Truwanten

[p. 10]

I Wat staat er in het handschrift?

Op 2 augustus 1836 besloot de Belgische regering tot een uitgave waarmee vrijwel het gehele bedrag gemoeid was dat in de begroting van dat jaar was uitgetrokken voor ‘Letteren, wetenschappen en kunsten’. Voor 279.400 F. werd de Staat eigenaar van de immense verzameling handschriften en gedrukte werken die de Gentse politicus en geleerde Karel van Hulthem (1764-1832) tijdens zijn leven had bijeengebracht, één van de grootste particuliere bibliotheken van het toenmalige Europa. Deze boekenschat zou de kern vormen van de in 1837 gestichte Koninklijke Bibliotheek te Brussel die, zoals het bij de verdediging van het regeringsbesluit in de Kamer heette, ‘als het ware de school van alle burgers zou zijn en die vooral de middelen zou verschaffen aan hen die met talent, doch zonder fortuin zijn geboren, om hun kennis uit te breiden en later het land te eren met hun werken en geschriften’.

Zo'n zinnetje is veelzeggend. Niet alleen omdat het iets onthult van de drijfveren achter het regeringsbesluit, maar ook omdat het eraan herinnert dat de studie van kostbare boeken in de voorafgaande periode vaak voorbehouden was geweest aan vermogende verzamelaars en hun geleerde vrienden. Sinds 1837 zijn de boeken met het bijeenbrengen waarvan Karel van Hulthem een monument voor zichzelf heeft opgericht, voor elke onderzoeker toegankelijk. Daaronder bevindt zich ook het handschrift dat men ‘de Nachtwacht van de Middelnederlandse letteren’ zou kunnen noemen, het handschrift-Van Hulthem (ook wel ‘het Hulthemse handschrift’ geheten), op één van welks bladen de tekst geschreven staat die ons hier zal bezighouden. Maar eerst enkele summiere gegevens over het boek-als-geheel.