Trotwaer. Jaargang 34

[p. 303]

Net elk legaat bringt baat
In nij Frysk Museum?
Henk van der Meulen

Net elk legaat bringt baat. Foaral net as der nochal wat betingsten oan ferbûn binne. It falt dan ek noch te besjen oft de achttjin miljoen euro dy't de ferline jier ferstoarne arsjitekt Abe Bonnema foar in nij Frysk Museum neilitten hat, goed útpakke sil foar it museum sels.

De diskusje dy't Omrop Fryslân Televyzje op 17 juny organisearre oer plak en doelstellings fan sa'n nij museum smiet allinnich mar fier útelkoar rinnende mienings en prinsipiële konfrontaasje op. Foaral oer wat der yn sa'n nij museum te sjen wêze moast. Fan de kultuerpommeranten sprongen guon fuortdaliks op har stokhynderkes, wylst oaren omraak begûnen te loftfytsen. By einbeslút dielde Museumdirekteur Cees van 't Veen mar mei dat der nei de simmer in rige iepenbiere diskusjes komt oer plak en ynhâld fan syn nije museum. Oft al dy praterij ljocht bringe sil?

It plak

Oer it plak falt net safolle te kedizen. It is in betingst dat it museum op of oan it Wilhelminaplein (Saailand, sizze de Ljouwerters) komme moat. Want Bonnema hie wat mei, of better sein tsjin dit plein sa't dat der no hinneleit. Yn syn eagen wie it in griis en in grouwel. Mar hy wie ek wol in bytsje frustrearre om't er net yn 'e beneaming kommen wie om it plein oantreklik stal te jaan mei bebouwing en oare oanklaaiïng. Krekt sa as er ek mar min ferneare koe dat hy net it nije stedskantoar bouwe mocht.

It soe bêst ris wêze kinne dat Bonnema mei syn legaat de gemeente Ljouwert foar it blok sette wollen hat om it Saailân dochs yn syn geast in nij oansjen te jaan. Dêrom hat er ek arsjitekt Hubert-Jan Henket oanwiisd om yn 'e mande mei Bonnema Architecten yn Hurdegaryp it ûntwerp foar it nije museum te meitsjen.

Fansels, der binne ek stimmen opgien om it museum net op mar oan it plein del te setten. It gebou fan de Wetterlieding (oan 'e súdkant) is neamd, mar dat soe wolris te lyts wêze kinne. In oare suggestje is om it museum in royaal plak te jaan op 'e hoeke fan Saailân en Prins Hindrikstrjitte. Mar dêrfoar soene party winkel- en kantoarpânen opkocht en ôfbrutsen wurde moatte.

De bêste en grif ek moaiste oplossing sil grif wêze om it museum op it plein sels del te setten, boppe op de parkeargaraazje. Boutechnysk soe dat mooglik wêze. It soe dan sa ticht mooglik by it pleinôfslutend winkelsintrum komme moatte, mei it front nei it Paleis fan Justysje. Dy twa kontrastearjende gebouwen soene dan de ymponearjende wanden foarmje fan in wat lytser plein. Ek de oare pleinwanden soene dan net sa min bylkje: oan de iene kant it nije gebou fan Justysje (ek fan Abe Bonnema), oan de oare û.o. C&A. Sa ne-dich soe it nije museum dan fia in loftbrêge ferbûn wurde kinne mei it Wetterlieding-gebou, dat brûkt wurde koe foar depots en administrative en fasilitêre tsjinsten. En foar it lytsere plein soe it plan fan in Flaamske boumaster wer út

[p. 304]

de iiskast helle wurde kinne, dêr't de Gemeente it yn opburgen hat oant der wissichheid is oer it museumplan.

Hokker plak at ek keazen wurdt, dy achttjin miljoen euro fan it legaat sille grif net genôch wêze foar in museum fan arsjitektoanyske alluere. Mar miskien is de Provinsje ree om foar sa'n Ljouwerter museumplan krektlike royaal út te pakken as foar Sportstad Heerenveen.

De ynhâld

De measte en de fûlste striid sil lykwols gean oer wat der yn sa'n nij museum te sjen wêze moat. Dêroer is daliks al in soarte fan rjochtingestriid ûntstien. Mei as tsjinpoalen kultuerdeputearre Bertus Mulder en Huub Mous fan Keunstwurk.

Mulder wol perfoarst de besteande doelstellings fan it Frysk Museum hanthavenje. Folop omtinken foar de Fryske skiednis yn al syn fasetten dus, mar dan wol yn in flot en fisueel modern jaske. As fan de ‘produktôfspraken’ tusken Museum en Provinsje ôfwykt wurdt, moat de provinsjale subsydzje miskien wol op 'e nij besjoen wurde, sa drige de deputearre sa'n bytsje.

Foar konsulint byldzjende keunst Huub Mous is it gewoan spitich dat it legaat nei it Frysk Museum giet. Hy fynt dat der in museum fan de ienentweintichste ieu komme moat, eksklusyf foar moderne keunst yn al syn ferskiningsfoarmen. En dat yn in gebou, dêr't byneed ek plak is foar bygelyks in winkel- en in fitness-sintrum.

Opmerklik is de opfetting fan âld-direkteur Wim van Krimpen, dy't no de baas is fan it Haachsk Gemeentemuseum. Neffens him moat it Frysk Museum gewoan bliuwe dêr't it no is, om't in nij gebou gjin inkelde winst opleverje sil, grif net wat it tal besikers oangiet. Ek in apart nij museum foar moderne keunst op it Wilhelminaplein soe yn syn eagen folslein oerstallich wêze, sjoen it feit dat dy moderne keunst it no yn it hjoeddeiske Museum al hiel goed docht. As der dan in nij museum op it sintrale plein komme moat, soe it in Mata Hari Museum wêze moatte. Dat der hast neat museaals oer de legindaryske spionne bestiet, fynt Van Krimpen gjin beswier: ‘Dat is allemaal wel te maken...’ Hy hie de lakers op syn hân.

Unnedige opskuor

Ien fraach is spitigernôch noch net oan 'e oarder kommen: as it legaat fan Bonnema der no ris net kommen wie, wa hie him dan drok makke oer in nij museumgebou op it plein dat syn definitive foarm mar net fine kin? Nimmen faaks. Want de húsfêsting oan de Turfmerk is nei de ferbouwing fan sa'n tritich miljoen gûne in jiermannich lyn dochs aardich by de tiid, al bliuwe der fansels altyd winsken oer. Urgint is de bou fan in nij museum dus perfoarst net, as men earlik is. Mei achttjin miljoen euro as lokies hat Bonnema dus foar eins ûnnedige opskuor soarge. En dat wie nei alle gedachten ek syn opset. Mannichien rûkt no de kâns om syn eigen, oant no ta dizige dream wier te meitsjen.

It sil foar it earst wêze dat yn Fryslân in hiel nij museum boud wurde kin, jûchheit direkteur Van 't Veen. En hy wol ien gebou foar it hiele museum, gjin twa lokaasjes dus. Wat men dan oan moat mei de gebouwen oan de Turfmerk? Dat is fan letter soarch. Mar de kâns is grut dat dy gebouwen dan lang leech stean stille, lykas it ek al monumintale âlde postkantoar oan de Twabaksmerk dêr't ek mar gjin nije bestimming foar fûn wurde kin.

Hoe wie it ek al wer? Krekt: elk legaat bringt noch gjin baat.