Trotwaer. Jaargang 34

[p. 217]

Brief oan Ale
Greet Andringa

Ryptsjerk, 30 july 2001

Leave Ale,

Ik wit net wat it is mar ik moat de lêste tiid wol gauris oan dy tinke. Miskien hat it der mei te krijen dat ik tritich wurden bin. Ik haw no de leeftiid dysto hiest doe't wy tegearre wiene.

Ik hearde fan Hâns en Aukje dat by jimme de twadde ûnderweis is. Safier bin ik noch net. Ik bin eins wol benijd oft it heit wêzen dy befalt en oft it wat liket op watsto dy der fan foarsteld hiest. As ik dyn freonen leauwe mei, gedraachsto dy yn elts gefal hiel oars sûnt jim Saskia der is. Do bist ferfeelsum wurden sizze se.

As ik oan dy tink sit ik wer by dy achterop de motor. Underweis nei dyn âldelju. It wie de earste kear dat ik se sjen soe, mar dat is net wat my der fan bybleaun is. Wol it pûsterjen fan de wyn, it knetterjen en janken asto it gas iepenlutst, it sûzjen troch de helm, de miggen dy't harren mei in pats te pletter fleagen op myn gesicht -

Ik hie hichtefrees. Ik wie seesiik: myn tosken klapperen as hie 'k in net passend keunstgebit. En dochs fielde ik my ek frjemd heldhaftich: faart en faasje, net myn wrâld, mar ik libbe! Lang koe dat fansels noait mear duorje, tocht ik, dit koe net goed komme. Ik woe datsto noch hurder riedst. Deabenaud dûkte ik yninoar en tagelyk groeide myn langstme nei dy grouwe beam dêr't ús wylde rit wol tsjin einigje moast.

Foar dy wie 't hiel gewoan om sa te riden. In autorydbewiis hiesto noait helle. Do gebeardest allinnich no en dan dat ik stiver tsjin dy oan krûpe moast of just wat mear nei achteren - Ik wie like swier as dy, en twa kear sechstich kilo wie in hiel gewicht foar in lichte Yamaha. Ik drige dy hieltyd út balâns te bringen.

asma wie dyn namme foar wat der tusken ús wie: Alcohol Stimulated Mutual Affection, as wie it dochs Attraction? Yn elts gefal wie it alkohol. Foar my stimulearre de drank net wat ik foar dy fielde - dat wie der dochs wol. Alles draaide om dy. En ik ek. It bêde inkeld de benaudens dy't ik dêrtroch fielde wat del. Dat ik fûn dy ôfkoarting dochs wol passend. Der hie allinnich noch in ‘t’ tusken moatten.

Op in moaie freedteneimiddei, yn it hytst fan de simmer, tusken ús beide jierdeis yn, lutsto in flesse pinot blanc iepen. Kuolle. Dripkes kondins rûgelen as sulveren kwikpearltsjes by it griene glês del. In goed jier en in goed merk. En ik fielde my wer ris in grou frommes fan 'e klaai: it

[p. 218]

fleske húswyn fan 'e Albert Heijn wyks tefoaren by my, bruts my no noch soer op. De sinne skynde werom fan de kristallen glêzen dysto foar de gelegenheid foar 't ljocht hellest. It read fan de roazen yn 'e tún fan it hearehûs dêr't jimme mei sân man wennen, die sear oan 'e eagen. We hiene trije moanne ferkearing. Ik tocht dat ik gelokkich wie. Wat woe ik noch mear? In man fan wa't ik tocht hie dat ik him net krije koe. In man mei in brún fel, fine bonken en grutte wite tosken. Mei boesgroentsjes dy't oan 'e ein fan de dei noch wyt wiene. In man mei wa't ik it ha koe oer filosofy en mearkes. In man dy't itensiede koe.

Dochs fûn ik it net sa aardich datsto my der dy middeis allinnich op út stjoerdest om in potsje hânmakke pesto. Ik fûn it Italiaanske winkeltsje frij maklik, mar op 'e weromreis rekke ik it paad bjuster. De sinne baarnde my yn it hier, de wyn op nuchtere mage makke my dwyl. De frjemde stêd like noch frjemder as oars meidat de hoarizon it iene momint nei lofts en it oare momint nei rjochts oerhong. Ik fielde my sa nuver. Ik woe nei dy ta en lykwols woe ik wol omswalkjen bliuwe. My treastend mei fantasyen. Net wer werom nei dy atmosfear dy't doe al blauwe fonkjes spuide as je besochten der trochhinne te kommen.

Moast ik efkes út 'e wei sadat ik de konsintraasje op in nije auberzjinekreaasje net bedjerre koe? In kreaasje dysto oars wol myn namme joechst?

In mûs wie ik neffens dy, de earste kearen dat wy inoar moeten. En dat fûnst noch doe't wy mei Auk en Hâns it simmerkamp begelaten. We wiene bekôf nei in wike soargjen foar en dwaande hâlden fan tritich skoalbern. Doe't se fuort wiene foel der in nuvere stilte. It wie as liet harren geëamel, lêbjen en gegjalp in neibyld achter. It wie in keale stilte dy't suver like sear die oan de earen as in hurd lûd. Do leist mei de holle op in bultsje hea. Auk en Hâns dienen tegearre it lêste panneguod yn de grutte kisten. Foar my wie der neat te dwaan. Ik fielde my leech en allinnich. Ik woe by dy wêze mar wist net hoe. Dy oanreitsje doarde ik al hielendal net. Tildest de holle in eintsje op. Der gong ien each iepen. De fingers fan dyn rjochterhân trommelen op dyn búk. Ik mocht dy as holkessen brûke.

Dyn sykheljen floite as hurde wyn ûnder myn ear lâns. Ik ferhold de holle in bytsje. Ik woe net te swier wêze. Dochs streamde der wat waarms en gerêststellends troch my hinne. En blykber ek troch dy. Ynienen wie ik in mûs mei mooglikheden.

Goed twa jier letter kaamst foar it earst allinnich by my op besite. Neidat ik dy in kaart stjoerd hie. Ik wit net mear krekt wat ik skreau. It wie wat skynhillich en yndie in ferklaaide útnoeging. It wie sokssawat as: ‘Ik ha heard dyn ferkearing is út. Mines ek. Wat is 't wat net?’

[p. 219]

Neffens dy wie ik útgroeid ta in bargemot.

We binne no acht jier fierder. Wylst bin ik in Flaamske Reus wurden. Ik haw myn eigen praktyk en nimmen stjoerd my mear om in boadskip as ik dat net wol.

Dat ik dy no skriuw hat der mei te krijen dat ik besykje te begripen wat ús doe nei inoar ta en byinoar wei dreaun hat. En wêrom't ik dochs betiden noch sa oan dy tinke moat.

‘In gewoane freonskip tusken ús draait op neat út’, hast dyselde earste jûn al sein. ‘It wurdt alles of neat.’ En dêr hast gelyk oan krigen. Mar wat wie dat foar útspraak fan dy? Wie it de wize wêropsto dyn sin krije woest? Hiest it earder meimakke, foarfieldest wat? Of wie it in âlderwetske tsjoenspreuk?

It waard alles én neat.

It waard alles: ik mocht my de freondinne neame fan dy kreaze man dy't rûkte nei yntelliginsje en aventoer, mei wa't ik prate koe oer it doel fan it libben en de bêste wize om tofû klear te meitsjen. It waard alles dêr't it om it weven fan takomstbylden gong: Tegearre wenje. Trije bern. In hûs yn Jugendstilstyl yn in middelgrut plak. Praktyk en buro oan hûs. Ite yn 'e stêd of út de eigen rustfrijstalen keuken wei. Tegearre in itensiedersboek skriuwe... It waard alles as it my slagge ticht by dy te kommen, dyn wite boesgroen te knûkeljen en te besmodzjen mei myn liif. Asto my ek berikke koest. As de lucht wer tin en klear waard en alles wat stjurre wie wer begong te streamen. Dan fielde ik dat ik immen wie. Wa't ik wie. Mei dy frije wie in ferromming. Sa lang as it duorre.

Doe fûn ik it mar neat datsto my nei de tiid de rêch ta draaidest en wrottend mei de kont in plakje tsjin myn búk sochtst. Dan paktest myn hân en dy leisto op it sêfte donkerbrune gers op dyn boarst. Ik fielde my doe faak as in jas dysto oanlutst en hoe koesto it sa gau alwer kâld ha? It rare is dat ik as ik no mei immen sa lis, der suver wat oandien fan bin. It treastet my. Ik lis graach sa. Nuver net, it is krekt as hat it liif in hiel oar soarte fan ûnthâld as de geast.

It waard neat op mominten dat ik dy net oankrûpe mocht. Of as ik sels de ôfstân net oerbrêgje koe. Asto in byld foar my bleaust. As der gjin wurden wiene om de sjerperige stilte tusken ús stikken te snijen. As der gjin bliksemôflieders wiene om de heechspanning ôf te fieren.

Yn selskip wiene wy in aardich stel. Se fûnen ús goed byinoar passen. En dat is ek wat de foto's út dy tiid sjen litte. Sa ûnsjoch wie ik net. Sa kreas wiesto no ek wer net.

‘Do bist oars as wy allinnich binne. As der oaren by binne bist folle flot-

[p. 220]

ter’, wie dyn klacht. Underwylst wiest dwaande in foto fan my yn dyn album te plakken. Derûnder skreaust ‘voor het eerst een blonde’. Dat wie gjin nijs. Dat flotte net en dat blonde ek net. Mar oer allebeide koe ik poermin.

It waard neat mei it útkommen fan ferwachtings. Doe't we ien kear tegearre wiene, waard it stil oer de sin fan it libben en de aard fan iensumens. It hie ynienen fierste folle mei ússels te krijen. We hiene de stille ôfspraak om dat wat der tusken ús wie - en wat net wie wat we woene dat it wie - gjin heldere kontoeren te jaan. We joegen dingen gjin namme. Smoarge wûnen leine we net iepen, makken we net skjin en behannelen we net. We plakten der in pleister oer. Allinnich yn selskip neamden we it ferkearing. Tegearre kamen we net fierder as asma. We wiene fierste benand dat de relaasje, dat lijerige bist, it joadiumbad fan in pittich petear net oerlibje soe.

Do wiest net dy ûnôfhinklike gentleman-rôver dy't ik dy ha woe. Likemin as dat ik de yn 'e kearn stevige en humorfolle paadwizer wie dysto tochtest te finen. Myn stilten wiene gjin oanklaaiïng foar betide wiisheid - ik wie it paad wier bjuster. Ik wist net wat ik mei dy oan moast dy jûns fan myn jierdei. Do rûnst der út en ik fûn dy pas nei in heal oere werom. Yn it brune kroechje op de hoeke fan de strjitte. Fansels fûn ik it net aardich datsto dy net thús fieldest tusken myn oare freonen, datsto jaloersk wiest as Chris syn earm om myn skouder - wylst Chris - no ja, Chris wie gewoan in maat fan it sjongen. Hy rôp wol altyd dat as ik wer ris frij wêze soe, hy my meinimme soe nei in moai húske yn 'e Wâlden, mar ik leau der neat fan dat it ea sa fier kommen wie. By him fielde ik my fierste feilich. Dat hie ik net by de manlju dêr't ik ferkearing mei hie, en by dy al hielendal net.

Do stoarrest mei hingjende skouders nei de boaiem fan dyn lege glês. Tusken de oare âlde mantsjes. Ik fielde yntins dyn rotgefoel, tocht ik, en ik fielde my skuldich. It steurde my datsto samar fuort gien wiest sûnder wat te sizzen. Mar ja, tocht ik, dat is syn goed rjocht. As ik in man ha wol foar wa't frijheid sa wichtich is, moat ik akseptearje dat er giet en stiet wêr en wannear't er wol. En ynstee fan dy oan dyn hier werom nei hûs te slepen of dy in wâld ûnder de kont te jaan - dat hiest wol ik leauwe gâns leaver hân - gong ik op in stoel sitten. In eintsje by dy wei. Ik wachte oansto sjen lietst hoe't it no fierder moast.

Ik hie der ûnder te lijen. Betiden waard de lea my sa swier yn 'e trein dat ik tocht nea wer oerein komme te kinnen. Of ik tocht de kuiertocht nei jim hûs net te oerlibjen. Betiden siet de kiel my ferstoppe. Der woe sawat neat yn fan dyn raffinearre garnearre salmfilee mei mango. Ik waard der

[p. 221]

deawurch fan te dwaan oft hiele parten fan mysels net bestonnen. Dy kroechjûn hie ik eins poerrazend op dy west - Hoe hellesto it yn 'e plasse om myn jierdei sa te ferpesten mei dy teatrale oandachtlûkerij!

Mar ik wie net de iennichste dy't der ûnder lijde: Dyn rêch spile wer op. Do hiest nuvere oanfallen fan dûzelichheid. Do tochtest datst hypoglykeamy hiest, datsto in systematysk skimmelynfekt hiest, dat de follingen yn dyn kiezzen dy fergiftigen. Do hiest eltse diagnoaze dy'st yn it alternative sirkwy opdwaan koest. Dyn ferwachting fan my wie, dat ik by alles wat dêr oer te lêzen wie fundearre wittenskiplik kommentaar joech. Noch slimmer: dat ik dy better makke.

Dat koe ik net. Ik woe hielendal net datsto wissichheid by my sochtest! Kwalen en steun sykjen pasten net by it byld dat ik fan dy hie. En hoe koe ik no immen stypje dy't ik heger hie as mysels? Ik socht in held, ik wie net ien!

It waard ek neat my ús op it mêd fan de trou. Ik haw doe it brief fan Berber lêzen. Dêrmei waard yn ien kear ôfweefd mei dyn fersekering dat 22 de minimum akseptabele leeftyd foar dy wie as it om froulju gie. Wannear't jimme krekt wat hân hawwe, wit ik net, mar út wat se skreau konkludearre ik dat it in reaksje wie op in ôfskriuwer fan dy. Se winske ús in protte lok en hooplik oer net al te lange tiid it bern dêrsto sa'n langstme nei hiest. Santjin goddomme!

Ik fertink dy derfan datst it brief mei sin slingerje litten hast. Mar alwer sei ik neat.

En dat haw ik ek net dien oer myn eigen dwers- en sydstrjitten, doe't ik in pear moanne yn it bûtenlân siet foar myn oplieding. Ik hie ferwachte dat ik my skuldich fiele soe en wylst die ik dat ek wol. Mar wer werom joech it my krekt in gefoel fan romte. In stikje foar mysels! Ik fertroude dy ek foar gjin meter.

De jûns dat ik wer weromkommen wie, leine we op it útfanhûzersbêd by myn âlden. Ik wie dûbel kâld. De blommen stiene op 'e finsters en wêr't ik wei kaam wie it fjirtich graden waarmer as hjir. Do leist mei de rêch nei my ta en net tsjin myn búk oan. Dyn skouders skokten in bytsje. Do leist te gûlen. Do!

Ik frege wat der wie. Do makkest in pear kear in meneuvel fan ‘lit my mei rêst’ en doe kaam derút datsto dy tekoartdien fieldest. Ik hie sawat mei eltsenien dy't ús mem útnoege hie (en dat wiene nochal ris ien as twa!) in praatsje makke. Mar foar dy, wylsto der dochs it measte rjocht op hiest (hast dat wier sein?), hie ik sawat gjin each!

Ik wie wurch. Ik hie tsien oeren flein. Ik hie de sprong werom makke nei myn eigen kultuer. Ik hie dêr minsken achterlitten. De bêste bedoe-

[p. 222]

lings fan ús mem, it feestje foar myn behâlden thúskomst, hiene my ek aaklik oerspield. It leafst wie 'k daliks op bêd gongen. En foar dy oer fielde ik my gewoan ferlegen en frjemd. In gefoel dat ek net samar ferdwine woe. It frijen wie dy jûns foar it earst en it lêst in tsjinstferliening út meilijen.

In wike as wat letter gong de tillefoan. Do seist datsto dyn motor, dy't stellen wie doe 't ik fuort wie, mear mistest as my. Ik fûn it in kloatestreek om it sa ôfdwaan te wollen. Ik bin daliks nei dy tareizge. Blykber bin ik altyd moediger oan 't begjin en 'e ein as yn 'e midden. It wie út en dochs frijden we dy nacht foar it lêst. It wie krekt as wie it no makliker om tichterby te kommen. Moarns wiene beide kessens wiet fan triennen. Yn mysels groete ik de roazen yn 'e tún, de hege moarmeren hal, de swiere foardoar. Foar it lêst.

En dochs tink ik dus betiden noch oan dy. It koe net, mar wat wie dat dan dochs foar gefoel dat wy foar inoar hienen, dat gefoel dêr't net oan te ûntkommen wie? Dy ûnrêst sadree't we inoar fernamen? Dy spanning, dy sjerp, dy't ús smoarde mar betiden ek in enerzjy en in glâns joech as wiene we de sinne sels? Dat gefoel dat der ek noch wie, hieltyd minder faak, as we inoar tafallich ris by Hâns en Auk tsjin it liif rûnen? Ik haw dat mei oare minsken nea wer sa sterk hân. Wat wie dat no krekt Ale?

Groetnis,

Durkje.

15 novimber 2001

Durkje,

Skriuw my net wer. Myn frou hat dat leaver net.

Ale.