Trotwaer. Jaargang 34

[p. 190]

Herma Bovenkerk
Ik heb een grenzeloze behoefte om te communiceren over beeldhouwen
Jildou Popma

Ea siet se op de balletakademy mar Herma Bovenkerk is yn 1984 mei in oplieding yn de byldhoukeunst út Amsterdam nei Koudum kaam. Dêr boude se har atelier Het Ooste. Sûnt 1995 jout se les yn har fak. ‘Als beeldhouwer heb ik een eenzaam bestaan. Daarom vind ik het gewoon ook leuk om mijn passie te kunnen delen met anderen. En omdat ik veel bezig ben mijn vakkennis te delen met anderen, ontwikkel ik mezelf ook. verder.’ Ek har kursisten komme der fierder mei. Neist de technyk fan it byldhouwen, leart se harren ek de saneamde foarmetaal. Der wurdt yn atelier Het Ooste net allinnich keunst makke, der wurdt ek oer praat.

In byldhouwer moat mei syn byld kommunisearje, is de oertsjûging fan Herma. ‘Er moet een dialoog zijn tussen de beeldhouwer en zijn materiaal. Welke mogelijkheden biedt de ruwe steen? Als je niet weet hoe je verder moet, welke kant ga je dan uit? Wie aan een steen begint, bepaalt dus ook hoe groot het beeld wordt.’ Mar de stien twingt jo ek om jo oan te passen: ‘Je moet rekening houden met het materiaal. Vergeet niet dat een steen een stukje aarde is van miljoenen jaren oud. Een steen kan breken. Dat kan soms heel verschrikkelijk zijn.’

Herma Bovenkerk hâldt wol fan sa'n tsjinstanner. Mar in echte tsjinstanner is it fansels net, se hat de stien nedich om har te uterjen. Se wol graach dat minsken kommunisearje mei har bylden: ‘Beelden moeten een ingang zijn voor mensen, ze moeten er iets mee kúnnen, er iets in kunnen herkennen.’

In grêfmonumint van Herma Bovenkerk

Lesjaan

Herma fynt it wezenlik om in gefoel oer te bringen yn in stien. Neffens har begjint dat al by it útsykjen fan de stien. ‘Als je voor die grote bakken met stenen staat, allerlei vormen en kleuren, dan komt het moment dat je een steen kiest. Dat is niet zomaar een toevallig gekozen steen, dat is jóuw steen.’

Moatst dan eins al in foarm sjen yn de rûge stien? Herma: ‘Nee, liever niet, zelfs. Ik nodig

[p. 191]

mijn cursisten namelijk graag uit om ook eens níet op resultaat te werken. Om er eens geen vaststaande vorm aan te geven maar een vrije vorm. Om een gevoel over te brengen in steen, moet je wel weten welke steen je in handen hebt. Je moet als het ware kennismaken. Dat kun je doen door de buitenkant eerst eens wat gladder te maken. Dan voel je de vorm beter en dan kun je ook beter zien wat er nu eigenlijk staat.’

De foarmetaal is dan fansels wol in hâldfêst foar Herma: ‘Vind je je steen bijvoorbeeld licht, krachtig of wellicht een beetje uit balans? En vooral: bevalt het je wat je ziet? Of misschien wil je er wel een gat dwars doorheen maken.’ It hat alles te krijen mei it kommunisearjen mei it materiaal. Wa't te folle syn stien twinge wol yn in foarm dy't der eins net by past, rint nammentlik it risiko dat de stien knapt. Herma sjocht wol ris, dat ien syn stien opsloopt, troch de stien ûnderskikt oan de foarm te meitsjen. Dat docht har suver sear.

De harde waarheid

Herma hat in 1995 har dochter ferlern troch in ûngelok. It hat har ek as keunstner feroare. ‘Ik wil nu alleen nog maar gevoel overbrengen in mijn beelden.’ Dat wol net sizze dat it allegearre abstrakte bylden binne, perfoarst net. Se wol de hurde realiteit, de ferskuorrende wierheid en de hurdheid fan it bestean útbyldzje. In foarbyld is it grêfbyld dat se makke hat foar har dochter. ‘Ik kan het gewoon niet meer anders. Zo werk ik ook met de harde waarheid aan opdrachten. Ook al realiseer ik me goed dat mensen er van kunnen schrikken.’

Is it dan allinnich mar rou en dea yn de bylden dy't Herma makket? ‘Ja. Het is niet anders. Maar de fascinatie voor de dood was er bij mij al voor de dood van mijn dochter. Met

Herma Bovenkerk

[p. 192]

blijdschap kan ik nog niets doen, in mijn werk.’ Herma hat in beppesizzer, dêr't se ôf-gryslike wiis mei is. Docht se dan neat mei dizze gefoelens yn har wurk as keunstner? ‘Ik kan daar nog niet echt bijkomen. Maar als oma geniet ik enorm van hem. Hij ís voor mij het leven.’

Dea, leafde en berte tagelyk

Herma Bovenkerk jout sûnt in jier as wat ek saneamde rouworkshops. Minsken meitsje ûnder begelieding it grêfbyld foar harren ferstoarne heit, frou, soan, dochter. Se sette harren rou sels yn stien. Se wurket no gear mei de dea. ‘Ik ben hierdoor wel met het leven en liefde bezig. Na de dood is er niets meer. Het gaat er om hoe je als mens je leven nú inricht.’

Yn in rouworkshop kin se in soad leafde kwyt. In soarte fan thúsgefoel, omdat se har fiif dagen lang eins opslút mei de dielnimmers. Dy moatte romte krije om te meitsjen wat der yn harren hert sit, wat harren besielt. Herma kin dy romte jaan. En sa streamt de leafde as it ware yn it rûn. ‘De deelnemers zijn immers ook bezig met de geboorte van hun rouwbeeld.’

Herma Bovenkerk jout romte oan oaren. Oan har kursisten, de dielnimmers oan de rouworkshops en oan har opdrachtjouwers. Se wól it wol, in byld foar harsels meitsje. Se wie al begûn en de titel wie al klear: ‘Ik ben er weer’. Mar dy stien leit noch hiel fier weistoppe yn in djippe kast.