Trotwaer. Jaargang 33

[p. 477]

Taalryk Fryslân - in ympresje
Wieke de Haan

Op woansdei 14 novimber waard yn Ljouwert de manifestaasje Taalryk Fryslân holden, yn it ramt fan it Europeeske Jier fan de talen organisearre troch it Friesland College en de Afûk. Utnoege - en dus doelgroep - wiene û.o. allochtoane-organisaasjes, bedriuwslibben, arbeidsfoarsjenning, gemeenten, kulturele organisaasjes, ûnderwiis, flechtlingewurk en wolwêzensorganisaasjes.
In ympresje fan it middeisprogramma.

It multy-kulturele publyksprogram om taal hinne dat de middeis holden is yn De Triangel, in nij gebou fan it Friesland College, wie foar elkenien tagonklik.

Doe't ik goed twa oere arrivearre yn de grutte, ljochte foyer fûn ik dat der in goeie sfear hong, mei troch it transparante fan it gebou krigest fuort al in tagonklikheid. Dat is fansels moai meinaam as je wolle dat ferskate kultueren mei inoar yn kontakt komme. In slachje by de diskes lâns befêstige myn fermoeden dat der in sfear fan ferdraachsumens en iepen stean foar, hearske dizze dei.

It middeisprogram joech safolle mooglikheden dat it foar my alteast net te dwaan wie om in kar te meitsjen. Men koe kieze út fjouwer ferdjippings yn it gebou dêr't allerhanne aktiviteiten pland stiene. De studinten wiene ynskeakele om te helpen en ek frege om aktyf mei te dwaan oan de aktiviteiten. Moai fansels, sa'n yntegraasje, mar tagelyk joech it in fertekene byld. Wa wie as bûtensteander nei de manifestaasje takommen út ynteresse en wa moast der as studint foar de stúdzjepunten min of mear ferplichte bysitte?

Yn de sminkhoeke wie 't net drok, mei in ferhâlding fan acht studinten op twa bern om sminkt te wurden. Tsjêbbe Hettinga wie siik. Dat hiene de organisatoaren knap oplost troch Mindert Wynstra te freegjen en yn in aparte hoeke in fideobân fan Tsjêbbe ôf te draaien. De twa kear dat ik der by del rûn bin, siet dêr net ien, mar dat kin ek komme omdat dy reportaazje tafallich krekt de snein derfoar herhelle west hie op Omrop Fryslân.

Tusken twa byienkomsten fan Durk Gorter yn, koe ik him noch krekt in reaksje op de ynstjoerde stikken n.o.f. syn Dekalogus ûntfytmanje. Hy sei oer it lc-stik fan Eelke Lok, dat de Nederlânske en de Fryske ferzje gjin oersettings fan inoar wiene, mar twa ferskillende farianten. De taalsitewaasje foar de Hollânsktaligen yn Fryslân is ommers oars as foar de Frysktaligen. Hy fûn it fierder wol in grappich stikje, mar koe it perfoarst net mei it slot iens wêze, dat de dekalogus kontra-produktyf foar de befoardering fan it Frysk wêze soe. Der is yntusken al safolle oer skreaun en wreaun (mei de mûs oer de mûsmatte!) dat ik der no fierder gjin wurden oer smoarchmeitsje sil, ik haw him gewoan neist myn ‘Ynterwol ynternet’ mûsmatte fan Omrop Fryslân dellein en dat foldocht skoan. It wachtsjen is no op in toskboarstel mei de tekst: ‘Set dyn tosken deryn.’

In petear mei Clara de Boer fan Stifting Pjutteboartersplak learde dat it no einlings wat wurdt mei Frysktalige dei-opfang. Op in tal plakken yn Fryslân geane aansen twa parallel-

[p. 478]

groepen fan start: ien Fryske en ien oarstalige mei in mienskiplike boartersrûmte, dêr't bern wer fan inoar leare kinne.

By it hoekje fan Tryater stiene twa televyzjes, dêrst tagelyk nei Pak 'm Stanzi en Twa sjen koest. De teneur fan it petear fan de minsken dy't der op dat stuit sieten wie wol, dat je soks dochs mar better yn 't echt sjen kinne. Wier fansels, mar as Tryater der allinne mar stien hie mei wat folderkes, hie dat wol keal west.

Foar de snelkursus Finsk en Russysk wie 'k krekt te let, mar by de kursus kréatyf skriuwen, koe 'k noch moai oanskowe. Fan de sân dielnimmers wiene fjouwer studint en ien ferslachjouwster, wat ynhâldt dat der mar twa ‘fan bûten’ wiene. De dielnimmers waard frege in foto-ôfbylding út te sykjen en dêr in objektyf stikje oer te skriuwen. Dat foel dus noch net ta. Begjinst hiel gau te ynterpretearjen. Hiel ferrassend wie de folgjende opdracht om deselde foto op in subjektive wize te beskriuwen. Omdat guont deselde foto útsocht hiene, krigest hiele oare ynterpretaasjes.

Dêrnei wiisde de kursusliedster Saskia Hereijgers de oanwêzigen derop dat der yn de foyer wer in nij ûnderdiel fan start gie, mar dy't dat woe, koe noch in ekstra opdracht dwaan yn de foarm fan it omwurkjen fan it stikje ta in ferhaaltsje yn in beskaat sjenre. Thriller, tydskriftartikel, roman, foldertekst ensf. Der wiene twa persoanen dy't yndie fuort woene nei in oar program-ûnderdiel. Doe wie der ek in studinte dy't fuort woe, mar dy waard fyntsjes teplak set troch har juf. ‘We hadden afgesproken dat je hier in ieder geval tot vier uur zou blijven.’ Wat fielde ik my oplitten dat ik oanjûn hie dat ik de ekstra opdracht ek noch graach probearje woe te meitsjen. Hawar, fierder fûn ik it in hiele nijsgjirrige gewaarwurding, as wie 't allinne mar om yn lokaal te sitten, dat trije ‘muorren’ fan glês hie.

De iepenheid en de tagonklikens kinne hiel maklik liede ta it jin net konsintrearje kinnen troch in overkill oan prikkels yn de foarm fan in soad ljocht en in soad beweging achter it glês. Der rinne gauris minsken troch de gong en dan tink je miskien gau, o dy moat ik noch efkes hawwe, of wat in nuvere trui hat dy oan, of...

Taalryk Fryslân waard holden omdat der hjir safolle ûnderskate kultueren foarkomme mei elk in eigen taal: mear as sechstich. Meartaligens yn in twatalich lân, dêr draait it om. ‘Taal betsjut rykdom, ergo Fryslân is ryk. Dy rykdom moat brûkt wurde, û.o. troch it bedriuwslibben’, stie der yn de útnoeging.

It bedriuwslibben hat sa't it liket net bot op 'e hichte west fan dizze manifestaasje. Middeis haw ik nammentlik net safolle attasjee-kofferkes sjoen (of de business-bonzen moatte yn kognito west ha). Ik haw der boppedat noch neat fan fernaam dat it bedriuwslibben it Frysk mear brûkt no't dizze manifestaasje der west hat, mar wa wit, miskien hat it guon sakelju dochs oan it tinken set.