Trotwaer. Jaargang 33

[p. 442]

De fiere froulju fan Ada Stel
Jildou Popma

Tweintich jier lyn ferhuze Ada Stel nei Tsjerkwert. Se stie noch foar de klasse mar doe hie se al keramyk yn har hert, sa as se it sels seit. Se makke yn ien kear de omslach. Yn de tún stiet it atelier en de eardere stâl fan de (ferboude) pleats is no in mânske eksposysjeromte: galery ArtiSjok. Der steane froulju, fan keramyk en brûns. Op de twadde ferdjipping steane de potten en de skalen dy't se ek makke hat. Wa't dêr boppe begjint, kuiert troch de karriêre fan Ada en folget ek har ynspiraasje.

Ada makke altyd rakupotten. Net draaid op in draaiskiif, mar mei de hân foarme. Moaie rûne, gledde potten. Yn 1995 gie se mei in freondinne nei Nij-Seelân. Gewoan op fakânsje, tocht se. Mar dat pakte oars út. It waard in kearpunt yn har libben, dêr op it Noardereilân. De kleuren en de rûchte fan it fulkanyske gebiet makken dat se sûnt dy tiid oars sjocht nei de dingen. It wie drekst al te sjen op de foto's dy't se der makke. Eins hast allinnich struktueren en kleuren. Thús fregen se har oft der eins wol minsken wennen, dêr yn Nij-Seelân.

Wa't nei de kolleksje potten sjocht, kin oanwize hokker wurk nei dizze reis makke is. Wiene it foar de reis de gledde rakupotten, dêrnei hat it wurk sûnder mis struktuer. Je sjogge de foto's werom yn de binnenkant fan de potten. Noch net oan de bûtenkant. De glêdens fan de raku koe se noch net loslitte.

Yn 1996 gie se nei Afrika. En doe kamen de froulju. Ada Stel seach harren oan it wurk: meast ûntankber en ûnsichtber wurk. As earbetoan makket Se sûnt dy tiid froulju. Fiere froulju, grutsk op harren sels.

De bylden fan klaai lykje op elkoar, mar ek wer net. Dat se op elkoar lykje, komt troch de ‘steunmallen’ dy't se brûkt. Dat docht se, omdat se tinne platen fan klaai rôlet, dy't se op it goeie momint - net te



slop en net te stiif - yn de goede foarm delset. Dêrnei jout Ada harren in idintiteit. Gesichten hawwe se net, mar de hâlding en de útstrieling meitsje der bygelyks in geisha fan, in Japanske of in Javaanske frou. En fansels docht se dat mei it oanbringen fan struktueren. Se brûkt dêr selsmakke stimpels foar. Wa't de stimpels besjocht, werkent de struktueren en de ritmes fan har noch hieltyd groeiende kolleksje foto's. Ek

[p. 443]

In frou yn brûns (links) en ien yn keramyk. (foto's Koos Stel)

brûkt se gewoane stikjes kantwurk dy't se yn de klaai drukt. Se bekloppet de bylden lang, krekt salang oant se tefreden is. Har gefoel foar strakke foarmen hat se noch hieltyd, tanksij har rakuperioade.

De bylden wurde stookt yn de oven, mar net heger as 1060 °C. Wa't wurk fan Ada Stel bûten stean hat, kin it dêrom winterdei mar better yn 'e hûs sette.

It binne ek kleurrike bylden. Se makket dan wol har eigen klaai, mar de glazueren keapet se kant en klear. It gepiel en gegriem wol se der net mear om ha. Se fynt harsels ek net presys genôch. En der binne sokke moaie glazueren te keap, ommers.

Fiere froulju wol Ada Stel meitsje, mar foaral ek sierlik. En it meitsjen fan lange skonken slagge har net rjocht, yn klaai. In jier as seis lyn is se begûn mei froulju yn brûns. En wèr hawwe se wat etnysks. Ek al sjogge je hast net wêr't dat troch komt. Der steane libbensgrutte brûnzen froulju yn har eksposysjeromte. Mar se makket ek lytser wurk. Faak binne it groepkes fan fleurige froulju. En altyd hawwe se te min skonken.

Sa'n byld wurd earst yn waaks makke, mei in soarte fan fyn gaas der yn as steun. Dat wurdt nei in brûnsjitter brocht. Meastentiids komt in byld hielendal óf wer by de opdrachtjouwer. Net by Ada. Dy giet nei de wurkpleats fan har brûnsjitter ta om it der sels dien te meitsjen. En ek dêrmei is se net gau tefreden. Mar as it sa fier is, geane der ek prachtige bylden mei nei Tsjerkwert. En sûnt de tiid dat it har slagget froulju mei lange skonken yn bruns te meitsjen, slagget it har ek yn klaai.

Sels bin ik earlik sein wei fan har brûnzen froulju, omdat se sa'n ‘schwung’ ha. Se meitsje kontakt, fyn ik, en se binne sa nijsgjirrich nei elkoar en nei de wrâld om harren hinne. Dy fan keramyk hawwe dan wol de rykdom fan kleuren, mar binne yn myn eagen mear yn harren sels keard as dy yn brûns.

Moetsje de froulju fan Ada ris! Wa't dat wol, kin terjochte yn har eksposysjeromte: Galerie ArtiSjok yn Tsjerkwert. En fansels ek op it net: www.artisjok.com.