Trotwaer. Jaargang 33

[p. 229]

Trioel
Spegel foar de Letteren
Fleurige twaspraak foar doarpstoaniel

Persoanen:
Gysbert, renomeard literêr priiswinner, bekend einredakteur en foarsitter fan it Plattelâns Bûn fan de Letteren.
Deby, debutante, waans earste boek goed rint.
Figuranten: In frou dy't in boek sinjeare lit. In frou dy't in bakje mei apenuten bringt (kin dûbelrol wêze). Publyk yn twa soarten: bolbjirken en folchsum.
Toaniel:
It stik spilet him ôf op in lette winterjûn, yn 'e taap fan ome Klaas en muoike Lamkje, dy't troch in muorre opdield is yn twaen. Oan 'e iene kant slove fiif dichters/skriuwers har út mei foarlêzen út eigen wurk. In hantsjefol minsken harket mei oandacht, of beart dat it dat docht. Oan 'e oare kant fan de muorre sitte lju dy't neat te krijen ha mei it barren; sy binne slim lûdroftich.
Gysbert hat op ludike wize syn performance hâlden en foarlêzen út it bekroande wurk dat wat wei hat fan it libben sels. As er mei lûde stim kear op kear it tsjoenwurd ‘seks’ troch de mikrofoan skalle lit, wurdt de lûdroftige ploech oan 'e oare kant fan de muorre mûsstil. Dat is moai meinommen. Under it optreden sjocht Gysbert net ien kear op it horloazje, wat er wol docht as oare skriuwers oan bar binne.
It is oan 'e ein fan 'e jûn. Deby giet njonken Gysbert sitten, yn 'e hope en fêste ferwachting dat de Ferneamde Skriuwer wat stimulearjends te melden hat oer de skriuwerij.

Gysbert:

(sjocht fansiden)

Soa. En... wêr hâldst dy op dit stuit mei dwaande?

Deby:

Wêr bistò mei dwaande?

Gysbert:

(gnysket wat)

Nee, ìk frege it earst, dus dò moatst antwurd jaan. Dochs net wér mei sa'n boek?

Deby:

Ast bedoelst oft ik op 'e nij yn petear bin mei minsken, moat ik sizze ja. It libben sels smyt genôch stof ta skriuwen op.

Gysbert:

Tsja. Ik wit net, hear. Dat ferhaal fan dy sil wol wat wêze, mar de foarm... Dy liket my alhiel net ynteressant.

Deby:

(ferrast)

Hast myn boek lêzen, dan?

Gysbert:

Neehee, ik ha it al yn 'e hûs, mar ik moàt it noch lêze.

Deby:

Miskien kinne wy better fierder prate ast it boek út hast. Sa kinst it net beoardielje.

Gysbert:

Och, ast de tekst foar dy hast en meilêst, sil it miskien better wêze, mar sa'tsto it foarlêst, neu. (skodhollet)

Deby:

(skerp)

Myn tekst lient him der oars minder foar om de pias út te hingjen as dines.

Gysbert:

(hâldt him dof)

Goed. Do hast in ferhaal, mar wat dòchst der dan mei. Ik woe wolris witte ofsto dy dwaande hâldst mei styl.

Tinkst nei oer de foarm en sa? Dêr bin ik no benijd nei.

Deby:

Fansels. Sûnder goeie foarm hat gjin ynhâld rjocht fan bestean. Ik hâld fan koarte, droege sinnen, wêrby't de dramatyk tusken de rigels leit. Ik kom der fansels lang net oan ta,

[p. 230]

mar myn grutte foarbyld is Chaim Potòk. Dêr ha ik alle boeken fan lêzen. Hast wolris fan him heard?

Gysbert:

(wifkjend)

Nnjaa... Dus do besikest te skriuwen lykas dy Póótok? (op dat stuit fersteurt infrou it petear. In lêzer fan Deby wol graach in boek sinjeard ha. Gysbert sjit oerein) Och hea, ferjit ik hielendal; ik moat myn boeken noch op de ferkeaptafel lizze.

Deby:

Sjoch, yn myn boek sitte fansels (sykhellet djip) reflektive kursiven.

Gysbert:

(goedkarrend)

Just, krekt! Dàt bedoel ik. Sòkke dingen. Dus dêr hast earst wol oer neitocht?

Deby:

Och..., oer neitocht. 'k Wit net. Dat gie leau 'k min of mear fansels.

Gysbert:

(giet der no foar sitten)

Sjoch, sa'n ien as Hylke Speerstra is ek sa begûn. Dy hie ek in ferhaal. No, ik fyn dy earste ferhalen noch altyd it moaist, moat ik sizze. Dêrnei begûn de man hieltyd wielderiger en patetysker te skriuwen. Dat ja.

Deby:

Moatst hearre, ik ha skoften socht om in foarm dy't by my past, en ik mien dat ik him no fûn ha. En it ynteressearret my gjin grevel oft myn boek literêr fûn wurdt of net. It wurdt lêzen en it rekket minsken. Dat telt foar my. As bliken docht dat my dat net mear slagget, hâld ik dalik wer op fan skriuwen. (Infrou set in bakje apenuten op 'e tafel, dêr't elk in hantsjefol út krije kin. Gysbert stâlt de mûle dalik fol)

Deby:

Wat fynsto no fan sa'n jûn as dizze? It is dreech harkjen as fiif minsken hast in healoere oan it wurd binne.

Gysbert:

(hast ûnfersteanber)

It publyk is oars wakker oandachtich.

Deby:

O ja? Wêr makkest dat út op? Ik ha hiel oare dingen sjoen. As de tekst de minsken mar even net meinaam, heakken se al ôf. Dat wie dúdlik te fernimmen. Neffens my hâlde se inkeld har fatsoen.

Gysbert:

(falt út)

Ach Deby, wat in ûnsin! Hoe soene minsken net trije kertier efterinoar harkje kinne!? Ik kin it dochs ek?

Deby:

Is dat de mjitstêf?

Gysbert:

(nimt in hânfol apenuten)

Ja. Dêr moatst fan út gean. Wat ik kin, kin in oar ek. Wat oars.

Deby:

Gôh. Do bedoelst dat ik ek de Piter Japikspriis winne kin, lykas dy? Te gek.

Gysbert:

Mwôôôh... Ik bin tefreden oer myn eigen oandiel dizze jûn. De minsken laken, en it kaam goed oer. En wat de rest oanbelanget...

Deby:

Nimst dêr wat fan mei?

Gysbert

(lûkt oan de skouders)

Ik ûnthâld der neat fan, ast dat bedoelst. Dat hoecht ek net. Eins ynteressearret it my alhiel net. Of woest soms in gearfetting fan alle bydragen ha. Dat slacht dochs hielendal nergens op?

Deby:

(hâldt oan)

Dus neat?

Gysbert

(krijt wer in hânfol apenuten)

Och, miskien in sin, in ympresje.

Deby:

Ik fûn dyn ferhaal doe'tst it foarliest noch libbener en moaier as doe't ik it sels lies. Dat

[p. 231]

ha ik fan 'e jûn oerhâlden. (Gysbert blierket Deby fereare oan; alhiel op dreef) Soest minsken mei dregere teksten meilêze litte kinne. Dat kin maklik. Ast mear sintugen oansprekst, nimst it better op. It minste is al, dat se fragen stelle kinne. Oare foarmen. Sa komt de ynhâld net ta syn rjocht en it past net mear yn ús tiid.

Gysbert:

Mar dat is ommers net nedich. Wa kin dat no wat skele? (keart it hiele bakje mei apenuten om en yt de lêsten derút)

Deby:

(ferûntweardige)

Do fretst alle apenuten op!!!

Gysbert:

(mei de mûle fol)

No jà, ik ha hònger. (Op dat stuit begjint it lêste folk te rinnen. Slutingstiid. Deby giet oerein; se fûstkje, wêrby't Gysbert ûnderútsakke sitten bliuwt. It skaaltsje sûnder apenuten gappet aaklige leech om him hinne)

Gysbert:

(ferfeeld)

Wy sjogge inoar grif wolris wer.

Deby:

Grif. Prate wy dan fierder. (sil fuortrinne)

Gysbert:

(sjocht har oan)

Hee, wat hat dy trouwens sa feninich makke?

Deby:

Moatst mar tinke: it libben sels. Dat feroaret in mins.

Marga Claus