Yn memoriam Stalke
Marga Claus
Wy wachten alle dagen oft se nochris begjinne soe te praten en koene lêze en skriuwe mei Stalke. Njoggen jier lang begroete se ús alle moarntiden troch mei in blierhertich bonkjende sturt tsjin de ferwaarming oan te slaan dêr't se heal ûnder lei. Dy sturt gisele har bytiden fan it efterein ôf, mar se koe him ek slim depressyf nei ûnderen hingje litte, bygelyks as wy nei it wurk giene en sy de hiele dei allinnich thúsbliuwe moast. It bist begriep mar net hoe't we har dat oandwaan koene en seach ús altyd ferwitend oan.
It âld-Fryske wurd Stâlcke, freon, wie ik 22 jier lyn tsjinkommen yn it samle dichtwurk fan J.P. Salverda. Hy neamde yn 1824 de Frysksinnige jhr. mr. Idsert Aebinga fan Humalda sa, om't de gouverneur fan de kening foar Fryslân him wer oan it dichtsjen krigen hie: ‘Greate Stâlcke, Fries'ne sinne.’
Sjonggroep De Dobber út Harich sette yn de jierren santich it gedicht ‘Oardielje net’ fan Fedde Schurer op muzyk; it fers, neffens Mattéus 7:1-6, oer de splinter dy't ús yn it each fan in stalke hinderlik stekke kin, wyls it eigen sicht troch in balke bedutsen wurdt.
Hûn Stalke hie nammers mar ien lyts skiterich splinterke: se wie te wiis mei ús. Op mominten dy't net te foarsjen wiene, miende se dêrom dat se ús fûl ferdigenje moast. Om't dat net mei wurden koe, die se it mei de mânske kaken. Stalke hie om sa te sizzen in ‘moeilijke jeugd’ hân. Doe't se yn 'e puberteit ris útfanhûze by kunde, gûlde se nachts fan ûnwennigens as in echte wolf de stjerren fan 'e himel. Mei't it wizânsje is dat der om dy tiid sliept wurdt, krige se foar har bistlike babbelegûchjes in fikse wan bruien mei it Friesch Dagblad. (Miskien dat it dêr fan kaam.)
It wie gewoan in kwestje fan opfieden. Dizze fieding liede spitigernôch net op, mar del. Al gau die bliken dat Stalke fan dy tiid ôf it mier hie oan in bepaald slach manlju, benammen as dy har ûnferwachts of rimpen oer de kop streakje woene. Hàp, wie it dan. De lêste kear wie de aksje dy't fuortkaam út it jeugdtrauma lykwols te bot oankommen. Us buorjonge moast mear as fjouwer hechtingen yn it linkerwang ha. Dêrom wie der foar Stalke noch mar ien wei. Om slimmere ûngemakken foar te kommen.
Ik hie net betinke kind dat Disgrace, it nijste boek fan John Coetzee, dat ik krekt út hie sa tichtby komme soe. De haadpersoan yn it ferhaal, in yn ûngenede fallen heechlearaar kommunikaasje, bedarret by de swerfhûnen en helpt deis in grut tal bisten út it lijen. Yn syn frije tiid is er dwaande om in opera te skriuwen, ‘Byron in Italië’. Ek de âlde kreupele hûn, dy't alle muzikale probearsels op de banjo altyd geduldich en mei in skeane kop oanheard hat, moat er úteinlik in deadlike spuit jaan.
Op it stuit dat wy it beslút nommen hiene, koe ik de namme fan ús hûn net mear yn 'e mûle nimme. It fielde as ferried. It wie in swiere gong nei de bistedokter. Us maat hime oerstjoer en hie it skom om de al wat griiswurdende snút stean. Op de grutte skealjes moasten wy fanwegen de krekte dosearring har gewicht bepale: 35 kilo. De eagen skeaten dûnkerswart fan de bistedokter nei ús. Sels twa narkoaze spuiten krigen har dêrnei net ûnder seil. Hoewol't de flewielswarte kop hieltyd swierder waard, tilde se him tweintich minuten lang
Auteursrechtelijk beschermd