Hoog kunstgenot
Een Vlaamse impressie van Simmer 2000
Johan Gezels
Het eerste wat ik in mijn uithoek van Vlaanderen over Simmer 2000 te zien kreeg, was een reportage over de voorbereiding van Orfeo Aqua op het Nederlandse journaal. Ik dacht: daar gaan de Friezen weer, ze moeten weer zo nodig muziek maken tussen de koeien. Het wordt stilaan een gewoonte in de streek. Vorig jaar werd Peer Gynt overgeplaatst naar het strand van Skylge. En nu krijgen we Glück in het ondiepe water van de Bombrekken bij Oudega.
Of de Friezen iets speciaals hebben met opera weet ik niet, maar ik ben tijdens mijn bezoek deze zomer wel op een document gevallen, waaruit blijkt dat men hier ook in veel beroerder tijden met die dingen bezig is geweest.
Op de zolder van het ‘Komelkershúske’ in Oosterend vond ik een bladzijde uit een lokale krant van 10 december 1941. Daarin meldt de journalist dat er op ‘donderdag 4 dec. namens de Vereeniging “Dorpsbelangen” de WelEd. Heer A. Alt uit Bolsward met een lezing is opgetreden over de opera Willem Tell’. Hij zegt er nergens bij wie de componist van die opera wel mag zijn. Hij gaat er gewoon van uit dat iedereen in het landelijke Friesland het oeuvre van Rossini kent. We vernemen verder nog dat ‘de fraaie Ned. Herv. dorpskerk [van Oosterend] met heel wat belangstellenden was gevuld’. De avond verliep als volgt:
Op boeiende wijze bepaalde de geachte spreker zijn gehoor bij 't heroïsche in dezen Zwitserschen vrijheidsstrijd, de groote, nog immer nationale held Willem Tell, ons in zijn roemrijke optreden op bijzondere wijze aantoonde. De electrische gramofoon [sic] vertolkte af en toe enkele muzikale flitsen uit deze beroemde opera, terwijl de projectie-lantaarn het gesproken woord in het aanschouwelijk beeld op het doek ging verlevendigen. Geen wonder dat deze avond, voor degenen die haar naar haar juiste waarde mochten schatten, de beteekenis naar haar juiste strekking vattend, het als een avond van hoog kunstgenot bevonden.
Toen ik dit prachtig relaas had gelezen (en snel overgeschreven) vroeg ik mij af waarom de mensen van ten lande zulk ‘hoog kunstgenot’ vonden in de barre oorlogswinter van 1941 en in de doorregende zomer van 2000 uitgerekend in de opera's van Rossini en Glück? Misschien ligt het in de onwaarschijnlijke combinatie van Italiaans of Italianiserend muziektheater en de Friese landelijkheid. Opera wordt doorgaans in een vergulde lijst geplaatst in oververwarmde stadstheaters. De Friezen hangen het in een groene lijst van gras met een streepje water er omheen. Ze gaan hier zonder complexen om met kunst. En kom mij niet vertellen dat ze dat doen om hun ooms en tantes uit Australië of Canada plezier te doen. Ze doen het gewoon om zichzelf te plezieren.
Auteursrechtelijk beschermd