|
| |
| |
| |
Ungelok
Henk Bok
Mei syn tonge preau er de bittere binnenkant fan har ear. Se hie har gesicht fan him ôfdraaid doe't er har tútsje soe, mar hy hie har tsjin him oan treaun, hie trochsetten, mei as risseltaat dat er no it kâlde metaal fan har earknopke beflybke.
‘Getfer, Gosse, hâld op,’ sei se, ‘ik wol net mear mei dy.’
Under dy ûnmjitlike omkearde echoput dy't de himel op sa'n stille simmerjûn wêze kin, hearde Gosse har wurden. Hy hearde it ratteljen fan in ko oan in foerstek yn 'e stâl oan 'e oare kant fan it spoar. Hy hearde it ‘ping’ fan in ferdwaalde reindrip op syn fytsbel, it lûd fan ferkear, fier fuort op 'e grutte dyk. Hy hearde de dreun fan de bassen yn 'e feesttinte yn it doarp fierderop, oanswierjend en wer weistjerrend as waard der in grutte ûnsichtbere doar tusken hjir en dêr iepene en sluten. En hy hearde dat se net mear mei him woe.
Hy seach har gesicht yn it wite knipperljocht fan de oerwei. Oan - út. Oan - út. In swakke imitaasje fan it felle, skrille ljocht yn 'e disko. Hjir bûten koe hy likemin útmeitsje oft se nei him seach as nei neat.
‘Dat kinst net miene,’ sei er heas, mar syn earms leine al net mear om har skouder.
‘Jou my even in sigaret,’ sei se. Wylst Gosse yn syn bûsen nei it pakje socht, seach se nei de kym, de gloed fan 'e stêd tsjin de leechhingjende wolken. Alteast, it like of se dêrnei seach, likegoed hie se nei it oan en út fan it ljocht fan 'e oerwei sjen kinnen. By it flikkerjen fan de oanstekker seach Gosse har eagen, fiksearre op it giele flamke, har mûle, de kûltsjes yn har wangen, fûleindich de earste reek ynsûgjend, it reade skynsel fan it tabaksfjoer, dy ierdbei, dat lytse ynferno. Trije soarten ljocht seach er, mar om him wie oars net as it tsjuster.
‘It wurdt dochs neat mei ús, sa,’ sei se, doe't se har earste pûster reek útblaasd hie. ‘It kin gewoan net.’
De reek waard wei, gong omheech, waard tinner en tinner. It ljocht koe der net mear by, en it rûkte no ek oars, de reek wie der wol en net, lykas sy: se wie der wol en net, ûngrypber, ûnbegryplik.
‘Ik miende oars dat wy it wol aardich mei elkoar fine koene.’
‘Dat is net genôch, Gosse.’
‘It hat wol in hiel skoft genôch west, as bin ik dêr mis mei?’
‘It is allegearre feroare. It is oer, út.’
De sinne skynt fûl op de gerdinen. Hy fernimt it troch it tinne fel fan syn
| |
| |
eachlidden hinne, mar sels dy sêftreade gloed is him noch tefolle. Syn holle bûnzet mei eltse slach fan it hert; mei eltse slach wurdt der bloed pompe nei syn teistere harsens. Dit kin sa net trochgean, syn holle sil aanst út elkoar spatte. Stil lizzen bliuwe, dat is de iennichste rêding, mar dy pine. Hy besiket him om te draaien, by dat ferskuorrende ljocht wei, mar syn mage docht alle war om him te ferlitten as er yn beweging komt. Foarsichtich beheint er syn ynspannings, keart werom yn de âlde hâlding. Sa moat it dan mar, de holle bûgd, ûnder it lekken. O Hear, wêr wie er oan begûn, sil dit oait noch einigje? Hy sykhellet djip en op 'e nij oppenearret syn mage him. Hy wol dea, mar syn mûle hat net de krêft en de smeudigens om dit fûnis oer himsels út te sprekken, droech as barsten lear, mei ferlet fan flibe, bestjurre yn machteleazens.
It is net mear te kearen, syn mage. Stil lizze bliuwe sil net mear helpe, it moat komme. It ûnûntkombere, it kin allinnich noch mar útsteld wurde, mar komme moat it. Even jout dizze gedachte rêst, want de ferlossing sil ommers ek tichterby komme. Mar hy wit wat de priis fan dy ferlossing ynhâldt, dy priis is de tramtaasje sels, it alderberoerdste. Der wuollet in frjemde rêst yn him op. Alles kin noch goed komme, liket it. Mar tagelyks sprekt syn organisme it oardiel út: net mear te kearen is it. Hy sil dit ûndergean.
Mei dy berêsting komt it nofteren ferstân. Hy sil der ôf moatte, hy kin de brot hjir net ûnderspuie. Hoe fier is it nei de waskbak ta, trije, fjouwer trêden? Utstel, mar de eksekúsje moat oangean. No!
Mei't er omheech komt makket syn mage him lyts, tsjin de swiertekrêft yn wurdt it ûnfertarre bier gysten omheech parst. Mei de hân foar de mûle besiket er de gefolgen fan de anty-peristaltyk tsjin te gean. It soer baarnt al yn syn noas foar't er by de waskbak is.
As er útspuid is - foarearst, wit er - oppenearret syn holle him. Tûzen kear fûlder slacht it fergiftige bloed troch syn ferdroege ieren, it makket him dwyl. Hy skarrelt werom nei it bêd, syn mûle is no wiet, mar syn kiel baarnt fan it skerpe maachsoer. Hy jout him del, skoot tusken de lekkens. Yn syn holle bedarret it wat, no't er wer leit. Mar úteinlik is it minder wurden. Sliepe sil neat wurde, mar syn mage is no teminsten wat rêstiger, op de kramp fan it spuien nei.
Yn 'e dize fan de healsliep heart er syn namme.
‘Gosse!’
It is him wol goed. Hy triuwt syn holle fierder ûnder it lekken, by it ljocht wei.
‘Gosse!’ Syn mem stiet by it bêd. ‘Wekker wurde. Der binne in pear manlju dy't mei dy prate wolle. Wat hast juster útfretten? Dat ferrekte sûpen. Kom der ôf.’ Se lûkt de tekkens fan him ôf.
| |
| |
Manlju? Wat moatte se fan him? Syn mage spilet wer op. Diskear is er op 'e tiid by de waskbak om oars net as wat gallich wetter op te jaan, mar mei likefolle muoite as in skoftsje lyn. Mei beide hannen stiet er foaroer bûgd oan 'e waskbak.
‘Wat dochst dysels dochs oan.’ Se skoddet de holle, besoarge om syn sûnens, mar dit sil wol wer oergean. Slimmer en ûngrypberder binne har soargen oer de oanwêzichheid fan de manlju dy't ûnder oan 'e kofje sitte. Freonlike hearen, korrekt ek, mar wol plysjes.
It kringt mar heal ta him troch. Hy wol it net witte, kin it net witte. Hy stiet dêr mar by de waskbak, sjocht hoe't it gielgriene focht weisakket troch de lytse gatsjes. Juster.
It swit brekt him hommels út.
‘Doch even wat klean oan en kom nei ûnder. Avenseare. Kinst dy minsken net wachtsje litte.’ Se set wer ôf, de treppen del.
Gosse lûkt syn spikerbroek, swier fan bedroege bier en stjonkend nei reek, mei muoite oer de skonken.
‘It is om Durk, no? Is it om Durk?’ Hy hie it wol yn 'e rekken. No wol en earder ek al. Hoe't dy twa mei elkoar dûnsen, ferline wike yn 'e disko.
‘Hoe woest sizze, om Durk?’ Hy koe har net oan. Se krige him dêr't se him ha woe. Hy hie gjin kâns. Ferlern. Se draaide de holle fan him ôf, dan koe er har ligen net sjen. Miende se. Mar hy wist it. Hie it al langer witten. Alles wie no ferlern.
‘Tinkst dat ik gek bin? Wiest it de hiele jûn al fan doel, om it te sizzen, de hiele jûn al, net? Wa woe sa betiid al fuort. Nee, it is my no allegearre dúdlik. Durk. Ik hie it witte kinnen. Kut. Ferdomme.’
Hy hie him omdraaid, smiet syn fyts yn 'e berm, rûn in eintsje by har wei, kaam werom, stie driigjend foar har oer. ‘Hoe lang giet it al? No? Hoe lang?’
‘Wat makket it út? Sa giet it gewoan. Of hiest tocht dat wy altyd by elkoar bliuwe soene. Trouwe, berntsjes, in húske, in autootsje. Hiest it sa yn 'e kop? Ferjit it, jonge.’ Se fergriemde de heale sigaret ûnder de foet. In pear lytse fonkjes rûgelen sêft mei de nachtwyn mei oer de dyk.
‘Kloatekutteef. Ferdomde kloatekutteef.’ Syn kiel siet groatfol, de triennen stiene him yn 'e eagen. It wie tsjuster gelokkich, se soe it net sjen.
‘Soademiterje ek mar op. Soademiterje op!’ Hy skriemde hast, woe it net witte.
Hy hearde yn 'e fierte de trein oankommen. Daliks soe it ljocht read wurde. De bellen soene te kear gean. Hy pakte syn fyts en sette op de oerwei ta, it reade ljocht temjitte, de bellen skril tetterjend yn syn earen. Fansiden seach er it suterich giel fan de koplampen fan de trein op him ôfkommen,
| |
| |
hearde it âljen fan de toeter, oanboazjend, heger en heger.
Hy fielde in wynfleach oer syn rêch, seach hoe't de trein in ljochtsjend spoar luts oer de túntsjes by de spoardyk lâns. Foarby.
As er syn t-shirt opkrijt en de rook fan jiske, swit en bier him temjitte komt, draait er de holle fansiden, besiket it net te kearen gefoel fuort te triuwen mar it wurdt him oermânsk en wer hinget er oer de waskbak en leget syn mage dy't al sa leech is. It giet bûten him om, oer himsels hat er neat mear te sizzen, mar it lijen is al foar him.
‘Gosse! Gosse, wêr bliuwst?’ Mem, oan 'e treppen. Hy is noch te beroerd om him der drok oer te meitsjen. Hy docht in skjinne trui oan en skarrelt nei ûnderen.
It is stil as er ta de keamer yn komt. Twa manlju sitte op 'e bank, lege kopkes foar har. De rook fan 'e kofje stiet him tsjin. Swit, op syn rêch, yn syn hannen. Syn holle bûnzet.
‘Der ha we Gosse,’ seit de langste fan de twa. ‘Sliep noch net út, sa te sjen. Let wurden juster, tink.’
Hy besiket wat werom te sizzen, it makket him net út wat, mar hy komt net fierder as in bisteftich kroanen. Syn holle.
‘Van der Linden, resjerzje,’ seit de lange. Hy draait mei in lytse beweging syn holle nei de koarte, dikke man neist him. ‘Posthuma.’ Posthuma knikt. ‘Jou dy mar del. It wol noch net sa slagje, wol?’ It klinkt hast freonlik mar Gosse fielt it iis yn syn stim. Hy stroffelt nei de stoel tsjin de beide manlju oer. Mem reizget achter yn 'e keamer mei in ûndúdlik doel tusken de keuken en de hege tafel by it grutte rút. Syn bleate fuotten komme tsjin it kâlde metaal fan de tafel dy't tusken him en de beide manlju yn stiet.
‘Wy moatte even prate, Gosse. It falt net ta, dat fernim ik wol, mar it moat al even. Oer justerjûn.’
Justerjûn.
Earst doe't er de oerwei al lang en breed efter him hie kaam de eangst. It gefoel wie út syn hannen wei, hy fernaam gjin stjoer mear. Syn fuotten koene de pedalen mar amper mear rûn krije, getten lead like troch syn ieren te streamen. Dat syn hert noch sloech, dat er noch sykhelle, hy soe it net sizze kinne. De dyk like him te lieden, hy stjoerde net. Hy wie it net, dy't dêr troch de nacht fytste. Mar it wie ek gjin oar. Sa fielde dus de dea.
Yn 'e buorren wie libben. Foar it kafee dangelen wat minsken om. In sjittinte, in snackwein. Ljocht. Lampkes, read en blau. Feest, merke. Ljocht en libben. De rook fan frituer, laitsjen fan famkes, it roppen fan maten. Hy gisele fierder, de buorren troch. Oan 'e râne fan it doarp wie mear ljocht, leven. De tinte, in blau-wite pûst mei lûd en ôflieding.
| |
| |
Hjir soe er ferjitte kinne, mids de reek en de rook fan fergriemd bier, it midsmjittige fan 'e hurde muzyk, tetterjend yn syn earen. Hjir wie net te praten, hjir hoegde dat ek net, dit wie it plak foar it grutte anonime sûpen, it domme âljen, de ûnpersoanlikens.
Hy liet him folrinne yn it selskip fan sûpers sûnder ein. It glês wie noch net heal leech as in nij rûntsje tsjinne him oan. As in wiete tekken foel de alkohol oer him hinne, beheinde syn tinken en dwaan. Ferjitte.
En doe seach er Durk.
‘Wy wolle graach witte wêrsto justerjûn wiest, of better sein, fannacht. Fan rûchwei tolven oant trijen.’ De lange man freget it, sjocht him oan, syn eagen heakje yn sines. Hy sjocht by him wei, troch it finster mei it hast net te fernearen sinneljocht. Hy besiket nei te tinken, besiket it klopjen yn syn holle fansiden te skowen. Fannacht. ‘Wiest yn 'e tinte?’
Gosse knikt. In flamjende pine skuort troch syn holle. Hy giet fersitten, fielt hoe't syn lege mage noch mear kwyt wol. Nee.
‘Der is in slim ûngemak bard. Do kinst Durk Prins?’ Hy wachtet amper Gosse syn reaksje ôf. ‘Hy is achter de feesttinte fûn, dea. Mei syn holle op sa'n izeren pin fallen dêr't de skearlinen oan sitte. Wy sykje eventuele tsjûgen, it kin in ûngemak wêze, mar wy slute net út dat it in misdriuw is. Neffens ús ynformaasje...’
Gosse heart net mear wat er fierder seit. Hy fljocht oerein, nei it húske, leit op 'e knibbels foar de pot, koarret, spuit, priuwt de gal, kroant. Mem rint him efternei, krijt him by de earm, nimt him mei werom nei de keamer. ‘Wolst wat drinke?’ freget se. Hy skoddet flau fan nee. ‘Wolle de hearen noch in bakje?’ Van der Linden sjocht nei Posthuma. Dy knikt. ‘Graach,’ seit er en rjochtet him ta Gosse: ‘Wy geane mar wer fierder. Do hast mei it slachtoffer praten justerjûn, ha wy heard. Hoe let wie dat neffens dy?’ ‘Ik wit it net,’ bringt er út.
Syn tonge kleeft tsjin tosken dy't rûch oanfiele. Rabarber.
‘Soe it om twa oere hinne west ha kinnen?’ freget Van der Linden.
Gosse lûkt oan 'e skouders. ‘Soe wol kinne, ja.’
‘Binne jimme dêrnei tegearre nei buten gien, om in oere as twa?’
Durk. Yn ien kear wie it flues fan de drank fuort. Alteast, it ferdôvjende ferdwûn. Lilkens kaam der foar yn 't plak, it ferjitten hie mar hiel tydlik west. Hy hie it witte kinnen. Durk, fergeemje.
‘Ien fan my, Gosse?’ rôp Durk boppe de muzyk út. Hy rûn mei in blêd fol glêzen, krige der ien ôf en hold it Gosse foar.
‘Soademiterje op mei dyn bier,’ graude er, ‘fersûp der mar yn.’
Durk luts de wynbrauwen omheech, draaide him om en rûn fierder. Gosse
| |
| |
folge him mei de eagen, seach him stean te bearen by syn maten, de opsnijer.
En hysels stie no isolearre fan it groepke sûpers en swetsers dêr't er syn rûs mei opboud hie. As fielden se dat der yn syn holle in omslach plakfûn hie, syn tinzen no op in oar nivo stiene. In paria, in útstjittene wie er wurden. Op 'e nij wuolle de lilkens yn him op. No't it bier en it leven net mear ferdôvjend wurkje koene, miste de drank syn oare mooglike útwurking net. Agresje.
Hy rûn nei de taap, kocht noch in pear, dy't er gysten ynnaam. Wêr wie Durk? Yn 'e hoeke fan niis koe er him net fine. Dy leffert. Him syn famke ûntfytmanje. Om it hoartsje in oar. Aanst soe it grif wer út wêze tusken dy twa, mar dêrnei soe se net wer by him weromkomme. Op sa'n simmerjûn as dizze, wylst se tegearre by it spoar ien rookten, soe se net sizze: ‘Gosse, ik wol wol wer mei dy.’ Troch Durk wie alles foarby.
Tagelyk kaam de twifel boppe. Wat wist er eins? Hie Durk it wier mei har oanlein? Se hie neat tajûn. Mar ferdomme, dat soe se ek net dwaan, sa ûnnoazel wie se net. Hy hie him gewoan troch har ynpakke litten.
‘Hjir, ien fan my,’ sei Durk ûnferwachts neist him en sette in glês bier foar him del. ‘Wat wie dat foar ûnsin, niis?’
‘Ik hoech dyn bier net.’ Hy skode it glês werom.
‘Doch net sa achterlik. Wêrom net?’
‘Dat silsto net witte.’
‘Ik begryp der neat fan, Gosse.’
‘En dat moat ik leauwe?’
‘Wat is der mei dy? Hjir, sûpe, jonge. It is mar ien kear yn it jier merke.’
Durk plante it bier wer foar syn noas.
‘Soademiterje op, sei 'k.’ Hy fage it pilske mei ien haal fan 'e taap, it bier spatte heech op. Hy fertrape it hurde plestik op 'e houten flier en rûn ta de tinte út. Pisje.
De koelens fan 'e nacht bedimme syn lilkens. Djip sûgde hy de suvere lucht yn syn longen. Binnen wie it even stil wurden, op wat oerémis getsier nei. De toer sloech, ien, twa kear.
Hy fielde syn kiel tsjok wurden, it baarnde achter syn eagen. Mar oan 'e oare kant fan it doek dindere de muzyk al wer op út 'e lûdsprekkers en mei wie syn ald moed werom. Hy draaide him om. Durk stie in pear trêden fan him ôf.
‘Wy bin der net tegearre útrûn,’ seit Gosse. ‘Hy is my efterneikommen.’ Kâld swit krûpt him by de rêch op.
‘Hast bûtendoar ek mei him praten?’ freget Van der Linden.
‘Praten?’ Gosse lûkt oan 'e skouders, draait de holle fansiden, by dy eagen
| |
| |
wei.
‘Ha jim spul hân?’
‘Ik wit net.’
‘Yn 'e tinte hiene jim al wurden, wie it net sa?’
‘Nja. In bytsje.’
‘Bin jim bûtendoar fierder gien?’
Wer oppenearret syn mage him. Yn syn mûle fielt er in frjemde sensaasje, it liket wiet te wurden achter op syn tonge, mar hy wit dat it droech is as lear. Hy swijt.
‘Hast bûten de tinte ek noch mei Durk praten? Do bist de lêste dy't him by libben sjoen hat, foarsafier wy witte.’
Durk stie te pisjen. Hy draaide him heal nei Gosse om en sei: ‘Bist net mei Froukje, jûn?’ Yn it skrale ljocht wie it net dûdlik oft er der smeulsk by lake. It like oft it doek fan de tinte mei it lûd fan de bassen hinne en wer gong. Mei alle macht dy't yn him wie joech er Durk in treau tsjin it skouder en sette ôf.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd