Trotwaer. Jaargang 31

[p. 432]

Elias Lönnrot
De Kalevala

Yn 1998 makke ik in fakânsjereis yn Finlân. Underweis lies de reislieder ús stikken foar út it Finske epos De Kalevala. De oersetting wie fan Mies le Nobel, dy't it wer út it Dútsk fertaald hie. De skriuwer, Elias Lönnrot, waard berne yn 1802 yn Súd-Finlân. As jongeman makke hy alve reizen nei Karelië, dêr't noch in rike folks- en lietkultuer wie. Nei earst literatuerwittenskippen studearre te hawwen waard er dokter.

De Kalevala is in komposysje fan lieten, beoardere fan Lönnrot, mei in dúdlike visy. Ien elemint is it stêfrym. Yn 1835 kaam de earste Kalevala út, 32 gedichten, 12078 rigels. Yn 1849 ferskynde in nije Kalevala. De komplete edysje bestiet út 50 gedichten mei 22795 rigels. It epos is yn 46 talen oerset. Dit jier waard it 150-jierrich bestean fierd.

It like my moai wat yn it Frysk oer te setten (ik bin de Finske taal ek net machtich). By it oersetten bin ik útgien fan acht wurdlidden de rigel en sa goed mooglik Frysk, ticht oanslutend by de (Nederlânske) tekst.

Hjirûnder folgje de rigels 177 o/m 244. (Sjoch foar mear ynformaasje A.R. Koopmans, De Kalevala.)

Tsjits Peanstra

Amper wie de tiid fergongen,
amperoan in eagenblikje,
of dêr komt in keine fûgel,
fljocht in eintsje boppe 't wetter
siket plak in nêst te bouwen,
speurt om earne del te striken,
fljocht nei 't easten, fljocht nei 't westen,
fljocht nei 't noarden, fljocht nei 't suden:
nearne is in plak te finen,
sels it alderminste oarde,
't alderlytste draachpunt, nearne
wêr't sy bouwe koe in nestke.
Stadich swevet sy, al sykjend,
sy betinkt har en oerleit dan:
Bou ik yn de wyn myn nestke,
op de weagen 't teare bousel,
sille winen it tramtearje,

[p. 433]

 

nimme weagen 't mei nei bûten.

 

Dêr ferriist de wettermem, de

 

kreaze dochter fan de loften,

 

út de see har beide knibbels,

 

út de floed har skouderblêden

 

wêr't d' ein har nestke bouwe kin,

 

en 's in plak fynt om te rêsten.

 

Memme-ein, de kreaze fûgel,

 

swevet tichterby en siket

 

sjocht de wettermem har knibbel

 

op de blauwe wetterflakte,

 

hâldt it foar in griene hichte,

 

tinkt it is in griene greide.

 

Op 'e wjokken giet sy, stadich

 

en strykt del op jonkfrous' knibbel

 

en bout dêr in feilich nestke,

 

leit dêryn de gouden aaien,

 

leit dêryn seis gouden aaien,

 

't sânde is in aai fan izer.

 

Set har op it nêst te brieden,

 

en ferwaarmet sels de knibbel,

 

briedt in dei en noch in twadde,

 

briedt de tredde dei noch fierder;

 

dan fernimt de wetterfrou it,

 

sy, de dochter fan de loften

 

fielt de warmte, waarmer wurdt it

 

oant de hûd begjint te gloedzjen,

 

frezet dat har knibbel brâne,

 

dat har ieren rane sille.

 

Hja beweecht har knibbel hastich,

 

skoddet dan har lea ferheftich

 

dat de aaien yn it wetter,

 

yn in floed fan seeën stoarte,

 

yn de stream yn stikken brekke

 

en ta brokstikken tesplintt'rje

 

dy't net ûndergean yn modder,

[p. 434]

 

net yn 't djippe wetter sinke,

 

mar hiel moai feroare wurd' en

 

keine kreaze brokken wurde.

 

't Understik, justjes ferbôge,

 

kriget rûne ierdefoarmen,

 

en it boppestik fan d' aaidop

 

wurdt de bôge fan de himel;

 

't giele fan de djerre boppe

 

jout it ljocht ús fan de sinne,

 

't aaiwyt boppe oan de aaidop

 

glânzet as de moannestrielen.

 

Spatsjes rûnom hinne snjitten

 

wurde stjerren oan de himel

 

en it donkere fan 't aai no

 

driuwt as wolkens lâns de loften.