[Nummer 6]
Dwersreed
Jitske Kingma
En ik koe ek wolris in Dwersreed skriuwe, seine de redaksjeleden op myn earste gearkomste fan Trotwaer. Op de twadde seine se it nochris: ‘Hast ek in ûnderwerp foar in Dwersreed?’ Ik frege my ôf wat de formule is fan sa'n Dwersreed. By it wurd tink ik oan ‘noem eens een dwarsstraat’, dan kin it dus alles wêze. En by ‘Dwers’ tink ik oan Pieter de Groot.
Bin ik dwers? Op it mêd fan de Fryske literatuer net. Sûnt ik de kultuerredaksje fan it Friesch Dagblad ferlitten haw, no sa'n acht jier lyn, krij ik it Fryske boekenijs net mear út de earste hân. Sjoch net mear alle boeken dy't ferskine. Lês lang net alles mear. Der ûntkomt my wolris in ûnthjit. Eins seach ik de Fryske literatuer de lêste jierren wat troch it rút. Ik folge it wol, mar fielde it net. Ik haw der op 't stuit ek gjin argewaasje fan.
Sit my dan faaks wat dwers? Ja, dat wol. Der sit my eat dwers foar de kiel en ik moat it earst hielendal trochslokke foardat der romt komt. En dat giet oer myn debút fan 1989. Dêr komt fan 't jier in ferfolch op. Wer yn septimber.
De Friese Pers Boekerij rekket gauris net de hiele oplage fan in boek kwyt. Yn it earste jier nei publikaasje giet it measte fuort. Ien of twa jier dêrnei meitsje se der oanbiedingen fan: wat fan de priis ôf, pakketsje fan trije foar de priis fan ien. Mar dat hâldt ek in kear op. Wat se dan net mear kwyt kinne komt yn it magazyn. Steapels en steapels en steapels, wat moat dêr wat lizze. En ik lei der ek. Mei myn Dûk yn 'e Ganges. In moai tin boekje, dat wol, mar mei hast fiifhûndert eksimplaren naam it wol plak yn. Ik fûn it skande dat se dêr mar leine. Je wolle lêzen wurde, ek al binne je delsabele troch in ferneamd kritikus.
Ik hie dêr ris in praatsje oer mei Hans Offringa, dy't ik noch koe fan de tiid dat hy it Friesch Dagblad advisearre en dy't yn 1997 in útjouwerij begûn wie, Gopher Publishers yn Grins. Hy lies myn boek en woe it op 'en nij útbringe, by Gopher. De Friese Pers fûn dat gjin probleem en die de suggestje, de boeken dy't der noch leine fuort mar op te keapjen. Dat haw ik dien.
Ik woe In dûk yn 'e Ganges net sa wer yn 'e sutelkroaden klappe. Want der stiet in mes yn it boek. It mes fan myn fermoarde haadpersoan. Ik woe wolris fertelle wêrom't ik de belangrykste persoan út myn boek snijd haw. En hoe't dat gong, mei dy opdracht fan de Provinsje út de doe noch besteande opdrachtepot, dy't my earst sweve liet mar letter mei de noas op 'e ierde drukte. En hoe't dat fielt, jins glânzgjende earsteling mei de grûn gelyk makke troch in man fan kwizekwânsje.
As In dûk yn 'e Ganges no wer te besetten is, sit der in (losse) epilooch by. In hiel kwetsbere. It giet benammen oer myn krêft en swakte, myn weagjen en wanhoop. By wize fan bungeejump ha 'k 'm earst mar oan Durk van der Ploeg lêze litten. Dy hat der noch wat flaterkes út helle (it wurd ‘keihurd’ yn ‘de earste klap fan Durk van der Ploeg kaam keihurd oan’ moast ‘spikerhurd’ wurde bygelyks). Hy hat my ôfret om it te publisearjen.
Mar ik bin dwers. Ik doch it al.
Auteursrechtelijk beschermd