Trotwaer. Jaargang 31

[p. 93]

De keamer
Margryt Poortstra

It wie in kwestje fan stil sitten bliuwe, net tefolle hinne en wer rinne en bytiden de siken ynhâlde. Sa fol wie it yn 'e lytse keamer. Alle meubels dy't dêr oars stienen, wienen op sliepkeamers en yn it hok brocht. Even wie de keamer leech, hienen wy de romte om alle doarren tagelyk iepen te setten, koenen wy, sûnder it gefaar wat om te slaan, mei de earmen op it wiidst útspraat yn 't rûn draaie.

Ik die dat yn myn nije jurk, de earste dy't yn 'e winkel kocht waard en net troch mem út in goedkeap lapke fan 'e merk sels makke. Wite skuon hie ik krigen mei puntnoazen en lytse hakjes. Jelte seach jaloers nei myn wynderjende rok. Hy siet stiif yn it pak en liek wol in folwoeksene-yn-itlyts mei de smelle strik, it wite boesgroentsje, it jaske dêr't syn spjeldsje fan Caltex op siet, om't elk sjen moast dat hij monteur wurde woe yn in garaazje.

Moarns betiid wie de keamer noch leech. Inkeld de spanning hong yn 'e hûs, de opmaat foar it grutte feest.

Al dagen rûn mem senuwachtich hinne en wer. Se prate bytiden yn harsels, skreau hastich fergetten boadskippen yn it boekje, ynspektearre de foarried yn 'e kelder en seach dwers troch ús hinne. Se wienen fyftjin jier troud en dat soe fierd wurde. De koperen brulloft hienen se oerslaan moatten, doe wie mem noch te swak om feest te fieren, doe wie de hope krekt de grûn ynslein. Mar no wie dy wer oplibbe. Mem droech it swiere liif as in trofee foar har út. Se glimke wer en se woe bewize dat se der wer hielendal wie. Heit ek. It hûs wie opknapt, de keamer behongen, de doarren ferve, sels de beistrûken hie er byknipt en opbûn. Jelte en ik waarden meinommen nei de winkel yn 'e stêd en oanklaaid.

In pear dagen lyn hie mem nei de kapper west. Ik mocht mei. Ik fûn it ferskriklik, mar se brocht it as in prachtich útstapke en ik koe, doe't ik har strieljende eagen seach, net nee sizze. Ik seach hoe't se de holle achteroer lei yn 'e waskkûm, hoe't se de hannen gear die op it rûne liif oer de swarte knipskelk hinne, hoe't se har oerjoech, en ik waard tagelyk weak en lilk. Ik hold fan har, sa't se dêr as in glimkjend bern lei, en ik hate har om't ik hjiryn belutsen waard: har feest, har triomf.

It wie noch slimmer as ik my foarsteld hie. De krollen leinen har sa stiif op 'e holle dat ik har amper werkende. Se treau se mei de hân omheech en frege hoe't har hier siet, oft it feestlik genôch wie. Ja, mem, moai.

Wy gongen nei de fotograaf, in ferrassing foar heit: in foto mei in sul-

[p. 94]

veren listje, mei sabeare pearels om 'e bleate hals, mei krollen fan plestyk, mei in wanhopige glim om 'e mûle. Jierren letter kaam ik de foto wer tsjin. De list wie swart útslein. Ik miste har skeinspruten, de ûneffenheden yn har gesicht. De fotograaf hie wakker syn bêst dien. Ik koe der net sa lang nei sjen.

Dyselde jûns kamen twa famkes te praten. De iene wie de âldste suster fan Geartsje, in jier of achttjin, njoggentjin, de oare wie har freondinne. Sy soenen mei it feest helpe yn 'e keuken en de gasten betsjinje. Se sieten oan 'e grutte tafel, heit en mem en Hanke en Jitske, twa âlde hollen en twa jonge. Hoe âld wienen heit en mem doe, fiifentritich en fjirtich?

Mei it bibellêzen wienen wy oan it ferhaal fan Ester ta en ik wie bang dat heit mem fuortstjoere soe, lykas de kening dat die mei Vasti, syn frou, dat mem net jong en moai genôch mear wie, dat it lange, losse hier fan Hanke heit sa yn 'e besnijing krije soe dat er net mear seach wat it mem koste hie om it him nei it sin te meitsjen, him te behaagjen.

De deis fan it feest, doe't ik mei Jelte de lege keamer ynstapte yn myn nije klean, mei myn wite puntskuon, moast ik dêr wer oan tinke en ik fielde my mislik.

Eins koe it net, al dat folk yn sa'n lytse keamer. Se sieten yn twa lange rigen oan nachtmielstafels, de omkes en de muoikes, beppe Gryt en pake en beppe De Vries. As ik de hannen foar de earen die koe ik dêr noch in serebraal plaatsje fan meitsje, moarns, ûnder it kofjedrinken, doe't de oranjekoeke nei binnen stutsen waard en de stimmen noch net sa lûd wienen dat se troch myn fingers hinne kamen.

Letter triennen myn eagen fan 'e blauwe reek dy't as in wale boppe de minsken hong. De bekers mei sigaretten dy't ik moarns betiid op 'e tafel setten hie, wienen al lang leech. De sigaren waarden oanstutsen. De omkes seagen mei healtichtknypte eagen nei de smeulende punt, ynspektearren de jiske, begongen oer pake Wybren, en ik fage mei in râne fan it wite tafellekken troch de eagen.

Ik sil it dochs ek wol prachtich en spannend fûn hawwe, want ik wit de lytste dinkjes noch. Dat muoike Geke op har geweldige foarkant griemde mei de advokaat. In donkergriene jurk en in wite bûsdoek dèr't se earst mei dipte, sadat it fleis, dat ûnder de rige knoopkes fuortknypt siet, fearre. Ik wit noch dat omke Lammert sûnder drokte in apparaat foar my delsette en my in inikrofoantsje yn 'e hannen joech doe't ik myn rymke opsei dat ik út 'e holle leard hie. Hy hie it frege, en ik hie in pear kear slokt, en op 't lêst sein dat ik it wol dwaan soe, ek al fûn ik it lytsbernich en skamme ik my dea. Jelte wie noch te lyts en wa soe heit en

[p. 95]

mem oars tasprekke kinne. It gong om dy twa, en om ús, de bern. Dat wie it houlik dat fierd waard, dochs.

De rezyntsjes mei brandewyn, mem har spesjaliteit, waard as brij nei binnen wurke. It feest waard lûder en de keamer krapper. Hanke en Jitske koenen har mei muoite tusken de stuollen troch wrotte en Jelte en ik sieten op 't lêst oer de flier, dêr't noch de measte romte wie. Bûten wie it hjerstich en kâld, yn 'e hûs wie it om te smoaren.

Ik kin fan alle gasten noch beskriuwe wat se oan hienen. It wie de tiid fan dûnkere kleuren, foarsichtich en foaral net te útwrydsk. De jongere generaasje wie, op Jelte en my nei, net fertsjinwurdige, en der wie noch neat te sjen fan blier en frij, fan flower-power, lang hier en swierich kant oan 'e klean.

De grutte dingen waarden ûnder de tafel skood. Dat omke Jehannes in taspraak hold, earst gewoan fatsoenlik, oer trou en leafde, letter fjurrich en oerdwealsk oer de wrâld dy't nei de ûndergong ûnderweis wie, it minskdom dat ferlern wie, waard noait wer oer praten. Hy helle Amearika en Ruslân derby, it yslike stilswijen fan de grutmachten. Israël neamde er, de profeten, it jier twatûzen, dat doe noch sa fier fuort wie, mar dêr't hy in muorre fan makke, in opriizjende driging oan 'e ein fan ús tinken, de tiid dêr't wy ús op tariede moasten.

Hy waard oan 'e klean lutsen, se woenen him delbêdzje: gean no mar sitten en hâld op, mar hy gong mar troch en syn frou wist net wêr't se it sykje moast. Hy hie in reade holle, ik sjoch it sa noch foar my, en hy roek nei swit. Ik siet ticht by syn fuotten en ik seach omheech nei syn grize pak, syn hannen dy't er hieltyd om 'e ûnderste râne fan syn jaske klamme, as om hâldfêst. Ik rekkene út hoe âld ik wêze soe yn it jier twatûzen en ik seach hoe't Jelte in oerbleaun stikje oranjekoeke taskood kriich fan Jitske. Ik wit ek noch hoe âld hy wêze sil as de nullen ferskine yn it jiertal.

Omke Jehannes is dea. Hy hat himsels yn in heafoarke falle litten, lang foar de ein fan 'e ieu. Wy wisten dat doe noch net. Al dy omkes en muoikes mei de grutte eagen, mei de swaaiende hannen fan stil no en do hast tefolle dronken, hienen doe net betinke kinnen hoe't hy yn 'e dwylsin fan syn eigen tinzen fêst komme soe te sitten. Beppe Gryt wist it ek net, al wie sy doe al bang, want dat koe ik fernimme doe't se mei Jelte en my nei boppen rûn om noch even by ús te wêzen as wy op bêd gongen.

Beppe Gryt siet op 'e râne fan myn bêd dy jûns. Se lei in hân op myn

[p. 96]

hier en se trille. Ik wist dat se bang wie, om omke Jehannes, om mem, mar se sei soks net. Se prate mei my oer pake Wybren, dy't doe al jierren ferlyn ferstoarn wie - in glim om 'e mûle, en hy wie wer freonlik om ús hinne - en oer de poppe dy't mem krije soe en dy't it no grif helle, in bruorke of in suske. Oer de Heare prate se - en se wie fier fuort - en dat Hy ús altyd bewarje soe, hoedzje, sei se.

Sokke wurden: sparje en bewarje, hoedzje en noedzje, treast, treast myn folk. En ik leaude dêr neat mear fan.

Se song. Oer de moanne dy't opkaam, oer de kij yn 'e greide, de nacht as in tekken oer de iensume bern, en dat woe ik leauwe. Har tinne stim, har justjes triljende lûd. It sjongen, as in sulveren tried.

Haadstik út in fan 't jier te ferskinen koarte roman.