Trotwaer. Jaargang 31

[p. 79]

Dingeman moat it net fan syn famylje ha
Eppie Dam

Dingeman de Koning, in jonge fan tsien, moat it net fan syn famylje ha. Syn heit is der net mear, syn mem is ien foar harsels, en hy wol ek gjin tantes wer oer de flier ha om op him te passen.

It saaiste hûs fan de stêd wie ús hûs. Ik wenne der tegearre mei ús mem.

Ik sil jim fertelle hoe saai at ús hûs wie.

It hie in keamer mei in kâlde flier en keale muorren. Oan de iene kant stie in kast mei boeken, mar der wie net ien dy't se lies. Oan de oare kant stie in piano, mar der wie net ien dy't derop spile. Boppe stienen fiif opmakke bêden, mar op trije waard noait sliept. Dan hienen we noch in rommelsouder sûnder rommel. En hoe grut at ús hûs ek wie, plak foar in húsdier wie der net.

Bûtendoar wie it like saai.

Achterhûs lei alles fol mei tegels. Dêr stienen ús plestiken túnmeubels: in wite tafel mei fjouwer wite stuollen. Yn 'e tafel siet in gat foar de parasol. It wie in kleurige parasol, mar hy stie al jierren ynklapt yn in hoeke fan dc garaazje. Midden op 'e tafel hie ús mem in bakje mei nepblommen. Dan seach net ien it gat.

Foarhûs lei it ‘gason’, sa't ús mem it deftich neamde. It gers wie altyd koart, want twa kear yn 'e wike kaam de túnman om it te meanen. As der al in blomke wie dat it kopke omheechstuts, feegde hy it der wer ôf mei syn razende masine. Sa waard it gason noait in gersfjild en koe ik nergens blomkesykje of yn it lange gers lizze.

Doe't heit der noch wie, meande hy it gason. Hy helle ek mei in meske it mos tusken de tegels wei. Letter kaam de túnman. Dy fûn dat mosklauwe gjin wurk wie foar him. Dêrom sei ús mem dat ik it dwaan moast. Ik ha it twa kear dien. Doe snijde ik my sagenaamd per ûngelok yn 'e finger. Om ús mem te pesten, en omdat ik mos tusken de tegels wol gesellich fûn.

Midden troch it gason rûn in tegelpaad nei de wei. Ek dat paad waard alle jierren griener, mar dêr giet it no net om. Oan de ein fan it -paad stie namelik in brievebus. It wie fansels in saaie brievebus, mar op in dei lei der in spannende brief yn. En dy wie foar my.

De measte brieven wienen altyd foar ús mem. Se kamen fan de bank, fan de make-up-club of fan de tennisferieniging. Mar ús mem krige ek

[p. 80]

oare brieven. Soms gie se dan in wykein of sels in hiele wike fuort. Dan kaam der ien yn 'e hûs om op my te passen.

Ik sil jim sa fertelle oer de spannende brief dy't ik krige. Earst moatte jim witte dat ik in bloedhekel oan dat geoppas hie. Yn it begjin net. Doe't ik fjouwer en fiif wie, kamen pake en beppe noch om op te passen. Dan dienen we spultsjes. En jûns op bêd lies beppe my foar. Of pake fertelde in ferhaal. Krekt as heit altyd.

Letter paste buorfrou Joldersma wol op. Dy wie ek hiel aardich, mar op in dei krige ús mem rúzje mei har.

De ellinde kaam doe't ús mem mei âlde tantes begûn.

Der wienen trije tantes, dy't ik de ‘ABC-tantes’ neamde. Se wennen allegear allinnich en fochten der hast om, sa graach woenen se op my passe. Net dat se my sa aardich fûnen, mar se mochten graach memkeboartsje.

-	Dingeman, kom hjir!
-	Dingeman, net dwaan!
-	Dingeman, foarsichtich!

Tante Adelbrecht hie ik noch it leafst. Mar se tocht dat ik in lytse poppe wie en tute de hiele dei op my om.

Tante Belinda wie bang dat ik smoarch wurde soe en stie oeral om in hoekje mei sjippe en in handoek.

Tante Catherien rûn my alle stappen achternei en makke my nachts wekker om te freegjen of ik noadich moast. En ik wie al njoggen.

Nei de lêste kear sei ik tsjin ús mem: ‘Ik wol gjin tantes wer ha, dan bliuw ik wol allinnich thús.’

Se seach my even oan. Doe wipte se mei de winkbrauwen. Miskien fûn se it wol in goed idee.

Op in dei krijt Dingeman in spannende brief. Hy wurdt, mei noch alve oare bern, útnoege foar in simmerkamp op in brek- en boubuorkerij ergens fier fuort. Dêr binne bern eigen baas en wurde se bedoarn troch pensjonearde pakes en útborduerde beppes. Dingeman wurdt helle mei in lúkse taksy. Underweis falt er yn 'e sliep, en dan krijt er in nuvere dream. Syn alderneiste famylje komt derynfoar, mar dat makket de dream der net nofliker op.

De taksy wie gieler as it gielste sân, gieler as it giel fan de sinne. It wie it glimmendste giel dat ik oait sjoen hie.

Fan binnen wie alles deftich griis: de stuollen, de bank, de beklaaiïng fan it dak en ek de gerdyntsjes. Ja, myn taksy hie gerdyntsjes. Se sieten fêst mei stoffen bantsjes. Mar as ik woe, sei de sjauffeur, mocht ik se foar

[p. 81]

Ien fan de yllustraasje dy't Gerrit Terpstra by Dingeman makke: in side út de saneamde sammelboeken fan ien fan de twa haadpersoanen.

[p. 82]

de ruten skowe.

It koe allegear noch lúkser mei de taksy. Der siet in radio mei kassette-recorder en cd-spiler yn. Boppe de rjochter stoel hong in lytse televyzje. Hy koe op tolve netten, en oars koe ik kieze út mear as tweintich fideobannen.

Tusken de beide stuollen wie in lytse koelkast, fol mei iterij en fleskes drinken.

Ik siet midden op 'e achterbank en aaide mei beide hannen oer de sachte beklaaiïng. It wie as sweefde ik op in wolk. De motor makke suver gjin lawaai, en toch koe ik him yn 'e mage brommen hearre. Alle kearen as de sjauffeur in bocht makke, die de rjochtingoanwizer ‘klikklak’ yn myn holle.

Nei in healoere krige ik al toarst. Ik makke de koelkast iepen en helle der in fleske drinken út. It hie in nuver smaakje, mar ik waard der hearlik sliepperich fan. Ik luts de gerdyntsjes ticht en gie langút op 'e bank lizzen. Doe krige ik in rare dream.

Ik siet by heit en mem yn 'e auto. Heit siet achter it stjoer, mem neist him. Se hie in iepentearde autokaart op 'e skoat. Iksels siet midden op 'e achterbank, sa koe ik de hiele dyk oersjen. It wie in lange rjochte dyk sûnder ferkear.

De sinne skynde fûl en makke yn 'e fierte glinsteringen op it asfalt. As ik dernei seach, krige ik triennen yn 'e eagen. Ik wie bang dat de dyk dêr yn in rivier feroare en dat heit sa hurd net remje koe.

Ynienen krigen heit en mem rúzje. Earst om lytse dingen. Heit die de radio oan, mar mem fûn it tefolle lawaai. Mem draaide har rútsje iepen, mar heit sei dat it siigde.

De echte rúzje begûn doe't we op in krúspunt kamen. Heit sei dat we linksôf moasten.

-	Nee, sei mem, rjochtsôf.

Heit joech gas, en we rieden rjochtút.

Op it twadde krúspunt krekt itselde.

-	Links, sei heit.
-	Rjochts, sei mem.

En noch in kear rieden we rjochtút.

Foar it tredde krúspunt remme heit ôf. Midden op it krúspunt bleau er stean.

-	No moatst it wol witte, sei er.
-	Rjochtsôf, sei mem.
-	Dan stap ik no út, sei heit.

Even letter stienen we mei ús trijen op 'e dyk.

[p. 83]

Ynienen wie it allegear auto's om ús hinne. Se kamen fan alle kanten op ús ôf. Foar it krúspunt bleaunen se stean.

-	Us Dingeman giet mei my! rôp heit.
-	Us Dingeman giet mei my! rôp mem.

Ik koe sa hurd net tinke, of se hienen beide in earm fan my beet. Se begûnen deroan te lûken, sa hurd dat ik myn gewrichten kreakjen hearde. Ik woe raze fan ‘ophâlde!’, mar foardat ik der erch yn hie, hienen se my de earms út 'e skouderpotsjes lutsen. It wûnderlike wie: der kaam gjin bloed út, en it die net sear. It wie krekt as wie ik in boarterspop fan hurd plestyk.

Dêr stienen heit en mem, elk mei in earm fan my yn 'e hannen. En yn beide earms hie ik noch gefoel.

Undertusken begûnen oeral auto's te toetsjen. Heit en mem betochten har net, se krigen no myn beide fuotten beet. It duorre mar even, of dêr skeaten myn heupen út 'e kom. Doe hienen se elk ek in foet fan my. Heit wrotte syn earm en syn foet ûnder it jaske. Mem die har earm en har foet yn 'e tas. Fan my wienen no it liif en de holle noch oer. Se woenen beide de holle ha, mar mem wie heit in slach foar. Se krige de holle (mei it liif der noch oan fêst) ûnder de earm. Se draafde dermei troch de berm, mar heit helle har yn. Hy sloech syn sterke hannen om it liif hinne en skuorde oan.

-	Knap! sei it yn 'e nekke.

Dêr rûn mem mei de holle. Dêr stie heit mei it liif. En ik hie yn beide noch gefoel.

Mar tiid om echt te fielen hie ik net. Heit smiet it liif yn it gers en draafde wer troch de berm. Yn in sucht wie er by mem. Hy krige har by de skouders en draaide har om.

-	Hjir dy holle! rôp er.
-	Nee! raasde ús mem.

Ynienen sloech heit de rjochter hân as in klau yn it hier fan de holle. Mar mem brûkte beide hannen en sloech de fingers achter de kaken fan de holle. Sa lutsen se elk oan in kant. Dizze kear die it glûpende sear. Doe't se my it hier út 'e holle skuorden, spatten my de triennen yn 'e eagen.

Heit hie ferlern. Hy gie werom en helle it liif út 'e berm. Dêrnei rûn er fuort, mei myn linker earm, myn linker foet, myn liif en myn suterich prûkje hier.

Mem rûn de oare kant út, mei myn rjochter earm, myn rjochter foet en myn keale holle.

Iksels gie beide kanten út, want noch altyd hie ik oeral gefoel.

It lêste wie dat ik ynienen allinnich yn 'e auto siet. Dy stie noch hiel-

[p. 84]

tyd midden op it krúspunt. Fan fjouwer kanten kaam it ferkear op my ôf. Auto's, frachtweinen, bussen - alles botste tsjin my oan. It wie in geweldich kabaal fan splinterjend glês en knappend blik. Fan ús auto bleau in lyts pakketsje oer. Ik siet deryn, mar ik fielde neat.

Doe waard ik wekker.

Ik wreau my de sliep út 'e eagen en seach nei bûten. We rieden oer in paad dat nei in âlde boerepleats ta gie, midden yn it lân.

‘Binne we der no al?’ frege ik.

‘Ja,’ lake de sjauffeur. ‘Wat giet sa'n reis hurd, hen, as je lizze te sliepen.’

Ik seach op it autoklokje. It wie hast tolve oere.

De sjauffeur set Dingeman ôf op it hiem fan de boerepleats. Mar al wa't dêr binne, gjin oare bern, gjin pakes en beppes. Dêr stiet Dingeman: lyts, yn 'e frjemdte, poer allinnich, sûnder famylje. Mar krekt dan wurdt er grut.

Ut: Dingeman krijt wjukken, foar bern fan 9 jier en gâns âlder, mei byldwurk fan Gerrit Terpstra; ferskynt meikoarten by de Afûk.