Harkers moatte yn in fraach- en antwurdpetear besykje salang mooglik geef Frysk te praten. De kandidaat seit oars neat as ja en nee en makket sadwaande gjin flaters:
‘Jo hearre ta de geve Fryskpraters. En dy binne der net safolle mear. Mei ik jo freegje hoe't jo dat fine?’
‘Ja.’
‘Hoe fine jo dat?’
‘Leuk.’
Op in gearkomste fan doarpsbelang wurdt peteard oer it Frysk yn 'e doarpskrante.
Neffens guon soe dat ûnfatsoenlik wêze foar nije ynwenners oer fan bûten de provinsje.
Frysktalige âlders fiede harren bern op yn it Nederlânsk - want sa'n boeretaaltsje is in bongel oan 'e poat as men wat wurde wol yn 'e wrâld - en meitsje dêrmei dat bern ta ien ‘dêr't rook noch smaak oan sit. Ien dy't alle war docht him te ferskûljen yn 'e anonimiteit fan in wrâld sûnder tongslach. In bangeskiter lykas jimme.’
Sels de aaien binne bedoarn:
‘Ha jo al in kivytsaai fûn Gerlsma?’ rôp it jonkje al fan fierren.
Behalve de ûnwierskynlike en ekstremistyske draai dy't Bylsma oan syn misdieferhaal jout, komt er ek mei foarsichtige en freonlike oplossings. Yn it mearke oer de taalproblemen yn Noardlân, in provinsje fan Dellân, slagget it bestjoer deryn de status fan it Noardsk op te krikjen, net troch it te ferplichtsjen, mar troch it te beleanjen. ‘Elke amtner dy't it Noardsk ferstiet, krijt der tenei tsien sulvernútsjes yn 'e moanne by.’ Sa smite Frysk lêze, prate en skriuwe kinne ek hieltyd wer tsien nútsjes ekstra op.
Dat soks wurket - it opkrikjen fan in minderheidstaal troch dy in ekonomyske status te jaan - docht ek bliken út it ferhaal oer de koekjebakker yn Hurdegaryp. Ynearsten moat er neat ha fan it Frysk. Mar as der in meunsteroarder komt út Japan - om 'e twa moanne 80 tûzen rôlen koekjes mei Frysktalige rymkes op 'e ferpakking, want dy wolle se dêr sparje - wurdt er daliks aktyf: ‘Wy moatte copywriters oanlûke, by need Fryske dichters.’
Ik ha dit boek mei in soad nocht lêzen. Dat sil wol komme om't ik in protte fan mysels werken yn de skriuwer, mar it hat benammen te krijen mei de toan dy't er kiest foar syn argewaasje. Meindert Bylsma lit sjen dat men as it om it Frysk giet, ‘fanatyk’ wêze kin sûnder daliks te ferfallen ta de stramme en gewichtige earnst fan bewegers en betinkers. As ik datsoarte foarmannen bletterjen en galmjen hear, krij ik altyd ferkearde kribels op ferkearde plakken, in ûnbestimd en slim te ferwurdzjen gefoel fan wranteligens dat lykwols aardich omskreaun wurdt troch de titel fan Bylsma syn boek: shit my mar lek. Dy titel slacht boppedat - letterlik - op de plot fan it misdieferhaal. De Ingelske stavering fan it tiidwurd makket dúdlik hoe striemin as it der mei it Frysk oan ta is.
Je fine yn it fermidden fan taalbodders, -hoeders en -warders spitigernôch mar komselden ien dy't der aardich by komme kin. Meindert Bylsma is sa'nien. Hy is grimmitich en geastich, beskikt oer in grut en linich taalfermogen en in breed arsenaal fan taalgrapkes, wurdboarterijkes en oare fratsen.
By alle sarkasme is de skriuwer my soms noch te optimistysk. Sa tinkt er dat it Frysk yn de rest fan Nederlân in moaie taal fûn wurdt. In jonkje dat troch syn Frysktalige heit en mem yn it Nederlânsk grutbrocht is, lit er in lange tirade tsjin syn âlders hâlde. Dat soe Meindert wol wolle. It is de skriuwer dy't yn 'e hûd fan it jonkje krûpt. Dat mantsje sels
Auteursrechtelijk beschermd