Trotwaer. Jaargang 30

[p. 282]

Wurdearringswurd
Trinus Riemersma

Achte priiswinner, bêste gasthear Skulinga, manlju en froulju:

Piter Boersma, ik stan hjir mei grutte nocht!

Ik ha de opdracht krigen om in wurd fan wurdearring út te sprekken en dat doch ik mei wille. Ik tankje de boargemaster dat er even sein hat út wa syn namme ik hjir praat, want dat wie my net ferteld [Fryske Akademy, FLMD en Ried fan de Fryske Beweging]. Ik haw dus trije organisaasjes achter my en sadwaande hawwe myn wurden krêft.

Piter, ik wol dy begroetsje en hulde bringe.

Foarst begroetsje ik dy as winner fan 'e heechste Frysk-literêre ûnderskieding. Do wurdst hjoed opnommen yn it selekte selskip fan Gysbert Japicxpriiswinners. Oan my de earfolle taak om de doar foar dy iepen te dwaan en dy oer de drompel te lieden. Ut namme fan 'e libbenen èn de deaden hyt ik dy wolkom!

Ja... dy deaden, mar dêr strak oer. It is hjoed de 27ste kear dat de priis takend wurdt. 25 kear is er ek útrikt, ien kear is er wegere (E.B.F.) en ienkear binne D.S. net meigien yn it advys (O.F.). Fan dy 25 kear dat de priis útrikt is, wie dat trije kear oan in eardere priiswinner (J.W., A.W. en T.R.). Sa komt it tal fan Gysbert Japicxpriiswinners op 22. Lykwols, neist dy binne dêr noch mar 8 fan yn libben. 13 binne al ferstoarn. It liket dus wol frij gefaarlik om dizze priis te krijen...

Dy acht hienen hjir allegear wêze moatten om dyn befoardering ta ‘Grut Skriuwer’ en ‘Bodder yn 'e Fryske Striid’ mei te belibjen en mei te fieren. Mar se binne der net allegear. Ik haw fan 'e eardere priiswinners allinnich Steven de Jong sjoen. Is Tiny hjir ek? Moai, Tiny is hjir ek. No, wy trijen, Piter, wy drage dy op ús hannen de literêre himel yn.

De Gysbert Japicxpriis waard earst alle jierren útrikt, dêrnei om it jier en tsjintwurdich ienris yn 'e trije jier. It wurdt dus stadichoan minder. Is de kwaliteit fan it literêre wurk sa sakke dat it mar ienris yn 'e trije jier in priis lije kin, of binne Provinsjale Steaten deagewoan sunich? Oan it bedrach fan 'e priis te sjen àl: fjouwertûzen gûne. Ik tink, Piter, ast sa likernôch itselde dochst as ik, dan kinst fan dizze priis in bedrach fan f 6,80 oerhâlde. Ik haw der trije jier lyn mei wiif en bern fan út iten west, in rûntsje jûn 'e kroech, in feestke hâlden foar buorlju en freonen, in pear redens kocht en doe hie ik noch krekt genôch oer foar in pakje shag. Mar do smookst net, dus...

Piter, do bist wiis mei de priis, en gelyk haste. Hy komt dy ta en ik gun him dy fan herten. De priis is ferbûn oan dat iene boek datst skreaun haste, sa stiet it yn 't reglemint en nèt oars. Mar ik wol graach dizze gelegenheid oangripe om dy te earjen as wrotter yn 'e Fryske literatuer. Do

[p. 283]

In nij ritueel: nei ôfrin fan de priisútrikking set de laureaat syn hân op 'e balke fan it Gysbert Japicxhûs yn Boalsert. (foto Bolswards Nieuwsblad/Jan Vijver)

hast fan jong fintsje ôf oan no ta in hopen wurk ferset, beide as skriuwer en as organisator en stimulator. Mei de bekroaning fan It libben sels wurdt ek dyn oanhâldend krewearjen beleanne. In lokwinsk is dêrom op syn plak.

Ik wol ek graach Jeltsje lokwinskje, want dy is leau 'k noch mear út 'e skroeven as de winner sels. Ik wit net oft jim Jeltsje hjir niis hinne knoffeljen sjoen hawwe, sa nèt, dan moatte jim dêr aansent mar om tinke: se rint neist de skuon faneigenwizens.

Ik begroetsje dy yn it twadde plak as wichtichste man fan in nije generaasje.

Doesto begûnst mei dyn aktiviteiten, hie myn generaasje krekt de macht grepen en him baas makke yn it iennich subsidiearre literêre tydskrift Trotwaer. Wy wienen dwaande ús te nesteljen yn ús nij ferwurven posysje en doe kaamsto mei Hjir. Wat wie dat no foar healwizichheid? Wat moast der no in nij tydskrift komme? Trotwaer wie ommers ìt tydskrift foar alles wat nij en fernijend wie en dat kwaliteit hie en kritysk wie. Lytsjongesgedoch, tocht ús, berneboarterij. Soks giet in pear jier en dan stjert it in sêfte dea.

Mar dat is net bard. Hjir hat hieltyd wer nije en it liket my ta entûsjaste redakteuren èn meiwurkers fine kinnen. Do bist altiten redakteur bleaun. Mar do bist mear, skepper en skriuwer, do bist de sintrale figuer, ja eins bìsto Hjir. It tydskrift mei dyn libbenswurk wol neamd wurde.

[p. 284]

Dêrneist hasto sels kreatyf dwaande west. Earst poëzij, dêrnei ferhalen, dêrnei romans, de klassike folchoarder. Mar de poëzij hat foar dy net inkeld in opstapke west nei it proaza ta. Do bist dichter bleaun. Ik neam ek noch dyn aktiviteiten as oersetter fan toaniel. Yn 't lêste plak - mar it springt suver noch it meast yn 't each - hasto op organisatoarysk mêd dyn spoaren fertsjinne. Ik kin dat allinnich beoardele ynsafier 't it om dyn wurk by de Koperative Utjowerij giet, en dêr haw ik dyn kapasiteiten kennen leard.

Myn generaasje konstatearret dat yn 'e persoan fan dy, Piter, in jongere generaasje him in folweardich plak yn 'e Fryske literatuer bestribbe hat. Do bist in wichtich man wurden, in man fan kwizekwânsje. Mei dy lokwinskje ik dyn maten en jiergenoaten. Jim binne gjin lytse jonges mear, jim dogge no ècht mei en jim telle mei. Soks is ek foar ús, wat âlderen, tige befredigjend. Us krewearjen hat net om 'e nocht west. Der binne jongeren opstien dy't it findel oernimme.

Ik wol dy by einsluten hulde bringe foar dyn boek. It is in boek dat heel maklik lêst, mar dêr't men lykwols mar min greep op krije kin. Ik haw dêr op in oar plak oer skreaun en dat kinne jimme strak allegearre neilêze [yn Sels it libben, oanbean troch de KU]. Dat ik gean dêr no net fierder op yn.

Der is opmurken datsto de earste neioarlochske skriuwer bist dy't de priis krijt. Der is ek sein - dat kinne jimme aansent ek neilêze - datsto de earste fan komôf roomske skriuwer bist dy't de Gysbert Japicxpriis wint. It wienen oant no ta oars net as griffermearden, herfoarmen en lju dy't neat wienen. Dy wurde nuvergenôch yn 'e praktyk gauris op ien bult smiten. Doe't ik soldaat wie lyts fjirtich jier lyn moasten de roomske jonges nei de aalmoezenier en àlle oaren nei de dûmny, 't koe neat skele wat se wienen.

Hat dat roomske ferline opspile by it skriuwen fan dit boek? It is âldtestamintysk earlik en rjochtút en it neamt goed en tsjoed mei deselde... ik wit net wàt. It leit my like nei op 'e tonge om te sizzen deselde tagedienens as deselde ûnferskilligens.

Lêzers sykje yn in boek om selsbefêstiging. Se wolle sympaty opbringe kinne foar de haadpersoan en sadwaande yn 'e grûn fan 'e saak foar harsels. Se wolle neist en nei alle krityk op it minskdom - dy't ek op harsels fan tapassing is - befêstige wurde yn har leauwen dat de minsken eigentlik wol aardich binne en sysels dus ek. Koartsein, de lêzers kinne bêst in stomp foar de kop ferneare, mar se wolle by einsluten dochs ek in aai oer 't hier hawwe. Dy aai oer it hier dy ûnthâldst do ús, Piter. Do bist net aardich foar dyn lêzers en dêrom bist in goede skriuwer.

Trije jier lyn haw ik sein dat de literatuer ôfweve moat mei de moraal. Do betsjinnest my op myn winken. It libben sels is in a-moreel boek. Mar sadwaande aktivearret it krekt myn moreel besef: wa en wat bin ik eins?

Do soest tinke kinne dat ik myn eigen religieuze gefoelens op dyn boek projektearje. Mar foarst, sûnt de komst fan 'e resepsjeteory witte wy dat soks folslein legitym is. En dan, men wurdt in dei âlder en begjint om 'e dea te tinken. Ik haw it niis al sein: Gysbert Japicxpriiswinners gonne allegear dea. Mar dy winskje ik noch in lang en fruchtber libben ta.