Trotwaer. Jaargang 30

[p. 229]

Op in tiisdei
Hylkje Goïnga

De jonge mei aaien kaam en ik hie wer seis skarrelaaien fan him kocht. By my komt er mar ien kear yn de fjirtjin dagen. Koop hjit er, en fan syn iene foet mist er twa teannen - hat er my sjen litten - en dêrom rint er ek wat nuver. Mar it is in goede jonge, freonlik. Hiel oars as dy post, dy't alle dagen troch de strjitte fytst. Dy sjocht op noch om, seit boe noch ba, en triuwt ek hast noait wat gesellichs yn de brievebus. Miskien by in oar wol, by my net. En ik sjoch altyd nei him út. Sit ik achter myn sanseveria's op him te wachtsjen. Fan fierrens sinjalear ik him al yn syn sportive oranje-reade PTT-outfit. As er wer myn bus foarby giet sûnder in hân út te stekken, fertink ik him der altyd fan dat er post achterút hâldt. Hij hat wat eigenaardichs, dy jongeman.

En twa kear deis kuiert Frederik by ús foarby. Om syn hûn út te litten. Hy hat in cocker-spaniel en dy hjit ek fan Frederik. Altyd presiis op 'e selde tiden docht er dat, moarns, as ik oan de tee sit en middeis as ik oan myn kopke Nes ta bin. ‘Ha jo de Frederiken ek wer,’ tink ik dan of ik sis it lûdop, tsjin myscls. Se ûntkomme my noait. As ik thús bin fansels. Ik ha noch noait sjoen, dat dy hûn ek wat docht. Hy dribbelt wat om Frederik hinne. In fleurich hûntsje, syn baas is ek sa fleurich, laket ek altyd, en stekt in hiele earm de loft yn as er my sjocht. Ik bin dan ek de iennige dêr't er tsjin wuive kin. Alle oare minsken binne der net.

‘Beppe, wenje hjir gjin minsken?’ frege myn beppesizzer my op in moarntiid doe't wy even nei ús doarpswinkel ta soene om sjokopasta foar op de bôle op te heljen. Hy stie midden op 'e dyk alle kanten út te sjen. ‘Nee,’ sei ik, ‘of ja, se wenje hjir wol, se sliepe hjir en se ite, mar sjochst se net. Soms, as se yn 'e tún oan 'e gong binne of it hûs opfervje, dan sjochst se fansels wol, mar op gewoane dagen net, leave. Dan binne se oan 't wurk en de bern sitte op de kres. Of se binne nei skoalle ta. En sa komt it, datst net ien sjochst.’

It is in skrander knaapke, dy Maarten. Hy jout syn eagen goed de kost, der ûntkomt him neat. Op 'e weromreis, by it stek fan Agaath en Mark, bleau er ynienen stokstiif stean, luts syn lolly út 'e mûle wei en flústere: ‘Beppe, ik sjoch minsken.’ Hy hie my by de broek beet en gong ferlegen achter my stean. ‘Ja, dat binne Leo en Katinka,’ sei ik gewoan lûdop.

‘Dach Martha,’ sei Katinka, ‘dat is in lytse beppesizzer, tink? Dach leaf jonkje. Hast in lolly fan beppe krigen? En, hoe smakket dat? Lekker?’ Se aaide Maarten oer syn prúkje hier: ‘Bist in moai mantsje. Hoe hjitsto?’

‘Komt der noch wat fan?’ prottele har man. Hy prate mei de mûle ticht en ik fernuvere my der oer hoe lûd as er dan noch koe.

Ik moat der achteroan, hear,’ sei Katinka, ‘dat

[p. 230]

begrypst wol, oars krije wy sa'n spul, Martha. As ik ûnderweis mei ien stean bliuw te praten, is it net bêst.’

Se hiene wat hûnichs, dy Leo en Katinka. Hy seach altyd as in boaze hûn, dy't net te fertrouwen is, en sij toffele mei de sturt tusken de skonken altyd braaf achter de baas oan. As hie er har oan 't tou. Se rûnen noait nêst elkoar, praten mei gjin mins en bemuoiden har mei gjin ien. Ik wie sa'n bytsje de iennichste yn ús doarp dy't noch wol ris in pear wurden wiksele mei Katinka. Se helle wol ris in postsegel by my en betelle dan mei allegearre dûbeltsjes. ‘Wy prate der net oer, no Martha?’ ‘Nee fansels net,’ sei ik dan wer, ‘it bliuwt ûnder ús.’ Se bleau achter de foardoar stean, inkeld rûn se mei nei de keuken ta, mar by my yn de keamer woe se net. Je kinne troch myn hûs hinne sjen en dêr hie se it net op stean. Dan wie se bang dat dy man fan har har sjen soe, dat er har stikem achternei kommen wie of sa. Se hat hiele moaie eagen, griis-grien - oseaankleurich, hjit dat seit Jolle - dêr't se frijmoedich de wrâld mei yn sjocht. It is in leave frou en net ien snapte wat se mei sa'n aaklike keardel die dêr't se al langer as fjirtich jier mei troud wie en gjin bern fansels. Hoe't se sa'n brief of sokke brieven dan op 'e post krige sûnder dat dy etter dat fernaam, is my noch altyd in riedsel, mar ik frege it har ek net. Se moast altyd twa postsegels fan tachtich ha.

Juny en it liket wol hjerst.

‘Ast sa'n hekel oan it Hollânse waar hast, gean dan nei Spanje, of gean nei Baly, mem. Gean mei in tintsje yn de Sahara sitten, ast net oer in pear drippen rein kinst. Mar sanikje net altyd sa oer dingen dêr't gjin mins wat oan feroarje kin,’ sei Sibe op in middei, doe't er my holp om de dakgoaten skjin te meitsjen. Ik moast de ljedder beethâlde en de folle amer oanpakke, dy't hy dan wer yn 'e feart lege.

‘Witste Sibe, sa is it net, mar it waar hat fansels wol ynfloed op 'e minsken. Yn Ierlân, dêr't it altiten reint, hingje se har by boskjes op, dat is algemien bekend en yn it Noarden fan Fryslân ek, mar de kwestje is: der gebeurt noait wat,’ sei ik en skonk ús allebeide noch in glês dûbel fris yn, want ik woe it pak leech hawwe.

‘Der gebeurt noait wat, der gebeurt noait wat, der gebeurt fan alles,’ sei Sibe, ‘mar ast mar wat op 'e stoel sitten bliuwst te koekeloeren, kin der mar ien ding gebeure en dat is datst der ôfdonderst en in heup brekst of in bytsje slimmer, dyn nekke.’

Dêr moast ik oan tinke doe't ik by de keukenstafel siet om myn bôle mei ananassjem op te kôgjen en hast fan de stoel kukele om myn mes op te krijen. It wie noch mar kertier foar achten en ik hie de klean al oan. Ik lei myn itersplankje op it oanrjocht del en spielde de teepot om. Ik gong by de keamerstafel sitten en pakte de krante fan de moandeis noch ris. Der stie fansels neat yn dat ik noch net wist, mar ik blêde him troch omdat ik even neat betters te dwaan hie. As ik nei de keuken gong foar de kofje, soe ik him meinimme foar yn de âld-papierdoaze.

‘Wêrom breidest net ris wat?’ sei Maaike, ‘froeger siest altyd te breidzjen. As wy by dy yn 'e buert kamen, stutst ús mei sa'n priem yn it liif.’

[p. 231]

‘Hoe komst derby,’ sei ik, mar sij hold fol dat se sei sa as it wie: ‘Wier mem, sa noadich moasto altyd breidzje. Ast noch mar krekt wat op priemmen hiest, moast it al wer ôf. Of naai wat. Wat leuks foar dyn beppesizzers. Dogge oare beppen ek. Tink ik teminsten. Wit ik folle,’ sei se der foarsichtich achteroan.

‘Se dogge mar,’ sei ik, ‘ik net. Kinst sokke moaie dingen krije oeral. Froeger wie dat oars.’

‘No, borduer dan wat. Ja mem, ast wat mei dyn hannen dwaan wolst. Ha wy niks foar by de kofje?’ Se die de kast iepen en skodde mei de lege tromkes.

‘Ik borduer net,’ sei ik, ‘ik ha rommel genôch. Of wolsto sa'n moai borduerd skelkje fan my ha?’

‘Ik ha noait in skelk oan. Wa hat no noch sa'n ding oan?’

‘In skelk hast net oan, mar foar, Maaike.’

‘Der sit yn net ien tromke wat dat noch te pruimen is. Dy lange fingers binne wol trije jier âld, mem. Dy jonge sit no al op 'e peuter.’

En ik siet in skoft yn de sliepkeamer, oan de tafel. Te sjen. Net, dat der in protte te sjen falt, mar de loft is oan dy kant ornaris ljochter as oan de oare kant fan it hûs, dy't op it westen is. Der steane beammen en foar de ruten hingje gerdinen mei fûgels der yn borduerd, dy't in protte fearren ha en koppen mei snavels as messen. Fantasybisten, dy't útbret binne, op masines. Mar it waard my dêr te kâld om te sitten, want it rút stie in goed ein iepen foar de frisse lucht. Even seach ik noch yn de kleankasten. Sa kreas as alles der yn lei op rjochte steapeltsjes. Ik rekke der noait op útsjoen. Ik wie wer yn de keamer delstrutsen. Pakte it boek dêr't ik yn oan it lêzen wie fan it lytse taffeltsje. Wêr wie ik? Al op side tachtich en ik wist noch iderkear net wêr't it oer gong. Ik skonk in kop kofje yn myn mok en seach yn myn boek, mar alles kaam my sa frjemd foar. Ik wist net iens mear wa't Eric wie. De post fytste my sûnder in poat út te stekken foarby. It motreinde net mear, seach ik ynienen. Der kaam sels wat blaus yn 'e loft.

En dêr kamen Leo en Katinka oan. Moasten wer even yn beweging. Hy foarop, mei grutte stappen en sij der achteroan, op in drafke. Sa bang wie se foar dy fint, dat se net iens in hân nei my doarst op te stekken. Mar wat die se no? Se makke in spronkje yn 'e loft en noch in kear en doe - ik soe swarre dat se har man mei in hammerke in tik op 'e achterholle ferkocht hie. Hy foel foaroer del. Ik skeat as in snoek ûnder myn finsterbank mei de blommen derop om tusken de potten troch te sjen hoe't it fierder gean soe. Katinka bleau stean, mei de hannen op 'e rêch, in bytsje foaroer bûgd. Se knikte mei de holle fan ja, draaide har om en gong wer de kant út dêr't se weikommen wiene. Ik die myn skuon oan, draaide de doar fan it nachtslot ôf en rûn it paadsje del nei de strjitte ta. Dêr lei dy man, langút. Mar wie er wol echt dea? Hiel foarsichtich draaide ik syn holle wat om. Der siet gjin libben mear yn, mar ûnferwachts, samar, spuite der in striel bloed my by de klean op. De hammer, sa'n lyts feninich tikhammerke, lei noch njonken him. Wêrom hie Katinka dat lizze litten? Ik naam it ding mei, want sa'n handich hammerke komt altyd wol fan pas.

[p. 232]

Mar dy deade Leo moast dêr net lizzen bliuwe. As der ris in bern tafallich lâns kaam, ik moast der net oan tinke. Ik belle de plysje op. En ik sei der by: ‘Kom no asjobleaft net mei barstend geweld. Hy rint net fuort, ik pas der wol op.’

Se kamen mei twa auto's, fjouwer man sterk. Ik stie se op 'e stoepe op te wachtsjen. Ien kaam daliks op my of. Hy stiek in hân út: ‘Koen,’ sei er.

‘Ik bin Martha,’ sei ik, ‘mar ik jou jo mar gjin hân. Ik sit noch ûnder it bloed, sjoch ik no.’

‘Is it sa mal gongen?’ frege er mei grutte skrik-eagen.

‘No ja,’ sei ik, ‘it is fansels myn deistich wurk ek net.’

Hy gong werom nei syn maten ta, meneuvele wat en doe seagen se alle fjouwer myn kant út. In oare plysje dy't fergeat te sizzen hoe't er hjitte, sei, dat ik mar even mei nei it buro ta moast.

‘Moat ik ek wat meinimme?’ frege ik, ‘myn toskeboarstel en wat ûnderbroeken en sa? Jim sizze it mar.’ Se seagen elkoar ris oan. No ja, no nee. Mar by eintsjebeslút siet ik achter yn de plysjeauto, mei skjinne klean oan en in tas mei noch mear skjin spul op 'e skoat.

‘Hie it hammerke ek mei moatten, Koen?’ frege ik, doe't wy der al hast wiene. ‘It leit yn de graazje, op 'e planke by de faaskes.’

Mar se hearden my net. Ik seach nei de auto, dy't achter ús oan kaam en dêr't Leo yn lei, bewuolle yn silverpapier. De loft wie hielendal blau wurden, de sinne skynde waarm en woldiedich. Dat hie ik fan 'e moarn ek net tinke kind: dat ik hjir sa sitte soe, allinnich op in bank fan sa'n djoere auto, mei twa begelieders. As in keninginne. En sa fielde ik my ek.