Trotwaer. Jaargang 30

[p. 211]

In resinsint mei in missy
Lolkje Hoekstra

Hylke Tromp, Spikers & koppen. Koperative Utjowerij, Boalsert 1998. 138 siden. f 29.50.

‘Doe't Henk te Biesebeek my yn de hjerst fan 1990 frege oft ik as boekbespekker oan syn programma De Koperen Tún meiwurkje woe, haw ik net wegere. By alle ûnedele motiven dy't immen der ta bewege kinne syn ego te fergrutsjen troch in publyk persoan te wurden, spile benammen ek it idee, dat der oare foarmen fan literêre krityk mooglik wêze moasten as de no oant no ta wenstige.’

Sa begjint Hylke Tromp de ynlieding fan syn sammelbondel Spikers & koppen, de twadde útjefte fan de KU yn de rige DOKUTEKST. Mei dizze wurden stelt Tromp himsels in opdracht.

De earste fiif besprekken dy't net foar de fûst wei útsprutsen waarden, mar earst kreas optekene en dêrom opnommen binne, behannelje sawol De Strikel as wurk fan Rink van der Velde, Tsjêbbe Hettinga, Anne Wadman en Piter Boersma. Mei de pen fan de smoute prater faget Tromp de flier oan mei it moanneblêd, fan Hettinga begrypt er it measte net, mar dat sit him net bot dwars, en Wadman krijt in bêste reis; it boekewikepresint fan Boersma krijt lykwols in dikke acht. Mar it meast nijsgjirrige ûndersyk nei in nije foarm fan literêre krityk is de idele fertoaning dy't it besprek fan Minsken is raar guod fan Van der Velde opleveret. Tromp is de beroerdste net en skriuwt yn dy syn trant in ferhaal en lit him dêrnei bekritiseare troch de grutte Rink, dy't allerwreedst is. Skriuwt Tromp. Spitichernôch is dat kommentaar net opnommen. Ik hie der wat foar oer hân om der fan smulle te meien.

Nei dy earste fiif besprekken komt wurk fan tsien dichters oan bar. It binne mear oersichten fan har hiele oeuvre, mear typearrings fan wurk, styl en ynhâld. Dizze besprekken binne minder skerp, dochs wat minder persoanlik en sels wat autoritêr, at jo it my freegje. Tromp rjochtfeardiget dat troch te stellen dat de skriuwer sels syn skerpste lêzer is, wat ik wat slop fyn. Ik kin my skoan yntinke dat it in probleem opleveret om wêr't de artyst sels by is, mei freonen en kunde, om dan dochs de earste stelling fêst te hâlden. Seker at ien en oar noch in feestlik karakter hawwe moat ek.

Hjir twingt him de gedachte op dat de radiokrityk miskien foar publikaasje net altyd like geskikt is. Miskien lês ik yn de kritiken wol in badinearend toantsje dat er net west hat doe't Tromp se mei goudene, hertlike toan foardroech. Ik wit it net en kom der ek net mear achter. Mar benammen by de besprekken fan it wurk fan Baukje Wytsma en Daniël Daan krij ik it gefoel dat ik net graach yn dy har skuon stien hie.

Tromp breidet in ein oan syn bondel mei trije

[p. 212]

teksten oer oare keunstfoarmen as de literêre. In tekst oer de komponist Anne Vogel, in portret fan keramist Jitze Sikkema en de iepeningsspeech by in eksposysje fan Jan Dykstra. Tromp stelt dat it syn ienichste kreaasje is nei oanlieding fan in oar syn wurk en dêrmei it wichtichste wat er te sizzen hat. My is it alhiel net dúdlik wêr't it belang no krekt yn sit. Jawis, it binne wer fan dy hearlik flot-skreaune en flot-lêzende stikken. Prima te lêzen, neat ferkeards oan. Ik tink dat Tromp bewize woe dat net allinnich fan letters letters komme kinne, mar dat dat ek wol kin fan oare keunstfoarmen. At dat sa is, dan liket my dat wat nayf. Stikken mei in selde soarte fan ûnderwerp kin ik yn allegear tydskriften en kranten lêze.

Ik fyn dizze trije stikken net belangriker of better of moaier as de foargeande, hoe't ik der ek myn bêst foar doch. Ik fyn it sels spitich dat se opnommen binne, it makket it ûnderwerp, de literêre krityk, mei ien klap ta wat dat nearne op slacht. At eins dizze trije stikken allinnich mar telle, hie dan dy literêre kritiken mei dy wize ynliedings derby fuortlitten, net?

En wat as lêste it sjueryrapport fan de Gysbert Japicxpriis fan '95 der noch by moat, begryp ik ek hielendal neat fan. Moat it de net yn literêre kringen ferkearende lêzer in blik yn de koken biede? En wurdt dy dêr dan fleurich fan? Man, dat wol dochs leaver gjin mins witte, sa beskamsum provinsjaal at it der wer om tagongen is.

Likegoed leveret Tromp in smaaklike bondel ôf mei syn Spikers & koppen. It boek lit him hearlik lêze en benammen de dichters-besprekken kinne sa yn in kursus gedichtlêzen brûkt wurde. Tromp is persoanlik yn syn besprekken en meastentiids net autoritêr. Mar dat is foar my it wichtichste net. Troch de manier wêrop 't hy mei syn taal omgiet en de wurken sels, dêr docht in leafde foar literatuer út bliken. In moaie belutsenheid. Sa't bern har mear ferdjipje yn in fak at de learaar der mei passy oer prate kin, sa krige ik sin oan it lêzen fan it besprutsen wurk. Dêrmei is Tromp mear as slagge yn syn opset. Hy bewiist in resinsint mei in missy wêzen.