Trotwaer. Jaargang 30

[p. 183]

Snieflok yn 'e simmer
Durk van der Ploeg

Dryst en op goed gelok hobbelje ik op in middei tsjin fiven njonken de opgong fan 'e terp in foech damke troch en sjit de djipte yn nei in leechlizzend stikje greide. Dit kin net misse. Dêr stiet it fehikel, lykas se it my útlein hawwe. In behindich karavantsje, yn 'e lijte fan 'e terpwâl. En as ik mei myn Fiat Uno yn tempo troch it knibbelhege gers gûnzje en tichterby kom, blykt it in ôftanke lyk te wêzen, yn jierren net fan 't stee west en op it plaatwurk like bûnt as in kreaklyster by 't winter.

Gers en hûnestanken waakse mei geile snilen by de romp op, dat fan 'e tsjellen is neat mear te sjen. It ding leit dêr geduldich as in fûgel op it nêst. It paadsje derhinne is oergroeid mei raaigers, tisters en brannettels. Ik riid de auto sa nei mooglik oan it ûneachlike ding ta. Underweis hie ik besocht my de werklikheid eigen te meitsjen. Mar no't ik derfoar stean is de werklikheid wreed en ûnbehouwen. As stekt der in mes yn my del. Oerfallen fan twivels stap ik út. Stiiffol foaroardielen en ferachting baai ik troch de fochtige wyldernis nei it bousel, dat fanwegen in lekke bân of, wa wit, weake grûn skeansakke nei de terp oerhinget.

‘Hat mem earst ûnderdak,’ seine se. Hjir moast ik neffens de opteine lûden fan oaren bliid mei wêze. Sa meifielend wiene se noch wol. De jongste dochter hie it oangriisd. Se woe it keare en sei ‘As it dan dochs moat, kin mem salang wol tydlik by ús yn 'e hûs.’ Mar dat woe ik net. Neat salang. Neat tydliks. Ha ik my dêrfoar jierren op dizze stap taret? Ik wol fan mysels wêze. Frij. Nimmen nei de eagen sjen hoege. Dwaan en litte sa't it my útkomt. En as ik myn saakjes geastlik op oarder ha sjoch ik om in fêst hinnekommen. De iene noch lûder as de oare, hiene se allegearre helpe wollen. Ynisjativen by 't sekfol. Driigje mei dieden as koe ik gjin sels wurde. Goede ried. Helpende hannen tefolle. Mar wat koene se foar my dwaan? Neat.

Ik wol mysels fine. Ik Hammy Dek.

Jinke joech my de kaai en hat my, mei de kaart derby, op papier rûchwei oantsjut wêr't ik it ding fine koe. ‘Kin net misse,’ sei se mei de finger yn in ûnbidigen lape grien dêr't inkelde swarte linen trochhinne rûnen. En sa is it ek. Hjir, yn dizze romte, kin neat misse. Trije huzen en in bargehok. Hjir fynst dysels. No ja, de terp en it tsjerkje binne fan fierren in plaatsje. Dêrboppe sil grif libben wêze. Sa't ik op it Smidshûs oer de brêge kaam koe ik it wite gefal al as in flok snie yn it lânskip ûnderskiede. En sa't by dat earste sjen it besef fan in nije werklikheid my troch it liif skokte, stompte it hert my tsjin 'e hûch. Dat ik moast derfan kochelje. Gojkes, tocht ik. Ik naam gas werom. Hime om dea. Hie it each net fan de wite flek ôf, dy't ik my ynbylde ta in iisberch. Ik jankte.

Tutte, tocht ik.

Ik stek de kaai yn it kaaisgat, mar de doar is al

[p. 184]

fan 't slot om't it slot fêstroastke is. Wa soe ek oanstriid fiele om hjir yn te brekken? Der slacht my in benaude waarmte yn it gesicht as ik de doar iepenskuor. Ik set in foet op 'e ûnderste trêd. It rûkt dompich. Stilsteande lucht fan jierren her slacht yn my del. Snuvend bliuw ik yn 'e opstap stean en nim flechtich de ynventaris yn my op. Sa't ik de útlibbe bringst oersjoch, taksearje ik myn selsmeilijen. Om net yn snokken út te barsten meitsje ik my ferskriklike lulk op allegearre dy't my helpe woene; de riejouwers, de kleiers, de synisten, de lakers dy't my hjirhinne praat hawwe. As ha se my mei doel yn dizze fûke sile litten, dat ik mar sa gau mooglik fan myn foarnimmens genêzen wêze sil.

Om myn teloarstellings te boppe te kommen slach ik kriichshaftich mei beide fûsten op it plaatwurk. It helpt. Want salang't ik huf stiet der in nij minske yn my op, dy't ree is har ferlies te akseptearjen, machteleas te berêsten yn de sitewaasje fan dat momint en besiket dat flokkend teboppen te kommen.

‘Kinst dy der earst mei rêde,’ seine se, as hiene se al lang begrepen hoe tydlik my dit ûnderkommen wêze soe. Op in net te definiearjen wize hiene se allegearre begrutsjen hân en - as woene se my nochris de rêdende hân tastekke - de tassen hifke, frege oft ik neat fergetten hie, de ritsen fan 'e wykeintassen iepen en tichtstrûpt; koartom myn reisfeardigens beoardiele as soe ik nei de binnenlannen fan Afrika. ‘Hast dêr fan gjin minske lêst,’ seine se. En de wize wêr't it op sein waard joech earder oan dat de wrâld fan my ferlost wie, ynstee dat ik fan myn wrâld ferlost wêze soe. ‘Kinst wat ta dysels komme.’ As soe ik mysels net wêze. Ien fan harren sei ‘Mochtst al wat fergetten wêze, bist ek yn in omsjoch wer thús om it te heljen. Se namen it net earnstich. Seagen it as in aventoerke fan myn kant. ‘De jongfaam komt wer boppe,’ gnysken se. Se hawwe my - besef ik no -, sa't ik by harren oer de keamer stie en alle war die om it nedichste byinoar te skuorren, frij handich út 'e bewenne wrâld wei bonsjoerd. En - ferbûke as ik wie - hie ik my as in bern stjoere litten.

De fûsten binne my bûksiik fan 't huffen.

Dat ik my dat earst bewust wurde moat op it stuit dat ik mei in pear wiete fuotten yn it opstapke stean en de bringst yn my opnim. In heal ôfropt gerdyn hinget foar it einfinsterke. Op 'e tafel lizze fertoarre apelskilen. Oer de flier in leechfretten hûnepanne, ferdroege gers en koarsten útwâde kowestront. ‘It moat mem dêr net sa nau stekke, it is it Eurohotel net,’ seine se, mear ferwitend as warskôgjend, doe't se blike lieten dat se wol fan myn geseur ôf woene. Fanwegen it wiete gers hie ik myn reade learskes meinimme moatten. Ik gean in stapke heger stean. Op 'e banken tôgje simmerklean as tsjûgen fan eardere bewenners.

In ôftanke karavantsje njonken de terp fan Jannum. It ding wie der tsjin alle miljeuwetten yn hinne skood, om't se oars net wisten wêr't se mei it kring hinne moasten. Fan wa't it ding wie, frege ik. Freonen fan freonen. Wa? Dat hoegde ik net te witten. Se wiene my tewille. Se gunden my alles. Ik hoegde gjin hier te jaan. Nimmen woe mear foar dit fehikel ferantwurdlik wêze. Yn dizze wide

[p. 185]

wrâld wie it net mear as in snieflok yn 'e simmer. ‘Mem wennet dêr yllegaal. Feitlik mei dy karavan dêr net iens stean, mar om't it dêr sa'n godferlitten oarde is, steurt nimmen him deroan. As mem deryn giet is it foar eigen rekken.’ Se seine it as soe ik dêr fûgelfrij wêze en stie ik as in útprosedearre asylsiker ynienen bûten alle wetten.

Oer de flier lizze ferdroege strinkjes koweblomkes. Faaks hawwe der bern yn boarte. Mar hjir binne dochs gjin bern? Sa'n deaplak op 'e kaart kinne jo in bern dochs net oandwaan? Hjir wenje amper minsken. De eangst fan ferlernens en ferlittenens fljocht my in tel nei de strôt. As ik my bûch en troch it finster by de terpwâl opsjoch nei de pleats en it hûs, dy't mei glimmende ruten heech oer my hinne sjogge, wringt my in ôfgrûn fan iensumens yn it boarst. De nauwe romte hâldt my finzen. Ik bûch my djipper om nei bûten te sjen, sjoch yn de koker fan myn takomst en krij hieltyd mear begrutsjen mei mysels. Earne yn myn liif brekt wat yn snokken út.

‘Mem moat har mar rêde,’ seine se, as hiene se har uterste bêst dien om my mei de karavan te skewielen en fierder ôfstân fan my nommen. Dy freonen fan freonen diene al yn gjin ieuwen mear wat mei it ding. Al kin ik my de kont der net yn keare, se wiene sa bliid dat se my helpe koene en de karavan mei my sa'n nuttige bestimming krige. Bliid en nuttich. Ik kôgje de wurden as âlde haat.

Troch de finsterkes kin ik it wide fjild oersjen. De Flieterpen, Ginnum, Reitsum, en nei de oare kant Lichtaard. Yn 'e beammen efter my lizze net te sjen Smidshûs en Sibrandahûs. It is mar krekt hoe't ik stean, mar lofts of rjochts de hege terpwâl fol rûchte, bloeiende hûnestanken en flearstrûken. Skruten sjoch ik omheech nei de terpwenten en sykje minsken. Ik sjoch oars net as lege finsters, dakken en beammen fol jong grien. En oan de oare kant de wiidte dêr't myn sicht him de kommende wiken, moannen yn ferlieze moat. Even bin ik sa dronken yn 'e holle as in ka. Ik rin in pear stappen de karavan yn, set de tas njonken my del en hâldt my beet oan 'e tafel, dy't wif mei my nei in ôfgrûn soeit. It sil fan de skeane flier of de dompe lucht komme, dat ik sa dronken bin. Ik rop oan in steksluting om in rútsje iepen te setten. It wegeret. In oaren. Fêstroastke. De mage komt my omheech. Ik moat even sitte om net fan myn stokje te gean.

‘It moat wenne,’ seine se, as hiene se har myn sitewaasje al ynlibbe en krekt witten wat my hjir te wachtsjen stie. ‘Mem hat de hiele simmer foarhannen,’ hearde ik immen sizzen. En dat begryp simmer stekt foar myn gefoel in ivichheid yn 'e tiid op. Ik tink oan de beppesizzers, dy't har net begripe kinne dat beppe no net mear thús wennet, mar pake en harren wrâld ûntflechte is. ‘Ha jim rûzje? Nee. Prate jim net mear tsjininoar? Nee.’ Se fûnen it like dwaas as komys. ‘Jim op jim âlde dei noch útinoar,’ seine de âldsten, dy't ek al minske wurden binne en yn dizze famyljekwestje wrâldwize oardielen oanleare. Net ien fan 'e bern dy't persoanlik in miening joech. Allegearre hiene se har efter inoar ferskûle en út ien mûle praat. ‘No ha jim safolle jierren troud west. Jim hawwe inoar mear as tritich jier ferdroegen. Jim moatte no wolris yn it kwea behurde wêze.’ Se

[p. 186]

begripe it net. Wolle net witte wat der al jierren yn my libbet. Wat ik mist ha. Mei ik net wat yn mysels sykje? De bern, se diene net tragys. Nee, se diene lakerich, hellen lakonyk de skouders op, as fûnen se it wol grappich. Se gnysken skodholjend as wiene se bliid dat dit harren ek noch oerkomme mocht. ‘It is de oarder fan 'e dei,’ seine se. Doe't se my stean seagen mei oan elke hân blastich foltroppe tassen, wie it as begriepen se doe earst de earnst fan myn foarnimmen.

‘Wêr moat mem keare?’ fregen se op in stuit. Ja, wêr moast ik keare. Ik wist it net. It wie in stap yn it tsjuster. In allinnewenjende nicht, hie ik yn my omgean litten. Seach my ek oankommen. Tydlik in hotel. By need in freondinne fan jierren her, dy't as farske widdo ferlegen sitte soe om oanhâld. Mar ik woe gjin famylje, gjin kunde. Ik woe mysels. In opstiging, seine se. Mar ik liet neat skine en haw sein dat ik my wol rêde soe. En hoe't it sa te praat kaam wit ik net, ynienen wie de karavan as útkomst op it aljemint brocht. Se gunden my wat. Ik lit my op ien fan 'e bankjes efteroer sige, hechtsje myn eagen oan de roastplakjes yn it bespikere plafond. Lekringen, sa grut as eilannen, tekenje har ôf tsjin it alle kanten út baarjende himeltsje. Even kin de wrâld my neat mear skele. Ik sûzje in tel fuort en skok wekker fan myn eigen snoarkjen. Mei it hert op 'e rin gean ik rjochtop sitten en sjoch oer it fjild om alfêst oan myn foarlân te wennen.

It is amper seis oere. De sinne ferkleuret. It lânskip dôvet yn it jûnsljocht. Ik wol net tefolle neitinke. Ik haw my foarnommen om myn fielen safolle mooglik út te skeakeljen. Dom hannelje. Op 'e tafel lis ik de kaart fan Fryslân út om te sjen wêr't ik earne bin. Ik moat besykje myn posysje nochter te behearskjen. Net tefolle efterom sjen. En fral net treurje. Gjin selsmeilijen oankweke. Se moatte my der net ûnder krije. Ik wol de tosken yn it libben sette. Wurkje oan in nije takomst mei nije minsken en, wa wit, in nije leafde. As it sil, dan no. Ik wol âlde dreamen, dy't ik der jierren ûnder hâlden ha, te help roppe. Ik wol my tweintich jier jonger fiele. Myn dreamen dreame. Mar hoe kin ik myn fielen útskeakelje wylst emoasjes hertstochtlik oan myn ferline gnauwe?

Ha ik stappen set dy't ik net oersjen kin?

Jouke, hy sit noflik thús mei syn grutste gelyk, de tafel fol postsegels en jûns sport op 'e televyzje. ‘Moatst it sels mar witte,’ sei er like egaal as soe ik in nacht útfanhûs. Mei iten fan tafeltje-dekje en it hûs foar himsels hat er it ryk allinne. ‘Kinst de hûn ek wol meikrije,’ sei er noch, as wie er bliid dat er fan my ôf wie. De sinne kleuret hieltyd reader en sakket neffens de kaart efter Ginnum. En mei't de skimer oer it fjild krûpt fiel ik my hieltyd mear de amateur-aventurier wurden. Ik sit en sjoch hoe't de nacht hoasfuotlings oer it fjild komt. Ik wol nei de auto om in boek. Sykje ljocht. Der is gjin ljocht. Ik jank. Ik fiel oanstriid om wer nei hûs te gean, mar in net te definiearjen lulkens wjerhâldt my dêrfan. Net om thús, mar om wat my dêr wachtet. Ik bin no frij en wol frij bliuwe om myn libben fierder yn te foljen lykas ik my dat al jierren dreamd haw. Ik wol dat dy âlde wolk fan dreamde leafdes en ynbylde hertstochten yn my ta libben komt. Altyd haw ik it derûnder hâlden, útsteld. Earst om 'e

[p. 187]

bern, doe om Jouke, doe om mysels te beskermjen. As it sil, dan no, no't ik noch tiid fan libjen ha.

Ik droegje myn triennen oan in teknypt servetsje.

En om myn foarnimmens foarm en ynhâld te jaan begjin ik de rommel wat op te rêden. Ik helje de tassen út 'e auto, pak de boel út, hingje myn klean yn 'e kast. De itensboel bergje ik op yn de oanrjochtkastjes dy't grûnich rûke en fol bringst steane. ‘Mem moat net te krekt sjen,’ seine se. En alle kearen as my dat troch de kop spoeket moat ik my even ferbite om net wer flokkend yn grinen út te barsten. As ik it spul wat teplak haw sit ik mei mysels allinne op it bankje fan de dinette, as wachtsje ik op immen en stoarje warleas oer it tsjustere fjild. De moanne komt derby. In wite damp lûkt op boppe de sleatten. ‘It is dêr kleare natuer,’ seine se. Boppe de greiden hinget in fochtich flues. De wrâld wurdt hieltyd lytser. De nacht nimt besit fan it lânskip en fan my.

Der gûnzet in langbonke.

Dy nacht kin ik net sliepe. It reint in licht buike, en ik moat hieltyd nei dat tikjen hearre op it ljochtlûkje. Earst fan 'e rein, dan de nachtmiggen. It bêd is klam. Myn geast ûnrêstich. Soms ferbyldzje ik my dat der guon om 'e karavan strune. Dan sit ik skoften oerein te harkjen. It swit brekt my út. Tsjin 'e moarn hear ik de fûgels oangean en sjoch, lykas Noach út 'e arke wei, troch it rútsje oer in see fan dauwe. Wat moat ik hjir, sis ik tsjin mysels, as ik de sliepsek oprôlje en op 'e ein fan 'e bank lis. Hjir is gjin wurk. Ik bin hjir allinne mei mysels. Ik ha gjin easken mear. Om in stim te hearren begjin ik lûdop tsjin mysels te praten. Ik tsier mei de bern, waans ferwitende en gekoanstekkerige opmerkings yn my neiklinke.

Ik beredenearje al myn hanlingen.

Ik hie my yn in dobke wetter, dat ik yn in jerrycan meisleept ha, om 'e holle wosken. Mei it spegeltsje skean tsjin it taske ha ik it hier kjimd en opstutsen. Op in handoek ha ik my in pear bolle bakken smard en opkôge. No sit ik by de tafel foar my út te sjen yn in net út te eagjen takomst. Hoefolle takomsten ha ik my de lêste jierren al net dreamd? Libbens as stielkabels ha ik my yn 'e holle helle. Hertstochten yn fariaasjes. Libbens dêr't Jouke net yn foarkaam. Foarmleaze leafde hie ik my ynbylde en taëigene. En de gedachte dat ik dêr nochris foarm oan jaan wol is hieltyd hechter yn my wurden. It waard my ta in obsesje. ‘De werklikheid is hiel oars,’ seine se.

Der komt altyd in tiid dat de bern de dingen better witte as de âlden.

‘Mem wol los fan harsels komme.’ Miskien bin ik te âld om my noch los te meitsjen fan dy âlde wrâld. Ik besykje my foar te stellen hoe't it hjir mei hels min waar wêze sil. As der reinwetter op it plaatwurk klettert en ik hjir dagenlang opsletten sit mei in kears, in boek, in tekken om 'e rêch en kâlde fuotten. Ik wol my yntinke hoe't it is om yn dizze nauwe bedoening opsletten te sitten en dat ik mysels sit op te fretten. Ik wit it, de wrâld kin noch wol folle lytser wurde as er op dit momint is.

‘Mem komt dêr harsels noch wolris tsjin,’ seine se.

Ik gean nei bûten. Stean oan 'e knibbels ta yn

[p. 188]

it fochtige gers. Mei sprongen hip ik nei de auto en jou my del efter it stjoer. Skrik wekker. Wol fuort. Earne hinne. Ik sykje minsken. Wylst ik my ôffreegje wêr't ik keare sil, start ik de auto. Yn de earste fersnelling riid ik de greide út, draai by de terp op. Dêr drintelje ik oer it tsjerkhofke en lês de grêfskriften. Ik besjoch de sarkofagen dy't by it tsjerkemuseum hearre. Taast oan de grutte, swiere ring dy't yn 'e tsjerkedoar hinget. It is hjir in deade boel. Gjin mins te sjen op dy hiele terp. Ik stap wer yn 'e auto en riid oer de Flieterpen. Kjel fan de benzinemeter, nim ik de koartste wei nei de karavan. Om de ferfeling de baas te bliuwen rôlje ik de sliepsek út en jou my del op 'e bank. It libben is no fan mysels. Ik kin dwaan en litte wat ik wol. ‘Mem hat dêr in moai útsicht oer it fjild,’ seine se. Mar se seine safolle. Se woene my it libben útskilderje as soene se it sels al sa belibbe ha.

De snotnoazen.

Even letter hear ik immen om 'e karavan. Ik spat oerein en sjoch troch de doar. Der stiet in famke yn it gers mei in boskje pinksterblommen yn it fûstje teknypt. Se laket nei my en komt tichterby.

‘Sjoch,’ seit se en jout my de blommen oer.

‘Hoe hytsto?’ freegje ik.

‘Femke,’ seit se.

‘Soa, Femke,’ herhelje ik de namme.

‘Wennesto hjir?’

Se wiist nei boppen.

‘Op 'e terp.’

‘Wolst der net even ynkomme?’ freegje ik.

Se klimt by it opstapke op.

‘Earst wie de karavan fan ús,’ seit se.

‘Soa, wie de karavan fan jim.’

‘Wy mochten der fan ús mem yn boartsje. Ik en myn suske.’

Ik sykje in faaske út 'e bringst yn it oanrjocht, set de blommen deryn en sjoch hoe't it famke har deljout op 'e bank. Har jurkje is wiet fan it lange gers.

‘Hoechsto net nei skoalle?’

‘Wy hawwe fakânsje.’

‘Soa, hawwe jim fakânsje.’

‘Us juffer is siik. Us juffer hat wat yn 'e búk.’

‘Hat se pine yn 'e búk?’

It famke skodhollet. ‘In poppe.’

‘Wennest hjir al lang?’

Se knikt.

‘Al salang't ús heit fuortgien is.’

‘Is jim heit fuortgien?’

‘Ja. En doe is ús mem ek fuortgien en kaam ik hjir op 'e terp, mei ús mem en myn suske.’

‘Prachtige blommen hasto socht,’ sis ik, wylst ik it faaske op 'e tafel set.

‘Bisto allinne?’ freget se, en sjocht my helder oan.

Ik knik.

‘Us mem is ek allinne. Us mem seit dat dat foar alles folle better is. Ik hie it folle earder dwaan moatten seit ús mem. Soms seit se: Soks dochst altyd te let.’ Se skommele mei har koarte poatsjes en lake nei my. ‘Us heit hat altyd in rotsin, fynt ús mem. Mar hiel soms moat ik nei ús heit útfanhus en mei ik de hiele dei kompjûterje.’

‘En fynst it moai by jim heit?’

Se skodhollet.

‘It duorret noait langer as in dei,’ seit se, en lit

[p. 189]

har fan 'e bank glydzje. As se foar my stiet freget se ‘Hasto ek in heit?’

‘Myn heit is al dea.’

‘Fynst dat spitich?’

Ik knik.

‘Bisto in mem?’

‘Ja’

‘Hasto ek berntsjes?’

‘Fiif.’

‘Wat in soad. Us mem seit altyd dat se bliid is dat se ús noch hat.’

‘En fynsto it hjir wol moai, sa iensum op 'e terp?’

‘Jawol. Us mem seit dat de wrâld hjir ophâldt en dat wy allinne de romte fertrouwe kinne.’

‘De romte?’

‘Us mem fertrout allinne it gers noch, seit se.’ Se wiist mei in fingerke nei bûten.

Oerdeis lis ik meast op 'e bank mei in doek oer de holle tsjin it ljocht. Ik ha it boppelûk iepen. Soms sliep ik om't ik nachts net sliepe kin. Of ik harkje nei de wyn. Dagenlang oefenje ik myn geduld. Soms riidt der in trekker de terp op of del. Der balte kij. In strieljager skuort de himel yn twaen. Yn it tsjuster prate de bern noch hieltyd op my yn. Stimmen dy't my efterfolgje mei ferwiten en goede ried. Stimmen dy't my fan gedachten feroarje litte wolle: Wat silst bewege, memke. It meilydsume dat my weak makket. Kinst altyd noch weromkomme. Ik wol net werom, raast it yn my. Yn 'e goedichheid, wat besielet dy? Dat kinsto net begripe, leave. Ungemurken diskusjearje ik wer mei harren. Meitsje my lulk. Lûk emosjonele registers iepen dy't lang yn my neitrilje. De loft is skier. Soms tikket der in drip rein op 'e ljochtkap. Earne raast in trekker troch it lân. Fierôf hear ik it kriezjen fan seefûgels. In hiele middei deselde lûden dy't lange stilten trochbrekke. Om my net alles bewust te wêzen bliuw ik passyf lizzen. Ik moat it âlde libben in bytsje loslitte om it in nije kâns te jaan. Jûns meitsje ik wat iten mei de spiritusbrander op it oanrjochtsje. Klikjes út in blikje, dy't ik mei lange tosken opkôgje. Tsjin 'e tiid dat it nacht wurdt stean ik skoften bûtendoar yn 'e lette skimer, sjoch nei bylden dy't op my ôfkomme. Tink my yn hoe't ik dit dei út dei yn oer my komme lit as in selskwelling.

Op in middei hear ik immen om 'e karavan. Om it better te hearren hâld ik de siken yn.

‘Bist dêr?’ wurdt der roppen.

Ik doch de doar iepen. Itselde famke stiet wer foar my.

‘Mem freget ast by har op 'e terp komme wolst.’

Ik knik. Ik moat my ynhâlde om fan kleare blidens net yn snokken út te barsten. Wylst ik my it hier útkjim, mei wat rûzje kleur op 'e wangen bring en de lippen oanset komt se it trepke op.

‘Fynst it hjir wol moai?’

Ik dip in trien út 'e eagen. Knik yn myn spegeltsje.

‘Us mem net. Us mem ferfeelt har hartstikke dea, seit se.’

Ik nim har by de hân as wy troch it lange gers rinne.

‘Hoe âld bist?’ freegje ik.

[p. 190]

‘Fiif. Fan 'e simmer wurd ik seis.’

‘En dyn suske?’

‘Trije.’

It famke har mem sit plat op 't gat oer de keamer en boartet mei de lytste.

Ik jou har sittend in hân en gean ek op 'e grûn sitten. Se hat in bal dy't se nei de lytse rôlet en dan nei my.

Even letter sitte wy mei syn fjouweren en rôlje inoar de bal ta. Wy laitsje. Stellenderwize bestudearje ik it gesicht fan it frommeske. Ik skat har fiifentritich. Se laket ferlegen werom. It kin myn dochter wêze.

‘Do bist de beppe,’ seit it famke fan fiif en laket.

Letter sitte wy tegearre by de tafel. Se seit dat se Wimke hjit. Makket tee.

‘Hast gjin thús?’

‘Net mear.’

‘Bist skieden?’

‘Noch net.’

‘Wolst skiede?’

Ik wit net wat ik sizze moat.

‘Of witst it net?’

‘Ik wol mysels fine en wêze.’

‘Dêr is 't noait te let foar.’

Ik knik.

‘Bist fan doel om dêr te bliuwen?’ Har eagen wize nei ûnderen.

Ik lûk de skouders op. ‘Ik tink it net.’

‘Hast oars plak?’

‘Nee.’

‘Kinst hjir earst wol bliuwe. Hawwe wy wat oaninoar. Miskien kinst wolris op 'e famkes passe as ik meikoarten foar in pear dagen yn 'e wike in baantsje ha.’

Ik knik. Even bestivet der eangst yn my.

Dy jûns helje ik de auto mei alle hawwen en hâlden nei de terp. Ik bring de famkes mei op bêd. Se sizze beppe tsjin my. Op it yn 'e kunde kommen drinke wy twa flessen wyn leech, wylst de nacht de keamer yn besit nimt en yn 'e glêzen spegelet.

‘Yn dizze leechte moatst tsjin it libben opbokse,’ seit Wimke. ‘Hjir komst alle dagen dysels tsjin.’

Ik fertel wêrom't ik by Jouke weigien bin. Ik fertel fan 'e bern. Sitearje loslippich harren mienskiplik oardiel oer my.

Ik bin lokkich en in bytsje dronken as ik de trep op stuiterje. Dêr lis ik yn in ienpersoansbêd mei de kont tsjin 'e planke. Ik fiel my oanspield. Der skrasse fûgelpoatsjes tsjin it beskoaten dak. Ik tink oan Jouke dy't miskien noch foar de televyzje sit mei in fûst gnabbelnútsjes en in batterij lege bierfleskes om him hinne. Wy ha inoar neat misdien. Noait. Wy makken gjin rûzje. Mar wy ha, sûnt de bern de doar út binne, ek neat oaninoar. Dêrom ferdraach ik him net langer. Ik tink oan wat ik ha. In lege karavan. In frjemd bêd by in poerfrjemd frommes. Jouke en ik, wy binne mei neat begûn. Wy hawwe alles berikt wat wy berikke woene en wiene deroer útpraat. Wat moasten wy fierder? Ik sûzje fuort yn myn eigen sentimint. Hieltyd wer komt my yn 't sin wat it famke de earste kears tsjin my sei: Us mem fertrout allinne it gers noch. Moat ik earst alle fertrouwen ferlern ha, eardat ik dizze stap sette kin? Ik hear ien fan 'e famkes kocheljen. Ik waan my fiifentweintich jier tebek,

[p. 191]

doe't ús bern noch sa kochelen. Ik moat tiid dwaan, tink ik. De wrâld is leech en keal. En om wat leafde en waarmte te finen freget tiid en gelegenheid. Soks moat groeie. ‘Mem dreamt,’ seine de bern. ‘Beppe is mei de kont op 'e rin,’ hearde ik ien fan 'e beppesizzers roppen, dy't it wer fan grutten heard hie.

It swit brekt my út.

De oare moarns. Ik fiel my in skylde apel. Wimke pakt mei de bern om. Ik krij it op 'e heupen. Ik wol libje. Smyt myn hiele brot yn 'e auto en gean fuort. Wimke, net wittend wat har oerkomt, stiet mei de famkes op 'e ein fan it paad. Yn 'e stêd helje ik jild út 'e muorre. In hânfol flappen. Tank de auto fol. Riid nei myn advokaat om de skieding te regeljen. Keapje in bikiny, en hier in simmerhúske te Diever.

Om wat kleur op 'e billen te krijen lis ik twa dagen letter wat bleatich op 'e stretcher as twa plysjes komme om te sizzen dat Jouke him tekoart dien hat. Wylst ik foar de hearen op yn 'e hûs rin om wat om my hinne te slaan, is it earste wat my yn 'e gedachten komt: De stikemert. Hat er it him dochs neinommen. Dat ik skriem is fan oandwaning. En miskien ek wol fan befrijing. Letter gûl ik om myn ûngefoeligens, myn eigenikkige dreamen, myn leafdeleas ûngeduld, myn eroatise hûnger en tsjinstridige gedachten oer myn oerstallich besykjen my fan Jouke los te meitsjen. Underweis nei hûs bin ik hieltyd yn 'e wille en riid my tepletter. Beammen, brêgen, tsjinlizzers. Der skroeit twivel yn my. Ik sjoch oanienwei it tou dêr't se him fan lossnijd hawwe. Thús docht my bliken dat er him ferdronken hat. Yn winsken en wollen ha wy inoar noait oanfield, lit stean yn ús uterste dwaan.

Mei hoarten skreaun tusken 1995 en 1998.