Trotwaer. Jaargang 29

[p. 174]

Achter de wolken
Sjoerd Bottema

Beste Jitske. Dankbaar zijn wij dat wij na zoveel jaren nog eens een brief van jou mochten ontvangen. Ik kan wel een beetje Engels maar schrijf toch maar in het Nederlands, want dat zul je vast nog wel verstaan, ook al spreek je het niet meer.
Het verheugt ons dat je het zo goed maakt. Met mij gaat het ook goed. Ik ben al jaren gelukkig getrouwd en heb een lieve man. Wij hebben een dochter die nu ook al weer het huis uit is. Zij is gelukkig getrouwd met een lieve man en hebben nu twee kinderen, een zoon en een dochter. Zelf heb ik ook een lieve man. Ik ben al die jaren gelukkig getrouwd geweest en zit nu samen vredig bij de kerstboom. I love him so much.
Nog maar enkele dagen geleden vierden wij ons 25-jarig trouwen. In besloten kring met onze dochter en de man, de kleinkinderen en pake. Daar hebben wij toen een envelop met inhoud van gekregen en van Nynke, onze dochter, hebben wij een prachtig bos bloemen gekregen. Wij hebben toen een etentje gehad, wat een ieder zich goed heeft laten smaken.
Voor deze bijzondere gelegenheid wilden wij iets speciaals. En mijn man is gek op paling. Dus viel de keuze op een visrestaurant.
Zelf heb ik een heerlijke forel gehad. Ook pake liet zich het eten goed smaken. Het was een heel gezellig samenzijn, wat wij niet gauw vergeten zullen.
Soms denk ik nog wel eens terug aan hoe het allemaal begon. Vijfentwintig jaar, dat is een hele tijd. Wat gaat de tijd toch snel voorbij. Toen hebben wij ook zo lekker gegeten. In de stad Wenen, waar onze huwelijksreis heen voerde. Ik kan het mij allemaal nog goed herinneren. Soms komt het mij voor dat ik in die twee weken meer heb beleefd dan in de 25 jaar van ons huwelijk.
Ja, dat waren heerlijke ogenblikken, toen. Een prachtige tijd. Maar helaas, alles gaat voorbij. Uren, dagen, maanden, jaren vliegen als een schaduw heen. Wij konden natuurlijk niet in Wenen blijven. En het leven is geen sprookje. Maar wij hebben het toch goed gehad, samen, al die jaren. En ook met onze Nynke. En met haar man. En de kleinkinderen. En wat is het toch fijn dat pake dit allemaal nog in goede gezondheid mag meemaken. Want het leven is één groot avontuur en men moet altijd maar weer afwachten hoe het afloopt. En het is niet altijd rozegeur en maneschijn. Maar achter de wolken...

... driuwe graniten bergen yn djippe, djipswarte marren, en dêromhinne lizze de lannen fan de wolven yn it bosk en de dolk yn 'e rêch. De lannen fan de ommuorre fêstingen, en dêr earne yn ien fan de klamme tsjerkers en izige krochten, sit hja, rydboskjend, yn 'e wachtkeamer fan 'e hel. Mar se tinkt dat it de wachtkeamer fan de dokter is. En as de doar nei de hel iepenswaait, tinkt se dat it de doar nei de sprekkeamer is. Se tinkt dat it dokter is dy't de doar foar har iepen docht, mar

[p. 175]

it is Satan sels, dy't har nei syn krobbekelder fiert, dêr't er syn potsjes mei pest en kanker bewarret en dêr't er sop siert fan âlde stront en bedoarne rotten. Hy hat in wite doktersjas oan en in donkere bril op, dat se sjocht net dat hy it is, se sjocht suver neat, want yn de hel is it tsjuster en boppedat hat se in flek foar it each. En de duvel flústert mei ferdraaide stim, fluensk en nuet. No moatte jo my ris presys fertelle wat der bard is. Dat wit ik net dokter, seit se dan, ik hie in flek foar it each. Hiene jo in flek foar it each? Foar beide eagen! Dat ha ik wol faker. In flekje sa grut as in punêze. Mei in kartele râne, dy't gemien giel opljochtet. Fan dy ynkepingen. Dy wurde hieltyd djipper en skerper. En dan begjint myn eachlid te triljen. It linker. As it safier is, feroaret de flek yn in soarte fan ring, ja in ring sis mar, dy't stadichwei útdijt en úteinlik yn 'e eachhoeken ferdwynt. Mar it triljen fan dat eachlid giet gewoan troch. Soms slacht it oer op 'e hannen. Of op 'e knibbels. Mar dat kinne je eins gjin triljen mear neame, dy knibbels. Dat hat in hiel oar ritme. Folle stadiger. Ferheftiger ek. Dat binne mear skokjes. Skok skok skok. En dan hâldt it even op. En dan wer. Dat triljen fan it eachlid giet folle flugger. Sûnder ûnderbrekkingen. Mear fan bubububububububububububububu. Soms is it allinne de middelfinger dy't trillet. Dat giet al sa nuver. Dat is in kombinaasje fan beide: bububububububububububu - buh - skok skok skok - bubububububbububububu. Dan is it krekt of ha ik Parkinson.

En as jo de eagen tichtdogge? freget de dokter. Dan sit it flekje der noch. Dus jo kinne my net fertelle wat der bard is? Nee dokter, seit se dan, wier net, ik ha it net goed sjoen. Mar de dokter skodhollet. Yn syn eagen gloeit in gemien ljochtje, want it is in duvel, dy dokter, en de duvel lit him net yn 'e sek naaie. No wolle wy der net langer doekjes om wine. Flekje of gjin flekje: jo fertelle my no presys wat der bard is.

Hy wie gek wurden, dokter. Hy woe my dea ha. Mei de moterseage as in masinegewear foar him út kaam er op my ta. Foardat ik it wist, dûnse er as in wyldeman om my hinne. Doe dreau er my yn in hoeke. En mar drige mei dy seage. Deastil stie ik, de rêch stiif tsjin 'e muorre drukt. En doe soe er my te liif.

Mar jo libje noch, seit de dokter. Syn stim skerp as in skjirre, as in stikelige soere brannettel. Jaja, knikt se dan, wylst har hannen en har knibbels trilje as hie se Parkinson, dat komt omdat ik sa raasde. Ik ha noch noait yn myn libben sa raasd, dokter. It bloed spatte alle kanten út, moatte jo rekkenje, en ik kin net oer bloed. Syn pak siet ek ûnder it bloed. Dat kin wol mei de jiske-auto, want dy flekken krije se der by de stomerij ek net út. En boppedat, wa soe dat pak no noch drage moatte. Wa moat syn pakken no drage? Hy hat wol tsien pakken, dokter. Dy kinne allegear wol nei it Leger des Heils.

Doe foel de seage ynienen stil. Hy liet it apparaat op 'e grûn sakje. Nei it hertferskuorrende kabaal fan niiskrekt wie de stilte sa folslein, sa swier, sa ferpletterjend, dat se net in wurd doarst te sizzen, net in stap doarst te dwaan, net in finger út doarst te stekken. Hy sei allikemin wat. Hy stie

[p. 176]

har oan te sjen as wie se it spoek fan de opera. De kleuren gongen har op en del. Se hie it gefoel as wie se earne op betrape.

Hy besocht de seage op 'e nij te starten, mar it meunster pruttele en pufte allinne mar even. Hieltyd wreder skuorde er oan it startkoard.

Op itselde stuit dat de motorseage jankend oansloech, seach se him yninoar sakjen.

Hy hat mei de hân yn 'e seage sitten, tocht se. Hy mist in finger. Of miskien wol de hiele hân. Hy hat himsels yn it bil fike. Hy hat syn ding der ôfseage.

In oerhaal, wist se ynienen.

Dit wie dus wêr't se him altyd foar warskôge hiene. In stolseltsje. Streekrjocht nei syn harsens. In bloedpropke. In prop. En net sa'n lytsenien.

Se gong op 'e knibbels by him sitten en rôle him op 'e rêch. Unferweechlik bleau er lizzen, de eagen ticht, as lei er fredich te sliepen. Wie er dea? Se seach nei syn mûle, oft er miskien ek bloed opjoech. Bloed út 'e mûle, dan wie it net bêst, dan wiisde it mâl. As it bloed harren ta de mûle útrûn, dan wie it mei de measten gebeurd.

Mar der wie gjin bloed. Libbe er dan noch? Se naam syn hannen yn harres en wreau se waarm. Se tikke him mei beide hannen op 'e wangen. Se naam syn holle en skodde dy hinne en wer. Se skuorde him oan it hier. Se stampte mei de foet op syn boarst. Se skopte him yn 'e side. Mei in grimmitigens dy't har folslein frjemd wie mar dy't se net keare koe. Se skopte him links en se skopte him rjochts. En ûnderwilens waard se almar razender. Se rekke him oeral dêr't se him mar reitsje koe.

Doe sloech er dochs noch de eagen op. Sleau gappe er har oan, as wie se net deunby him, mar earne fier fuort. It pikefel skeat har oer de earmen.

Net dwaan, tocht se noch. Mar se koe it net keare.

Stiif klemde se de hân om de greep fan 'e seage. De holle waard har dwyl, reade flekken draaiden har foar de eagen. Mei geweld besocht se de seage los te litten mar har hannen woene net, it wie as sochten dy wanhoopjend in hâldfêst no't se sels alle hâld en stjoer ferlern hie en foaroersloech wylst de seage op folle toeren draaide. It gong sa fluch allegear dat se net iens de tiid hie om te roppen of te razen, en wat soe dat ek foar doel hân ha, want wat dêr ynienen foar har eigen eagen barde, dat wie mei roppen en razen dochs net te kearen en boppedat, net ien soe har heard ha, dy ferrekte moterseage jankte boppe alles út. Se wit net iens oft it no by ûngelok wie of mei opsetsin. Sa fluch gong it. Boppedat koe se it net goed sjen, want se hie ynienen in flek foar it each. Foar beide eagen. Dat hat se wol faker. It lêste dat se hearde wie in sûgjend slobberjend lûd.

Hoe't ik it oerlibbe ha, Jitske, ik wit it net. Mar dochs is it sa.

Hoe lang hat se dêr noch stien? Fiif minuten? In kertier? In healoere? In oere? Se wit it net. Wêr't se de krêft weihelle om har los te skuorren en te dwaan wat har te dwaan stie, se wit it net, mar dochs is it sa.

[p. 177]

Ik ha de túnslang derop set, Jitske. En doe de brot yn 'e hûs sleept.

Ik ha noch besocht om syn kop wer te plak te krijen.

Ik ha syn holle op 'e tafel set, Jitske.

Ut syn linker mûlshoeke hinget in strieltsje bestjurre bloed. In tin strieltsje, in smelle reade streep. Soms docht er ynienen de eagen iepen. In fraksje fan in sekonde sjocht er har oan, dan draaie de pupillen nei boppen en stoarret se yn it wyt fan syn eagen.

Maar achter de wolken schijnt toch altijd weer de zon.
Hoe is het daar bij jullie in Canada? Het zal daar wel mooi zijn met al die sneeuw. Zelf hebben wij ook een dik pak sneeuw. Je zult het je misschien wel anders herinneren, Jitske, en vroeger was het ook meestal anders, maar tegenwoordig hebben wij al jaren achtereen met kerstmis een dik pak sneeuw. Mijn man heeft nog sneeuwkettingen om de banden van de auto moeten leggen, alvorens wij naar dat restaurant konden, voor dat etentje. Heerlijk eten was het daar. Bij kaarslicht terwijl buiten de sneeuwvlokken neerdwarrelden. De kleinkinderen deden zich tegoed aan pannekoeken met appels en stroop en pake genoot van een gebakken bokking. Mijn man at natuurlijk een paling en zelf had ik een forel, maar dat heb ik je al geschreven. Wat Nynke en de man hadden, weet ik niet meer, maar dat ze het zich goed lieten smaken, dat weet ik nog wel.
Helaas zijn mijn ouders reeds overleden, en mijn man zijn moeder ook. Echter zijn vader die leeft nog en hebben wij toen ook uitgenodigd. Ons Piet leeft niet meer, maar Geert is boer geworden en bezoeken hem geregeld. Hij renteniert nu. Ook wij genieten van het goede leven en wensen jullie een goede kerst en een gelukkig nieuwjaar. Buiten valt de sneeuw in dichte vlokken, binnen brandt een knapperend haardvuur. Soms is het leven net een sprookje. Of een mooi gedicht. May God bless you.