Trotwaer. Jaargang 29

[p. 106]

‘Ik wil niet meer. Di’
Tjitte Piebenga

De djêreblommen spatten my út 'e wâl temjitte, oer de geile blêden lei in skierige glâns en mar amper dêrûnder giene de kikkerts oan, it wetter sopke der hast nei. De sinne stie noch moai heech, wattige pûsters streaken breedút en fol oer it gers, dat stadich mei weage.

Ik die de jas út. Opteard lei ik him healwei de wâl, ik soe der op sitten gean, mar ik koe my der net ta sette. Omtoarkjend dangele ik wat yn 'e berm op en del en hieltyd seach ik Diweke, har brune eagen laken net mear, se wiene grut en mankelyk mei in fyn tearke der tusken, de ynwite tosken kipen amper tusken har lippen, dy't om 'e hoeken smel glimken. It dûnkere hier fol om alles hinne, springerich en glânzgjend, mei hjir en dêr in fûnk fan ljocht. Har wangen sêft en mar krekt read, de kûltsjes hast net te sjen. Se seach my oan, de wynbrauwen justsjes omheech, net laitsjend lykas juster en earjuster en alle dagen dêr foar, mar sunich en tin en it wie krekt oft de sinne fûleindich en flak efter har skynde.

De knibbels waarden my weak en dêr't de mage siet foel in gat. Ik woe graach gûle. langút yn it gers en de blommen, de teannen fûl yn 'e grûn. Dêr rûn se, it hier dûnse har dûnker en gol op 'e rêch en har rokken giene fleurich en wynderich om 'e skonken, dy't flaaikjend út 'e skuon mei de sokjes kamen. De tas bongele har sloarderich op 'e heup en om har hinne wie wille en laitsjen en jûchhei en dêr't se gie bûgden de strewellen en flaggen waaiden rûnom en se wie leaf en keninklik en Diweke.

Op skoalle seach se my somtiden oan mei har grutte eagen, dêr't waarmte yn wie en dy't dûnker en djipút glânzgen, ik woe har oer it hier streakje of har holle tusken myn hannen nimme en har hiel stadich op 'e foarholle tútsje. Ik seach har oankommen, yn 'e fierte by de spinnekop, wat foaroerbûgd oer it stjoer, it hier weagjend efter har oan. It glimkjen gie fier foar har út, mar se fytste my foarby, se seach my mar amper en se smiet de fyts nêst mines yn 'e berm en ik koe net dûnsje foar har, neaken sweevjend oer de greiden.

Ik sjantele nei de fyts, dy't bryk en healwiis in eitsje fierderop yn 'e berm lei en stadich helle ik de tas ûnder de biners wei en ik naam him mei nei it plak, dêr't de jas as in fodde opteard yn 'e berm lei. Slanterich liet ik my sakje en helle it húswurkboekje út it foarste fekje. Ik seach it opslach, it ferfrommele kladpapierke mei de rjochtoppe letters fan Diweke en ik lies it en lies it oant de letters begûnen te driuwen, se giene út 'e rigels wei en se dwerrelen trochelkoar hinne en jakkeren oer it papier. It razen lei my foaroan yn 'e kiel, mar ik bleau sitten mei it papierke yn 'e hân. Stadich lei ik it yn it boekje, dat ik wer yn it fekje gliidzje liet, stoareagjend nei de kikkerts, dy't

[p. 107]

lang sa bot net mear oangiene. Tusken de djêrreblommen kaam it gesicht fan Diweke omheech, frjemd fertekene troch it giel, it laitsjen wie hielendal fuort en it liek, oft se wat stûf seach, de eagen bleauwen allinne te plak en dy stieken as spjelden.

Ik hie se noait oankommen heard, ynienen stiene se om my hinne, de fytsen kletteren yn 'e wâl en slachs wie it in gebalt fan komsa.

‘Wat dochsto hjir?’ Nâne seach my fan boppen ôf oan.

Tusken de kikkerts wie it gesicht fan Diweke allang fersille.

‘Sitte.’

Hy hie de boppeste knoopkes fan syn besgroen los, it tabakeftige hier krôle him suver bope it boardsje út.

‘Wat dochsto hjir?’

'k Wit net.’

Ik knipte de flap fan 'e tas yn de beide slotsjes, loek de riem yn 'e gesp en smiet 'm yn it gers nêst my. Ik woe noch wat sizze, mar der siet my wat yn 'e kiel, ik stoarre nei it wetter en de blommen en nei de kikkerts, dy't der net mear wiene. Wat kroas dreau ferlern yn 'e lytse weachjes en foarme hyltyd gruttere, griene plakken.

Se waarden stil, se giene ien foar ien stadich nêst my sitten en seagen nei it kroas, dat ûndertusken hast hielendal ticht wie. Ik doarst se suver net oan te sjen want dat rotgefoel yn de mage wie der noch altyd, dat ik knipere mar wat nei it wetter en de blommen, dy't ynienen net sa bot mear ljochten.

Nâne gie fersitten en sykhelle djip. Hy kuerde my wat skruten oan en syn eagen wiene net rjocht op my, mar bewegend en skean fansiden. De mûle trille him wat en in wifeljende glim loek om syn lippen hinne. Doe klaude er yn it hier, wylst syn appel in kearmenncih op en del wipte.

‘Wat wiesto gau de klasse út, Pierhagen wie razend.’

Ik loek oan 'e skouders.

‘Hy hat dy noch efternei west.’ Nâne glimke sunich.

‘Diweke hat it útmakke, hèn?’

Doe't Nâne it sei barde der neat, de legens waard net opfolle en it bûnzjen efter myn eagen hâlde net op.

‘Se hat it útmakke, hèn?’

Ik gie oerein. 't Wie krekt, oft ik in oar seach, dy't lamlindich stean gie en wûnderlik fan ûnderen ôf om him hinne seach. Hy beweegde syn earms stadich, syn skonken fan rubber en hy glimke en tagelyk glimke er net. Hy taaste bryk nei de tas, dy't er houten en skokkerich efter op 'e fyts bûn. Hy die de hannen yn 'e bûsen en seach de oaren wat earmhertich oan.

‘Hoe wisto dat?’ Hy hearde de wurden yn 'e fierte.

‘Jaap hat it my sels ferteld.’

Se kamen allegearre tichterby, se stiene sawat yn in rûnte om him hinne, Nâne noch op itselde plak, flak foar him.

‘Moatte wy him foar dy ôfrosse?’

Stadich sakke er yn himsels werom. Hy fielde de earms wer en ik krige de mage wer teplak, de knibbels trillen net mear.

‘Wa?’

[p. 108]

Nâne seach my mei syn ynblauwe eagen frjemd oan en hy loek tearen yn syn foarholle en it wyt hier stiek nuver ôf tsjin it wat dûnkerder fel. Hy slokte in pear kear.

‘Jaap, dêr hat se no mei.’

De oaren krongen nei foaren, Nâne stie hast tsjin my oan, de eagen skerp yn mines, syn earms spand as bôgen en syn skouders in bytsje rûngear, mei tearen skerp skrast yn syn foarholle.

Ik treau Nâne oan 'e kant en gie by de fyts wei, in eintsje fierderop, dêr't ik mei de rêch nei de oaren ta, stean gie.

Ynienen fielde ik Jaap oeral om my hinne, ik seach syn swiet glimkjen mei de tear fan syn gnizen breed útsnijd om syn mûle hinne en syn oansleine tosken skean yn 'e snút, de spotskens spatte him fjouwerkant ta syn kop út, wylst syn weak lûd oeral om my hinne wie en syn weiten bewegen my oer de rêch kriuwele.

‘Nee, lit mar.’

Nâne spatte nei foaren, syn hannen klauden myn jaske fêst en tilden my suver op, syn praten wie heas en kaam djip út syn kiel.

‘Bisto no hielendal gek wurden?’

Ik tocht oan Jaap, dy't mei Diweke oer de seedyk rinne soe, de earms om har hinne en Diweke, dy't nei him op lake mei har grutte, brune eagen, dy't oan ien tried wei laken en fûnken nei him stjoerden, it brede laitsjen fan har lippen, dat net foar my wie, mar foar Jaap, dy't yn har eagen sjen mocht en de hân op har wang lizze en har stadich oer it hier streakje.

Nâne liet my los, in wite tûfe hier hinge puntich oer de foarholle en mei it bewegen fan 'e kop gisele de tûfe wyld hinne en wer. Syn eagen stieken my hast en wylst er syn mûle wiid iepen die smiet er de hannen fier yn 'e hichte. Hy begûn mei syn earms te slingerjen, hy liet se wapperje as wylgeteannen en syn heupen skokten fûl hinne en wer.

‘Wy slane him dea, kroandea.’

Hy raasde as in wyld, de eagen stokjes op 'e kop.

Ik rûn stadich by him wei, in ein fansiden de berm yn, en ik seach hoe't de oaren Nâne stiene oan te gapjen, Pyt, dy't al stie de rideljen en Meinou mei har grouwe kont bol ûnder de skotske rôk, de skuon al út en de flibe suver út 'e mûlshoeken, Abe al mei beweegjend, de iene bestroppe knibbelhoas op 'e slomp en mei de reade kop oan 't bekkelûken, in aap dy't út syn kouwe woe. Der kaam hyltyd mear beweegjen, se dinen hinne en wer en foar- en efterút, swit op 'e koppen, alle oaren.

‘Wy slane him dea, kroandea.’

Se begûnen om Nâne hinne te dûnsjen, yn in lange sliert efter inoar oan, read oanrûn, it hier rûch om 'e kop, hannen heech boppe de holle en se balten dat it wat die, se songen der hast oer.

‘Wy slane him dea, kroandea.’

Ik seach Jaap lizzen, op 'e grûn, noch spinfuotsjend mei de skonken, traapjend nei de lange rigele en meidraaiend mei de sliert, dy't om him hinne dûnse. It bloed rûn him út 'e noasters en út 'e hoeken fan 'e mûle, de tosken read befloeid, en troch syn besgroen hinne kamen de termen, triedderich en blaueftich read. Hy skopte en trape noch, mar it joech him neat, se wâden fan alle

[p. 109]

kanten, sa hurd koe er net meidraaie. Hy kroep yn elkoar en besocht se te ûntwiken en it grutte reade plak om him hinne waard puozzeriger en wider. De eagen stiene him flets en útblust yn 'e ynwite holle en syn mûle wie ien hege gjalp.

Meinou gie foarop, it dûnkere hier dwarrele har wyld om 'e holle en har eagen wiene krekt kopljochten. Se hie har rôk beet, dy't se hyltyd oer de holle skuorde, ûnder de skotske stof wei kamen âljende lûden en as se de rôk wer nei ûnderen die spatte gleonens út har eagen.

‘Wy slane him dea, kroandea.’

Ik seach har rôze broekje, de elastiken bannen nei de hoazzen ta, en it wite fleis fan it boppeein fan har skonken, dêr't it broekje strak spand tusken siet en as se foarby gie koe ik har breed efterst sjen, se dine hinne en wer en op en del en foarút en efterút mei har heupen, dêr't it ljocht oer nei boppen en nei ûnderen gie, hyltyd as se har rôk optilde en wer nei ûnderen die.

Nâne gie oan as in dwylsinnige, hy hie in skoech foar de gulp en dêr streake er sûnder ophâlden op om, wylst er him om en om draaide, de knopen fan syn besgroen wiene allegear los en it pluzich hier krôle him by de strot op.

Meinou begûn mei de skonken wiidút te dûnsjen, it rôze spande strak en glêd om de lytse hichte en it skadige dûns kroep ûnder de rânen fan it broekje wei by it fleis op.

It begûn my yn 'e mage te draaien, ik kearde my om, yn 'e fierte giene in pear ljippen oan, se tûmelen nuver om elkoar hinne en se gaaiden dat it wat die. Efter my gie it lawaai troch, ik seach se mâljeien, Meinou foarop en dêr efter Nâne, gleon om 'e kop en it skûm op 'e blauwe lippen en Pyt, dy't besgroen en himd boppe de broek út hie.

In ein fierder stie de spinnekop, de wjukken krúslings nei de loft, in bytsje efteroer hingjend, de doar út 'e hingsels en flarden ferve, dy't der by hingen. Heal troch it flues hinne seach ik Jaap en Diweke, dy't oer de dyk rûnen, heech tsjin de blauwe loft oan, Jaap de earm om har hinne en Diweke, dy't laitsjend in tút joech, de hân troch syn hier wuolle en him oanhelle.

Doe kaam se der oan, foaroerbûgd op 'e fyts, it ljochte hier efter har oan. Se fytste de spinnekop foarby, de bocht troch en it lange ein op. Se stiek op 'e brêge ta, dy't tusken ús yn lei, it traapjen gie wat bryk en de sjaal dy't se om hie dwarrele yn lange weagen efter har oan.

Efter my gie it lawaai troch, noch hyltyd, de lange rigele dine noch altiten oer 'e dyk en troch de berm, en wylst ik my omdraaide murk ik, dat de rôk fan Meinou ferfrommele yn it gers lei, dat platwâde almar fochtiger en dûnkergriener waard. Meinou dûnse noch altyd foar de keppel út, bryk en wiid stappend en de knibbels fier foarút, efteroer hingjend fierde se de optocht oan, de sinne fûl op it rôse, flak efter har Nâne mei de skoech, dy't er sa no en dan ôfslikke en wer foar de gulp die, almar streakjend en lûkend, en Pyt mei de gulp wiid iepen en Abe, op bleate fuotten, de flibe út 'e mûlshoeken.

Ynienen bleau Nâne stean, hy seach fûl de kant fan de brêge út, de oaren giene earst noch efkes troch, mar bleauwen sa njonkenlytsen wifeleftich stean. Se waarden hommels stil, mar doe giene

[p. 110]

de koppen ek om en se folgen it fytsende figuerke, dat hyltiten tichterby kaam. Nâne stiek de hannen wer omheech en begûn healwiis te dûnsjen en te springen en it lûd sloech him heas en fûleindich út de kiel:

‘Reinskje, Reinskje!’

De oaren begûnen wer oan te gean, it gebalt en getier spatte op 'e nij omheech en de sliert gie breedút oer de dyk, bleau stean, der koe gjin mûs mear lâns.

‘Reinskje, Reinskje!’

Reinskje wie de brêge sawat oer, se wie net sa fier mear fan 'e slinger ôf. Se hâlde yn en stapte fan 'e fyts. Op har antlit kaam in wifeljend laitsjen, se naam de rigele skutterich op. Ferlitten stie se dêr, de fyts wat krampich oan 'e hân, se kuerde nei Nâne, dy't de skoech gewoan yn 'e fûst hie en nei Meinou yn har broekje. Pyt slûpte yn elkoar dûkt efter de oaren lâns, it gnizen breed op syn gesicht en hyltyd gie syn sjen de kant fan Reinskje út mei eagen fan in slang. De kliber wie folslein stil, der kaam gjin spatsje lûd mear út en se stoarren strak nei Reinskje. Driigjend diene se stap nei stap foarút en op Reinskje yn, dy't stumperich efterút skarrele, de mûle ferlutsen en mei grutte, holle eagen.

Unferwacht tilde se de fyts mei in swaai de oare kant út, se soe der op springe mar Pyt skeat nei foaren en hie har by de pakjedrager foar't se it yn 'e rekken hie. Se liet de fyts los en sette de sokken der yn, de sjaal en it ljochte hier wapperjend efter har oan. Nâne skuorde de oare skoech ek út en spatte nei Pyt ta, tegearre skeaten se fuort om Reinskje de pas ôf te snijen.

Meinou sette wer mei balten útein, de holle yn 'e nekke en de mûle wagewiid iepen, it skreauwen weage der út, se wie noch reader wurden, as in fûlekaan jachte se tusken de oaren om mei har earms as wjukken fan in mole.

Nâne en Pyt hiene Reinskje te pakken, dy't fûl tsjinaksele en wyld om har hinne skopte en sloech mar se waard as in fearke optild en oan 'e oare kant de kliber kwakt. Yn ien haal draaide se har om en se naam de ploech op wylst se stadich efterút strampele, mar de keppel folge har, like stadich en driigjend.

Meinou wie noch reader wurden, har búk gie suver op en del fan it fûle sykheljen, dat hymjend troch har noastergatten siigde. De eagen waarden har noch gruter en ynienen kletste se it der út:

‘Boargemaster Rein, boargemaster Rein.’

Trienen rûnen Reinskje oer de wangen en se kroep al rûner yn elkoar, se besocht net iens mear fuort te kommen, dêr stie se en se like noch lytser en banger, se sloech de knibbels oer elkoar en troppe de hannen yn it krús.

Meinou kaam ynienen út 'e keppel wei, har knibbels beweegden trillerich en se seach frjemd út 'e eagen wylst se stadich op Reinskje ta gie, in bytsje foaroer bûgd, it rôse broekje wat efterút, dêr't de sinne ferheftich op skynde. Djippe tearen stiene har om 'e mûle en de eagen wiene lyts en stekkerich wurden. Mei ien haal fan 'e skerpe fingers reage se de earms fan Reinskje oan 'e kant en loek de rôk tusken har knibbels wei. Reinskje kronkele alle kanten út mar it holp gjin grevel, want Meinou ritste de rôk fan foaren gni-

[p. 111]

zend omheech oant fier boppe har holle. Reinskje die de knibbels wer houterich oer elkoar, se gûlde.

Der foel my in gat yn 'e mage, ynienen seach ik Diweke wer, se glimke amper en har eagen wiene grut en om har lippen lei in hiel smel laitsjen, dat der miskien ek net wie, dat ik allinne mar sjen soe.

Meinou feegde de rôk no ek fan efteren omheech, mei twa hannen makke se der in pûde fan, dêr't de earms en de holle fan Reinskje yn sieten. De oaren begûnen âljend om har hinne te dûnsjen, hyltyd wylder, it geskreau hie gjin boaiem mear, it kantele út 'e kielen wei en raasde oer it fjild. Yn 'e pûde begûn in snokkerjen, dat gjin snokkerjen wie mar in jammerjen mei hege úthalen en mei stiltes ynienen en dan kaam it op 'e nij. De keppel sloech hielendal los, Nâne gie mei de skoech foar de gulp flak foar Reintsje stean, hy dune as in wyld en it hier stie him rjocht oerein op 'e kop.

It wie krekt, oft ik fearren yn 'e knibbels krige en in ballon yn it liif. Ik woe, dat ik op in oar plak wie, in hiel ein fuort, dêr't de sinne yn hiel helder wetter skynde, in plak, dêr't gjin Meinou wie en gjin Nâne, sûnder it wylde gnizen en it fûle sjen.

Se stiene allegearre ticht om Reinskje hinne, Meinou raamde de rôk oant ûnder har earms ta omheech, se pjukten oan it himdsje en loeken oan de bantsjes fan 'e b.h., se fliben der oer en se seagen nei it lichem fan Reinskje, dat as in peal op 'e dyk stie mei it jammerjen en it snokkerjen yn 'e pûde.

Ik tocht oan Diweke, ik seach troch de pûde hinne har tramtearre gesicht, wanskepen mei it hier fertoarke en ferdien en se grynde, grynde mei lange úthalen en se seach my oan mei dy brune eagen, hielendal betrienne en ik wie mâl mei har foar alle dagen dy't noch komme moasten, ik slikke hiel súntsjes de triennen fan de wangen en aaide har, wy soene fuort driuwe, fier oer de fjilden en altyd fan elkoar dreame.

Doe gisele ik ynienen nei foaren, ik rachte de oaren oan 'e kant en sloech Nâne dat it knatste.