Trotwaer. Jaargang 28

[p. 251]

In boer dy't stjert¹
Sjoerd Bottema

twa fragminten: earste en fyfde graasje

1 Frij nei Karel van de Woestijne, Dylan Thomas en oaren.

Earste graasje

Lit ús earne begjinne. Yn it hert fan desimber bygelyks. De winter komt neieroan mar de rein fan oktober en novimber sipelt ek no noch sûnder ophâlden oer it rychje huzen fan it âlde doarp, dat ferlern giet tusken grutte lege nijbouwiken, dêr't de minsken wenje yn blokken en rigen, yn rjochte strjitten, of yn filla's en lânhuzen, tusken kreas meande en snoeide plantsoenen.

Achter ûnsichtbere wolkens en in wale fan rein geane de moanne en de stjerren beskûl. De nacht is swart as de fearren van de raven, de mantel fan de krie, de jas fan de deabidder, swart as de tosken fan de âlde man, as syn iene holle kies, as de deade neil oan syn grutte tean. Swart as de eangst dy't him benaut en dy't net wike wol. Hy taast mei de hân yn it tsjuster as nei in lêste rêdingsboei en dochs falt er út it âlderwetske hege bêd, ûnder de moassige sark fan syn ferware oantinkens, yn de heawein op de skoarstienmantel, op it weintsjil yn de tún fan syn nije bungalo.

Troch de strjitten fan de nijbouwiken rattelt in âlde heawein en ûnder it hea leit Berend Kingma, de âlde rintenierjende feeboer, en hy dreamt fan de stoarm dy't raast troch de hege beammen op it hiem fan de pleats, de stoarm dy't it dak fan de skuorre tilt en syn tekkens ferswolget en him opnimt en delkwakt yn it swarte wetter fan de Swette, dy't him opsûget en meiskuort nei it djipswarte dridzetsjuster, dêr't glêde kâlde fisken him tusken de ljisken glydzje en de lang ferdronkenen him besnuffelje.

Earste ferdronkene

Kinne jo my noch, Kingma?

Twadde ferdronkene

Sjochst my, Berend? Kinst myn bonken beklaaie mei fleis en fel?

Tredde ferdronkene

Ik wie mee de feeween yn jim rotterige klee weesakke en dû stiest der bee te leetsjen, goare kleeboer dyst bist, en doe ha ik dy mee in een hout op 'e hasses huft, heete, dyn feent kaam tuskenbeede, oars hie 'k dy deasleen.

Sjoch, hoe't er wynt en krûpt, de âlde Berend Kingma, tusken dream en sliep, tusken witten en ferjitten. O, der is sa'n soad fan eartiids dat er net mear wit.

Earste ferdronkene

Wachtsje even, boer. Ik sil jo helpe. Hjir rjochts fan my, links foar jo, stiet Durk Smeding. En links fan my, rjochts foar jo, Albert Bokke Mud,

[p. 252]

feerider, berne yn 'e Westerein. En ik bin Jehannes Jaarsma, 'k wie jierrenlang by jo as feint yn 't wurk, tige nei 't sin. Och heden, en dêr ha we Lútzen van der Wal ek noch. Toe Lútzen, sis do ek ris wat.

Fjirde ferdronkene

Ik hie de poat yn it gips.

Earste ferdronkene

Ik krige it oan 'e lever.

Twadde ferdronkene

Ik stapte fan it bjinstalt.

Tredde ferdronkene

By Hurdegaryp rekke ik ûnder de treen.

Sjoch, hoe't er de earmen strekt, de âlde Berend Kingma, en ôfwarjend meneuvelt, en hoe't er him breinroer de kop klaut en keart, sykjend nei oantinkens dy't him noflik binne. Mar der is sa'n soad fan eartiids dat er net mear wit. En wat er noch wit, is meastal net wier. Dat de simmers hyt en droech wiene bygelyks, de jûnen myld en soel. It hea waard noch mei de pream fan it lân nei de skuorre brocht. Heit en soan, boer en feint joegen har del yn it hea en flústeren kalm en evenredich yn in âlde, al lang fergetten taal. Op it houten bjinstalt oan de Swette song Ritske Numan in mankelyk liet oer it âlde stribbige lân en syn grutske bewenners. Dat âlde ras, ferdronken yn it wek fan 'e tiid. Allinne har petten driuwe noch op it wetter. Mar yn tsjustere dreamen libje hja fierder en steane hja de iggen lâns en stoarje hja yn it djippe.

Yn it holle fan de nacht leit Berend Kingma. 't Is wat, tinkt er, 't is wat. Hy fielt wat fan pine yn 'e holle, krekt boppe de eagen, it drukt him op 'e eagen, it makket him wurch, mar dochs kin er net sliepe, want hieltyd wer spilet him deselde fraach troch de holle, in fraach dy't er net beänderje kin, mar dy't er him hieltyd wer op 'e nij stelt: wêr earne is er? Stadich reitsje syn eagen wend oan it tsjuster, der ljochtet wat op, der komme ljochte plakken yn it swarte, mar hy wit net wat it binne, dy dizenige foarmen en kontoeren dy't har yn it tsjuster ôftekenje. Mar dan falt it ljocht mei hûndert strielen yn syn holle. Syn holle is in gatsjepanne en troch al dy gatsjes falt it ljocht. En yn dat ljocht, dat wite ljocht, wyt as dreage molke, stiet in moai jong frommes, poerlike neaken mei alles derop en deroan, har hûd glêd en brún, har boarsten fol en strak, har hier giel as koper, it blinkt as wie it werklik koper en har eagen skitterje grien as de kop fan in jerke. Berend Kingma skrikt. It frommis sjocht him fûl en skerp oan. As woe se him de eagen út 'e kop klauwe.

Earste stim

Ik dy de eagen út 'e kop klauwe? Kom no Berend Kingma, do witst wol better. Ik bìn ommers dyn eagen! Kinsto my net mear? Ik ha altyd by dy west omdat ik dyn eagen bin. Mar do wurdst âld en dêrom ferjitst my. 't Is no al 25 jier lyn dat dyn soan de pleats oernaam. Fetze, dyn âldste. En dy rinteniert no ek al. Yn

[p. 253]

in grutte filla op djoere grûn en net te min, want hy hat it spul goed ferkocht. Mar oer it lân dat ienris dines wie, rint no gjin Kingma mear. Sa sneins bygelyks, o dat mochtsto graach dwaan, Berend, sa op in snein in slach om 'e pleats. Dan rûnst it lân ris troch en dêr hiest dyn wille fan. Ja, do mochst graach ris wat yn it waar sjen, sokke sneinen, en dyn besit oereagje. Foaral yn de maitiid en de simmer hiesto dyn geniet. It farsk meande gers dat yn brede banen te droegjen lei, o dat ûngetiidzjen, dat wie dyn lust en libben, meane, skodzje, swylje, mei it âld hynder of op de nije trekker, en wat koest dan genietsje, let op 'e jûn, de sinne yn it ûndergean, as it wurk stillei en do by de homeie stiest en nei de hege reakken stoarrest dy't oer de ekers stiene. Mar - dat bisto dochs net ferjitten? - it wie dochs fral my dêr't dyn each nei kuerde sokke jûnen. Oeral seachsto my. Op it hynder, op 'e trekker, op de skodder, op 'e swylmasine, yn it gers, tusken de opers, achter de reakken.

Jaja, tinkt Berend Kingma, oeral. De rûningen fan har boarsten. De sierlike lijnen fan har lea.

Earste stim

Wist it noch, Berend? Kinst my no wer? Freeds, Berend, alle freden, witst noch wol? Do kaamst dêr ommers allang net mear yn Ljouwert foar de feemerk. Do strûsdest de kroech yn en lietst dy fan my betsjinje. Do dronkst dyn slokjes, twa of trije, noait mear, en dyn eagen dronken my.

Jaja, knikt Berend Kingma, jaja, twa of trije slokjes, noait mear. It like wol of gong se altyd mei opsetsin deunby him stean as hja syn bestelling brocht. Dat er alles mar goed sjen soe.

Earste stim

Ei wat, Berend Kingma, dat tochtst mar. Do witst wol better. Do sikest om in ferlechje. Do wiest in bytsje dronken.

Berend Kingma skodhollet. Want dronken hat hja him noait sjoen. Twa of trije slokjes, noait mear. Hy hellet de earm fan it tek en stekt dy djip ûnder de lekkens, want it pikefel krûpt him nei de nekke. De mûle sit him tichtplakt. Hy strykt mei de tonge oer de barsten yn syn lippe, mar it helpt net, syn tonge is droech en stroef.

Earste stim

Oan 'e hjerst en de winter, dêr hiest it mier oan. Want mei de kjeld kaam de dea. Do hast it faak genôch sjoen, de beammen wiet en keal en swart en de roeken dy't kraskjend troch de loft sirkelen of delstrutsen op it bultige lân, harren snavels hakjend yn it omskot fan in deade. Do hiest it mier oan dy roeken - en oan my. Seachsto sa'n roek dan seachsto my, al hie ik neat fan in roek, myn fearren wiene kopergiel en net swart - of slimmer noch, ik wie it lyk dat dêr lei, skeind fan 'e roeken, oanfretten fan 'e wjirmen. Ik dy de eagen út 'e kop klauwe? Do wiest it dy't my oan 'e roeken oerjoech. Mei har snavels pikten se nei it grien fan myn eagen. Do seachst it oan en dat wie in bit-

[p. 254]

ter genietsjen, do seachst nei de swarte gatten dêr't ienris myn eagen wiene, en do draaidest dy om, huverjend, bang foar de kjeld yn dyn siel. En dan wie der de snie, de hege wite snie, dy't mar komselden foel. De snie makke dy myld en weak, dan woest alles en elkenien wol ferjaan, ek my, mar as it iis sterk wie, dan stiest op de redens en riedst de alve marren en de alve stêden en do joechst net op, ek al frear it tweintich graden, ek al wie de noardeastenwyn fûl en skerp, en wiene dyn teannen beferzen, dyn earen, dyn eagen, do joechst net op, want ik ried foar dy út en do woest my ynhelje.

Ik soe wat molke opwaarmje moatte, tinkt Berend Kingma. It stekt him yn de iene knibbel, dy't swier op de oare drukt en sa no en dan lûkt him in kramp troch it liif. In beker waarme molke, dat helpt tsjin 'e kramp. Syn bêd is in pream. In pream dy't oer de Swette driuwt. En út it wetter fan 'e Swette klatteret de frou mei it gouden hier by de wâl op. Fan har earmen en skouders en út har hier dript it wetter, se blinkt as it heldere, wiete grien fan 'e maitiid, dêr't de earste sinne oer skynt en har mûle laket en har eagen laitsje ek en se is moai, se is noch altyd moai, krekt like moai as doe en krekt like ûnberikber.

Earste stim

Och kom, Berend Kingma, kom no. Stel dy net sa oan. Do hast ommers dyn wiif hân, bist dat ferjitten? Wike wie in goede frou. En altyd fleurich. O ja, do hast in soad wille mei har hân. Noch jierrenlang wiene jim mei de merke jong en wyld. Do in opslûpen jonge, sy in bluisterige jongfaam.

Berend Kingma syn bêd is in pream. In pream dy't oer de Swette driuwt. En op dy pream stiet Wike har kiste. En yn 'e wâl fan 'e Swette steane de bern, de bernsbern en dy harren bern en alle neven en nichten en de hiele fierdere famylje en de oantroude famylje en allegear swije se en allegear sjogge se nei de kiste op 'e pream en allegear harkje se nei de muzyk dy't fan fierren komt, fan Finkum, want dêr is it merke, dêr spilet it draaioargel en dêr draait de sweef en dêr wie it dat er Wike foar it earst seach. Hy siet yn 'e sweef en sy stie oan 'e kant en se lake nei him en hy sweefde heger en gefaarliker as alle oaren en sy seach it en doe't de sweef stil stie, doe sprong se samar by him achter yn it bakje. En de wyn skeat troch har krollen en har rokken waaiden omheech.

Earste stim

Se hat goed foar dy west, Berend, tè goed. Dat jim altyd byinoar bleaun binne, dat hasto oan har te tankjen. Har goedens, har myldens, har fleur. Jim ha it goed hân tegearre, in hiel libben lang, 90 jier wiene jim allebeide en noch altyd byinoar. En se hat dy bern jûn as roazen. En jim bern krigen bern. De âldste jonges hite Berend en de âldste famkes Wike. En no ha de bern fan jim bern ek al bern. Hoefolle Berendsjes sitte dêr wol net by?

Hoefolle Berendsjes. Och heden, dat soe er net

[p. 255]

witte. De measten hawwe ûnútsprekbere nammen dêr't er him de bek oer brekt. Dominique, Gwen, Carol, Jean-Pierre, Leroy, Desirée. Se komme soms by twaen tagelyk. Op it buffet pronket noch in bertekaartsje fan in pear moanne lyn. Fan krekt foar't Wike... Hy wie der net oan ta kommen om it op te romjen. Hy hie neat opromme. Hy hie alles litten sa't it derhinne lei.

In bernewein op in ierdbol. Ut 'e bernewein stekke twa kopkes omheech. Met grote blijdschap geven wij kennis van de geboorte van Wesley en Chantal. Wike sloech daliks oan it breidzjen. It woe net goed mear, dat breidzjen, har hannen trillen tefolle, mar it wie har ear tenei en helje wat út 'e winkel. En in pear sokjes, dat koe se noch oprêde. Of wiene it wantsjes? No ja, ien fan beide. Of miskien allebeide wol. Se hie der ek noch in rymke byprutst. Dêr hie se noch in hiele jûn op omstind. Och heden ja, wat in wurk hie dat west. En sa stadich as dat gong, it tikjen fan dy nullen, it skrassen fan de pinne yn dy triljende fingers. O, wat gong dat stadich. Een sokje en een wantje / voor in ons koude kikkerlandje / want koude handen en voeten / is niet wat wij hebben moeten.

Jaja, tinkt Berend Kingma, sa is it. Want de kjeld begjint yn 'e hannen en 'e fuotten. En de earen. Mar dêr kin men wat oan dwaan. Twa of trije slokjes, en de earen begjinne jin te gloeien. Werklik wier. Twa of trije slokjes, noait mear. Stjerrende wier. Hja hat him noait dronken sjoen. Nee, dronken wie er net, in bytsje dwyl miskien, mar dat kaam net fan de jenever. It hie ek mar in pear tellen duorre: syn skrutele hân dy't har hoeden oanhelle. Se spatte fansiden as wie se stutsen fan in wesp, se draaide har om en kletste him sa yn it gesicht, sà, pats! De jenever fleach alle kanten út en it romerke klettere oer de flier. En se seach him oan as woe se him de eagen út 'e kop klauwe. Noait hie er yn dy kroech wer in poat oer de drompel set.

Jaja, tinkt Berend Kingma, sa is it. Sa wier as ik libje. Want hy libbet noch. Hy driuwt yn in pream oer de Swette, yn it heldere witten dat der neat is dêr't er him foar skamje hoecht en dat er Wike rjocht yn 'e eagen sjen kin. Twa of trije slokjes, noait mear. En dan wurdt syn holle leech en swart en net te bedjipjen. Hy sweeft djip en waarm, syn tonge is no net mear sa droech en sa stroef en de knibbel stekt him net mear en de kramp lûkt út syn liif.

Fyfde graasje

Hark, hoe't de siken fan de nachtgeast sûzje troch de pipen fan it oargel yn 'e tsjerke, dêr't alle sneinen dûmny De Boer syn lytse ploechje folgelingen foargiet, dy't har yn syn wurden ferlieze, dy't har laavje of slûgje en stoarje nei de tsjerkebank foar har, nei it slym fan har opdroege kichjes, of sjonge mei droege kielen, roastige bassen en bibberjende sopranen, en bidde mei kâlde hannen yn bernlik fertrouwen dat hja oant it ljocht fan de himel rikke sille of mei in writend hert dat har gebeden ferlern geane yn it tsjuster, lykas no de slaggen fan de klok ferlern geane yn de nacht, yn it woeljen fan de swarte wyn, yn it swiere klet-

[p. 256]

terjen fan de rein.

Berend Kingma, de rintenierjende âlde feeboer, harket mei spitse earen, wantrouwich en spoeksjoch, in benaudens oerfoel him, in momint lang waande er him dea en tocht er dat de rein op it deksel fan syn kiste foel, mar it is inkeld de rein op it dak en hy sykhellet ferromme en iepenet de eagen en stoarret nei de donkere soudering en troch it tsjuster hinne nei de wiete dakken, de glimmende pannen, de donkere wolkens oan de loft, de swarte dobben yn de strjitten en hy fielt hoe't de wyn oanhellet en hoe't mei de wyn it libben yn him wekker wurdt, in bol wyntsje dat him oer de gleonige wangen strykt. Mar dêr't syn knibbels binne, dêr is it kâld. Hy jout him oerein en besjocht it lege plak neist him, dêr't oant foar inkelde moannen syn frou lei, op 'e side, de rêch nei him takeard, en ek hy draait him op 'e side en triuwt de kâlde knibbels yn dat lege plak dêr't ienris har waarme hoksen wiene. Hy knypt de eagen stiif ticht en besiket him dy waarmte yn te tinken, want dat mei er net ferjitte, dat hat it lêste west wat er fan har fielde, hoe hearlik waarm har hoksen wiene, dat wie it allerlêste, want doe't er wekker waard, wie hja al ferstoarn en lei hja kâld en stiif en dea. En hoewol't it plak neist him leech en net besliept is, fielt er no werklik wat er al dy wiken mist hat: har waarmte. Hja moat no wol hiel neiby wêze. En even tinkt er dat sy it is, dy't neist it bêd stiet.

Se hat in wide mantel oan, sûnder mouwen, in wiid útwaaierjende cape en fan earne ûnder dy cape wei komme de hannen, en it flústerjen, se flústerje, dy hannen, flústerjende hannen binne it, hy heart net wat se flústerje, mar hy heart wol dat it Wike net is. Berend Kingma skerpet de earen en dan heart er wat de hannen sizze:

Fyfde stim

Wy binne dyn gefoel.

Se strike oer de tekkens, se strike de tekkens glêd, se dekke him ta, se stopje him yn. En se flústerje:

Fyfde stim

Wy binne dyn gefoel.

Jawis, soks komt oan it gefoel en dat is goed. Berend Kingma fielt him wurch en tefreden en waarm. Hy leit djip. Syn holle fielt er hiel djip weisakjen en syn earmen en skonken en syn hiele liif. En boppe him hinget de frou yn de wide mantel, de frou dêr't er fan tocht dat it Wike wie, yn in mantel sûnder mouwen, in wiid útwaaierjende cape. De frou dy't Wike net is. En dochs is hja him nei. Wa, tinkt Berend Kingma, wa?

Fyfde stim

Ik bin dyn gefoel.

De triennen sjitte Berend Kingma yn 'e eagen, want it is syn gefoel dat sprekt. En wylst er sa hearlik waarm en sa feilich djip leit, fielt er it hea prykjen ûnder syn himd en hy krûpt oer it lân, troch it stoppelgers dat yn syn hannen priket en yn syn knibbels, want hy hat in koarte broek oan, samar yn syn koarte broekje krûpt er troch it gers

[p. 257]

en nimmen dy't frjemd opsjocht of der wat fan seit, want hy is noch mar sa'n jonkje, yn 'e koarte broek, omdat it simmer is, de sinne stiet heech oan 'e loft en it is waarm en droech, o it is sa droech, it hat al yn gjin wiken mear reind en de kiel is him droech en stroef en it swit dript him fan 'e holle en stekt him yn 'e eagen. Mar dan falt him in koele, kâlde drip yn 'e nekke, en noch in drip en noch mear drippen en it reint oan ien tried wei troch, ûnder út 'e rêch wei krûpt it pikefel omheech, de wiete klean plakke him om it liif, kletstrontwiet is er, en hy siket beskûl ûnder de beammen mar dêr dript it ek, tsjokke stive drippen, wiete snie, en de froast set troch, in izige kjeld lûkt him yn 'e earen, yn 'e fingers, yn 'e teannen. Mar hjir, yn syn hoale, is it waarm, en feilich en fertroud, want dy waarmte is in âld en bekend ferhaal, dy hat er yn syn libben ommers sa faak field: de waarmte fan 'e stâl, fan de dampende kij, fan it hynder en de bolle, Sytze Jehannes 3, de stamboekbolle, de kampioensstamboekbolle, en suver as fansels glydzje de hannen lytse Berend by de broek yn, syn koarte broek, want hy is noch mar sa'n jonkje, en hy hat kâlde hantsjes, mar syn sekje is waarm en wylst syn kâlde hantsjes nei dat waarme sekje gripe, sjocht er de sek fan Sytze Jehannes 3 libbensgrut foar him, jonge jonge wat in sek, in kampioensstamboeksek. Berend krijt it der waarm en kâld fan en pikefel fan opwining en hy fielt hoe't syn lytse man stiif en steil wurdt, hurd en grut as in bollepyst en syn sekje hinget him strak en swier yn 'e broek, syn koarte broek, want hy is noch mar sa'n jonkje, mar likegoed stiet er der op 'e noas by as Sytze Jehannes 3 in ko bespringt tsjin de muorre fan it hok en hy tinkt der rare dingen by: dat it net in ko is dy't dêr tsjin de muorre fan it hok stiet, mar it frommes dat er oait ris op 'e feemerk sjoen hat, har hier glânzge giel as koper, se betsjinne dêr yn it kafee, mar no stiet se mei de kop tsjin de muorre fan it hok, foaroerbûgd, yn 'e bleate kont en Sytze Jehannes 3 bespringt har, of is er it sels, lytse Berend yn syn koarte broekje, Berend Kingma? Berend Kingma wit it net, mar de broek hinget him op 'e knibbels - ha se him sjoen? - en hy sil gau gau hurd hurd de broek omheech - as Wike it mar net te witten komt - en de knoopkes ticht - hy wol hjir wei - en drave drave en hy stroffelt hast oer syn koarte poatsjes, want hy is noch mar in jonkje en dan sjocht er de frou yn de wide mantel wer stean, de mantel sûnder mouwen, de frou mei de flústerjende fingers, dy't him tadekten en ynstoppen en no wit er ynienen wa't it is, dy't har cape útspriedt om him te heinen: mem!

Berend Kingma gûlt, hy hat it yn syn broekje dien, syn koarte broekje, en mem skuort him de broek fan 'e knibbels en bjint en rost him de kont, oant dy der read fan sjocht en gloeit en priket, mar it docht net sear, it fielt wol lekker, want mem is net lilk, hy die it ommers net mei sin, hy koe it net helpe, hy sil it noait wer dwaan en mem seit it net tsjin Wike, no? En mem skodhollet en aait him oer it hier en stoppet him ûnder de tekkens, hy moat him no mar deljaan, o ja dat wol er wol, hy wol him no wol deljaan, hy is skjin ynein, wat sil er no sliepe kinne. Koese, seit mem. En se docht de ljochten út en de gerdinen ticht en it rút op in kierke, dat er hearre kin hoe't it

[p. 258]

bûten waait en hoe't it reint, mar hy leit hjir droech en waarm, hin jonge? En hy knikt, jaja, ja mem, en mem seit it net tsjin Wike, no? En mem skodhollet en hy krûpt hielendal ûnder de tekkens en de wyn nimt ôf en it hâldt op fan reinen en dan wurdt it stil om him hinne, allinne earne op 'e eftergrûn spilet súntsjes de radio en mem sit derby te knikkeboljen, mar it hâldt Berend Kingma út 'e sliep, want hy heart in stim dy't him fertoud foarkomt. Wêrom, tinkt er, wêrom, dat ha wy ommers al hân. Wêrom dan?

Twadde stim

No ja eh ik ha hjir noch in kaart foar frou Sjoukje Meinsma-Bulthuis út Skraard. Dy ha 'k niiskrekt ek al felisiteard fan de oare famylje mar der wie noch in moaie kaart foar har eh ek fan herte lokwinske fan alle bern en fan de beppesizzers dat hie 'k sakrekt oer de kop sjoen dat it deselde Sjoukje Meinsma-Bulthuis wie dus lokwinske fan de hiele famylje. En dan draaie wy dus no foar jim allegear It Wolgaliet, fan it Lemster Kozakkekoar.

Berend Kingma driuwt yn in pream mei hea oer de Swette en yn 'e wâl fan 'e Swette stiet it Lemster Kozakkenkoor dat sjongt oer de Wolga. Hy hie tocht dat Ritske Numan wat sjonge soe. Dat alles is Fryslân foar my. Mar dit is ek moai. Sa prachtich as dy mannen sjonge, dat komt oan it gefoel.

De triennen prike Berend Kingma achter de eagen omdat se sa moai sjonge, dy Lemster Kozakken en ek omdat der sa'n misbegryp is yn 'e wrâld, o wat is der in misbegryp yn 'e wrâld. Doe mei dat frommes út Ljouwert, dat wie in misbegryp, en dat mei dy bolle wie mar gekheid, dat mei jim net tsjin Wike sizze - jim ha it net tsjin Wike sein, no? - dêr soe se neat fan begripe en der is al sa'n soad misbegryp op 'e wrâld, dat stiet hjir oan 'e Swette en sjongt oer de Wolga, dat hie er hielendal net oanfrege, ik hie hiel wat oars oanfrege, tinkt Berend Kingma, wat hie ik ek mar wer oanfrege, mar hy wit it net mear, syn ûnthald is weiwurden yn it wetter fan de Wolga en de triennen streame him oer de wangen, want hy wit net wêr't Wike is en se sjonge sa moai, dy Lemster kozakken. En út de rigen fan de Lemster Kozakken stappe der no fjouwer nei foaren, fjouwer mannen: Durk Smeding, dy't fan it bjinstalt stapte, Lútzen van der Wal, dy't sa hurd net fuortkomme koe, Jehannes Jaarsma, dy't him yn 'e drank fersûpte en Albert Bokke Mud, feerider, berne yn 'e Westerein, dy't by Hurdegaryp ûnder de trein rekke. En se kuere oer it fjild en se stoarje oer it wetter, Durk Smeding, Lútzen van der Wal, Jehannes Jaarsma en Albert Bokke Mud, en se sjogge Berend Kingma yn 'e eagen.

Oan 'e oare kant fan de Swette stiet Berend Kingma yn syn piamajaske, mei de bleate fuotten yn it hurd beferzen gers. Mar hy hat it net kâld. De kjeld is him koelte en de froast in ferromming nei it lange skiere reinen. Oer it iis fan de Swette rydt Lútzen van der Wal, ien skonk yn it gips en op syn âlde houtsjes en syn soan jaget him efternei op 'e trekker, beide poaten op it gas, op heit syn nagelnije trekker.

[p. 259]

Earste ferdronkene

In Farmal.

Twadde ferdronkene

In Hanomag.

Tredde ferdronkene

In Farmal of in Hanomag.

Earste ferdronkene

Toe Lútzen, sis do ek ris wat.

Fjirde ferdronkene

Ik hie de poat yn it gips.

Earste ferdronkene

En dy soan mar rauze.

Twadde ferdronkene

De koptelefoan op, de eachkleppen foar.

Tredde ferdronkene

Dy ried syn egen heet doe dea.

Oan de igge fan de Swette stiet de âlde Kingma, dêr't de winter it wetter oant op de boaiem ferdreau. Hy wol wat tsjin Lútzen van der Wal sizze. En tsjin dy oare mannen. Se hawwe aardich foar him west. De vis wordt duur betaald, wol er sizze. De ierappels ek. En de molke. Mar hy seit neat. Oan de oare kant fan de Swette steane de ferdronkenen, ûnferweechlik, yn har hâlding beferzen. Berend Kingma wol him de lippen slikje, se binne sa droech, dy lippen, en hy wol de mannen wat freegje. Wêr is Wike, wol er freegje, is Wike by jim? Mar hy seit neat. Want de tonge leit him as in stien yn 'e mûle. Blauwe friesieren rinne oer de rêch fan syn wite hannen. Wytgrize pylders fan froast rize oerein út de rjochte, stive ekers.