Trotwaer. Jaargang 28

[p. 196]

Homêros:
It ôfskie fan Hektor en Andrómakhé
Klaas Bruinsma

De neifolgjende rigels binne oerset út 'e Ilias. It giet om de Seisde Sang, de fersen 369 oant 529.

De oersetting is nei it Gryks.

Nei dy wurden gong Hektor mei flikkrjende helm wer nei hûs ta.
Gau dêrnei wie it, dat er de geefboude wente berikte,
mar Andrómakhé, blank yn 'e earms, fûn er net yn 'e sealen.
Mar syn frou stie mei 't bern en de faam yn har sierlike mantel
jit op it bolwurk mei tuorren te jammerjen, kleien en skriemen.
Doe't no Hektor syn smetleaze frou net fûn binnendoarren,
bleau er dêr stean op 'e drompel en frege doe oan de slavinnen:
Ei jim fammen, slavinnen, fertel my de suvere wierheid.
Wêr is myn frou Andrómakhé hinne en út it paleis gien?
Faaks nei ien fan myn susters of snoaren mei sierlike mantels,
of nei Athene har timpel, dêr't d'oare Trojaanse froulju,
sierlik fan frissels, besykje de felle goadinne te soenjen?’
En op har bar joech de skrepsume húshâldster him ta in andert:
‘Hektor, omdat jo gebiede de wierheid te sizzen; jo frou is
net nei ien fan jo susters of snoaren mei sierlike mantels
of nei Athene har timpel, dêr't d'oare Trojaanse froulju
sierlik fan frissels, besykje de felle goadinne te soenjen.
Mar hja is gien nei it machtige bolwurk fan Troje; hja hearde,
dat de Trojers yn need binn'en grut is de macht fan de Griken.
Doe is hja gleonhastich gien nei it bolwurk, en sa't hja dêr oankaam,
like hja wol dwylsinnich. De minne is meigien mei 't jonkje.’
Sa spriek de húshâldster. En dêrop stode Hektor it hûs út
en gong deselde wei wer del oer de geeffluorre strjitten.
Doe't er de grutte stêd trochkrúst hie en dêrnei oankaam

[p. 197]

 

by de Skaiyske poarte - dêr moast men trochhinne nei 't fjild ta -

 

kaam him dêr dravend temjitte syn frou, de gol goederjouske

395

frouwe Andrómakhé; dochter fan dappre Eétion wie hja.

 

Dy Eétion wenn' oan 'e foet fan de boskige Plakos,

 

berch mei Theb' oan 'e foet, en oer de Kílkes hearsk 'er.

 

Dy syn dochter wie frou ta Hektor mei koperen rissing.

 

Hja kaam him doe dêr temjitte en by har wie ien fan har fammen,

400

dy't oan it boarst droech it dertene, sljochtwei ûnnoazele jonkje,

 

Hektor syn ynleave soan, dy't in prachtige stjerre belike.

 

't Bern waard troch Hektor Skamanderke neamd, mar hiet by de oaren Astuanax,

 

Stedsbeskermer, want Hektor allinne beskerme de fêsting.

 

Swijend seach Hektor nei 't bern en sjoch! doe begûn er te glimkjen.

405

Doe gyng Andrómakhé ticht by him stean en skriemde hja triennen,

 

en hja fette him fêst by de hân en sei him de wurden:

 

‘Dwaze man, dyn domdrystens wurdt noch dyn dea; gjin begrutsjen

 

hast mei 't ûnskuldich bern en mei my, earm stumper. Mei gauwens

 

bin ik dyn widdo want gau sill' de Griken dy deadzje, wannear hja

410

allegear dy bestoarmje. Foar my is it grif wol it bêste,

 

as ik dy mis, yn 'e grûn te fersinken. Der bliuwt my gjin oare

 

treast mear oer, asto aansten fûn hast de dea en dyn needlot,

 

inkeld fertriet. Want in heit en in machtige mem haw ik nèt mear.

 

Ommers, myn heit is al deade troch de sterke Akhilleus.

415

Dy hat de stêd fan de Kílikes, goed om te wenjen, ferwoeste,

 

Thebe mei hege poarten. Eétion hat er doe deade,

 

mar syn rissing net nommen; 't wie earbied dy't him wjerhâldde.

 

Mar hy hat him ferbaarnd mei de keunstich beärbeide wapens

 

en him in grêfterp oprjochte, ringsom mei ipen beplante

420

troch de Nimfen fan bergen, de dochters fan Zeus dy't it skyld hat.

 

En myn sân bruorren, dy't yn it paleis fan myn âlden noch wienen,

 

binn' allegearre op ien dei gien nei Hades syn wente.

 

Want de foetflugge, sterke Akhilleus dead' allegearre

424

by de sleepsoaljende kij en de skiep mei it sulveren wolflues.

425

En myn mem, dy't regearr' oan 'e foet fan de boskige Plakos,

 

fierde er earst hjirhinne mei d'oare skatten oan kriichsbút,

[p. 198]

 

mar hy liet har wer los nei ûntfang fan 't ûntsachlike losjild.

 

Mar yn ús heite paleis waard hja deade troch Artemis' pylken.

 

Hektor, dus do biste no my ta heit en mem allebeide

430

en myn broer ek, en do bist de feardige man, dy't ik troud ha.

 

Kom, toan dyn meilijen no en bliuw hjir by ús op it bolwurk.

 

Och, meitsje net dyn bern ta in wees en dyn frou ta widdo!

 

Set dyn kriichsfolk op post by de figebeam, dêr't de fêsting

 

't bêst te beklimmen is en de muorre licht te bestoarmjen.

435

Trijeris ommers is 't dêre besocht troch de dapperste Griken

 

om de romrofte Idómeneus hinn' en de beide Ajanten,

 

mei de dappere soan fan Tudeus en beide Atriden.³

 

Mooglik dat immen 't har rette, dy't yn de orakels betûft is,

 

of dat har eigen herte har no dêrta trunet en oanset.’

440

Doe sei tsjin har de grutte Hektor, waans helm blonk en flikkre:

 

‘Wis frou, ek my giet dat allegear oan, mar ik skamje my freeslik

 

foar de manlj' en de froulju fan Troje mei slepende mantels,

 

as ik allyk in leffert ûntwyk en my fier hâld fan d' oarloch.

 

En dat ferbiedt ek myn hert, om't ik leard ha dapper te wêzen

445

altyd en midmânsk de foarsten fan de Trojanen te striden.

 

Ik wol de grutte rom fan myn heit beskrepp' en myn eigen.

 

Want ik wit dít tige goed en besef it yn geast en yn herte:

 

Ienris sil komme de dei, dat it hillige Troje fergien is,

 

Príamos sels en it folk fan de foarst, dy't yn it spearfjochtsjen grut is.

450

Mar my smert sa slim net it lettere leed fan de Trojers,

 

noch fan Hékabé sels of fan Príamos, kening fan Troje,

 

noch fan myn bruorren, dy't grif as in grutte kloft dappere striders

 

falle sille yn 't stof, troch fijannige mannen fermoarde,

 

as 't leed om dy, as 'k betink, dat in Gryk yn in koperen harnas

455

dy al skriemend ûntfiert en de dei fan de frijheid dy rôvet.

 

En ast yn Argos⁴ oan 't weeframt, dat heart ta in oare frou, wevest

 

en út 'e welle Messêis of Hupereia dan wetter

 

hellest, alhiel tsjin dyn wil, mar de sterke need sil dy twinge.

 

En allicht sil dan immen, dy't sjocht datsto skrieme moast, sizze:

460

“Dat is de frou fan Hektor, by 't hynstefolk fan de Trojers

3 Doeld wurdt op de twa Ajaxen, Diomêdes, Agamemnon en Menelaos.

4 I.e. Grikenlân.

[p. 199]

 

útblinkend as de bêste, doe't hja om Ilion⁵ fochten.”

 

Sa sil immen dan sprekk' en wer nij sil dyn leedzje dan wêze

 

troch it gemis fan in man, dy't de slavernij fan dy ôfkeart.

 

Nee, mei my, earder ferstoarne, de ierde as grêfterp bedekke,

465

ear't ik dyn skreauwen fernim en hear dat de fijân dy meiskuort!’

 

Sa spriek de strieljende Hektor en stiek de earms nei de jonge.

 

Mar it bern wiek tebek nei it boarst fan de min mei de gurdle,

 

en dûkte wei mei in skreau. By it sjen fan syn heit waard er eangstich,

 

bang foar de koperen helm en de kaam mei de hierren fan 't hynder,

470

doe't er seach, hoe dat dy op 'e top fan 'e helm skriklik skodde.

 

Syn leave heit en syn nommele mem boarstten út yn in laitsjen.

 

Daalk naam de strieljende Hektor ôf fan de holle de striidhelm

 

en hy sette him del op 'e grûn, dêr't er klear stie te blinken.

 

Nei't er syn leave soan tute en widze hie op 'e earmen,

475

spriek er in bea ta Zeus en de oare goaden omhegen:

 

‘Zeus en jim, oare goaden, o gun dat ek dizze jonge,

 

myn soan, krekt lykas ik, ienris útblinkt ûnder de Trojers,

 

like geweldich yn krêft en machtich oer Ilion hearsket!

 

En mei immen dan sizze, wannear út 'e oarloch hy wèr thúskomt:

480

“Hy is syn heit fier oarmânsk!” Mei er bringe de bluoddrige rissing,

 

nei't er in fijân deade, en mei syn mem har ferbliidzje!’

 

Sa sprekkend lei er syn soan syn leave frou yn 'e earmen.

 

Hja naam him leafdefol op yn it swietrokich kleed om har boarst en

 

lake mei triennen yn 't each. Har man, dy't begrutsjen no krige,

485

streake har sêft mei de hân oer it wang en sei har de wurden:

 

‘Och, slim besochte siel, treur net al te slim yn dyn herte,

 

want net ien sil my ea tsjin it needlot stjoere nei Hades.

 

Nee, ik hâld út, oan it Needlot⁶ ûntkomt net ien fan 'e minsken,

 

leech noch heech fan komôf, allyk 't by syn berte beskikt is.

490

Mar, kom, gean wer nei hûs ta en doch dêr dyn eigen dingen:

 

weevje oan 't ramt en spin wol oan it rokken, en hjit ek dyn fammen

 

d' arbeid goed te ferrjochtsjen. De oarloch is soarch foar de manlju,

 

alle manlju yn Troje ea berne, mar my wol it measte.’

 

Nei dat wurd naam de strieljende Hektor syn helm wer en sette

5 I.e. Troje.

6 Yn it Gryks: de Moira.

[p. 200]

495

't hynstehier op 'e holle; en syn leave frou rûn nei hûs ta.

 

Hieltiten wer seach hja om en skriemde bittere triennen.

 

Net lang dêrnei kaam hja oan yn 'e hearlike wente fan Hektor,

 

dy grutte slachter fan manlju; en binnendoar trof hja in protte

 

tsjinjende fammen; hja wekke har allegearre ta weeklacht.

500

Jit by syn libben beklagen hja Hektor yn syn eigen wente,

 

want hja mienden, hy soe nimmer mear werom út 'e oarloch

502

thúskomme, feilich ûntkommen de kriich en de macht fan de Griken.

 

 

503

Paris⁷ ek draalde net langer mear om yn 't hûs op 'e hichte,

 

mar nei't er oanteach syn prachtige rissing, dy't fonkle fan koper,

505

strûsde er fuort troch de stêd, op syn rappe skonken betrouwend.

 

Lykas op stâl wol in hynder, oan 't koarn yn it rip him fersnaskjend,

 

elberich losskuort it helter en stampend de fjilden troch fjouwert,

 

om nei syn aard yn it swiidrinnend wiet fan de stream him te baaien

 

-proastich ynfieren pronkjend. De kop hâldt er heech en de moanjes

510

wapperje prûs om de skoften. Fan prieljende skientme bewitten,

 

bringe syn skonken him rêd nei de greide en finne fan hynderssa

 

pylke Paris, Príamos' soan, fan de Pérgamos-stins del,

 

blinkend en gril yn syn rissing allyk de strieljende sinne.

 

Lûd wie syn jubel. Fluch droegen syn fiet him. In lyts skoftsje letter

515

moet' er de nommele Hektor, syn broer, doe krekt yn 'e wille

 

om te swinken fan 't plak, dêr't er 't ynlik petear mei syn wiif hie.

 

Doe sei it earst tsjin syn broer, Aleksandros, lykjend in godheid:

 

‘Bêste jonge, do biste slim hastich, en ik hâld dy wrychtich

 

lang troch myn dralen op en ik kom net op tiid, sasto fregest.’

520

Hektor mei flikkrjende helm joech him dêrop ta andert de wurden:

 

‘Nuvere jonge, dy sil net ien dy't braaf is en earlik,

 

lekje yn 't wurk fan de striid, omdatsto sterk yn 't ferset bist.

 

Mar mei sin bisto sleau en dochs wolst it net, Paris. Dêrom

 

treuret it hert yn myn boarst, as ik hear dat oer dy o sa skandlik

525

rabbe wurdt troch de Trojers, dy't gâns ellind' om dy lije.

 

Mar lit ús gean, want dit sille wy letter wol skikke, as ienris

 

Zeus it ús gunt om yn ús paleis de tsjelk fan de frijheid

7 Ek wol: Aleksandros.

[p. 201]

 

oan de himelske goaden, dy't ivich libje, te wijen,

529

as wy de Griken mei goedskermde skinen ferdreaun ha út Troje!’