Trotwaer. Jaargang 26

[p. 189]

Jurjen van der Weg
Jûnskuier

Hy koe it paad. Hoe faak hie er it al net rûn? De iene foet foar de oare: wer in stap fierder op wei nei in ûndúdlike takomst, wer in nije, stille echo yn syn lege bestean. De hurde punk út 'e koptillefoan fan 'e walkman op syn holle smoarde yn him. It leven ferkrong de echo's net. Yn de eardere stilte hienen inkeld twifel en ûnwissens regearre. It lud makke de leechte konkreet, suver hast taastber. De skok fan elke stap skeat troch it murch omheech oant er kontakt makke mei de flymjende muzyknoaten. De pine wie yntins en it read skeat him gauris foar de eagen. Mar hy koe it paad en hy wist, dat er it oan 'e ein ta útrinne moast.

It wie lykas alle oare kearen. De automatismen soargen derfoar dat er alles ôfhannele hie foar't er der erch yn hie. Skuon oan. Pisje yn de wasktafel om spatten op syn broek foar te kommen. It skriuwen fan in koart bryfke oan syn frou: ‘Ik bin even in eintsje om’. Muzyk en ferwaarming út. In klopke op de beurs yn de kontbûse. It ljocht yn de keamer út en dat yn de hal oan. It weromkommen wie nea wis, mar yn alle gefallen draagliker mei in bytsje ljocht as yn neare nacht.

Hy pakte syn jas fan de kapstok. Wylst er him oanluts, die er as yn in refleks in taast nei de kaaibosk yn de binnenbûse. Hy koestere as Petrus it bewiis fan yntree nei syn eigen himelryk. De doar gie sûnder muoite iepen. Doe't er bûten stie krige in twirre der fet op en it yn keunststof fette glês foel mei in klap yn it slot.

Koart seach er nei lofts. Neat. Doe liet er de eagen nei rjochts gean. De âld man fan nûmer 75, dy't grif de hiele jûn al troch it rút stoareage hie, skodholle even en rûn doe nei efteren. Syn frou pakte freegjend de teepot. In koarte knik wie it andert. Fierderop tilde in iensume hûn syn poat op tsjin in sloarderich delgoaide fyts. It beest kaam tichterby, snuffele in momint oan syn broekspipen, mar rûn doe dochs fierder. Neat te heljen hjir, like er te tinken.

De earste stap by de doar wei wie dreech. De droege klik fan de play-knop bruts troch syn tinzen en it ritme fan de muzyk makke de folgjende stappen in fraksje lang draaglik. Dêrnei kaam de bekende pine wer yn alle hevigens werom.

Yn de omkriten fan syn hûs skeaten de huzen

[p. 190]

út de grûn. De frachtweinen, dy't mei grutte prefab-eleminten troch de wyk rieden, hienen de trotwaars tramtearre. Hy kipe troch it fûlferljochte rút oan 'e ein fan de strjitte. As in tillefyzjeprogramma rekke de famyljesêne, dy't binnen opfierd waard, syn netflues. Heit en bern sieten foar harren each op de wrâld en GTST, wylst mem mei in blêd koekjes, kofje en kola oandragen kaam. Hy stie yn bestân om krekt even stean te bliuwen. Hy moast lykwols noch in ein en hy wie de lette kant it neist.

De hoeke wie altyd wer it kearpunt. Noch ienris seach er om, mar doe wie ek de lêste, fisuele bân mei it feilige, it bekende ferbrutsen. Hy koe net mear werom. Hy luts syn rjochter mûlshoeke in eintsje op as moast er gnize. Earder hie er ek al sa faak tocht dat de wei werom ôfsletten wie. Hy fielde de útdrukking op syn antlit bestjerren. Dizze kear...

Hy besocht stevich troch te stappen sûnder te stroffeljen oer de loslizzende tegels. Hoe tichter by it bouterrein kaam hoe dreger dat waard. In dikke laach drek untnaam him it sicht op dat wat ûnder syn fuotten lei te wachtsjen op in misstap. It soe him der lykwols net ûnder krije. Wis, yn it ferline hie er syn libben regearje litten troch de omstannichheden en de ûngelokjes. Mar hjoed..., hjoed soe it oars.

Op it bouterrein hienen de bern út 'e buert krapoan in moanne lyn noch skommele en mei harren gameboys pronke. No stienen der grutte donkergrize betonmassa's. Inkeld de keale beamkes op it heechste punt droegen noch de yllúzje fan fakmanskip yn harren. Binnen in tiidsbestek fan in pear moannen soenen hjir nije tillefyzjeskermen fertroude, troch halogeen-lampen beljochte famyljesênes fertoane. It tal bern soe oeral wol itselde wêze, faaks wie der noch wat fariaasje te finen yn it tal âlden en de kleur fan de leaseauto's.

Hy huvere. Wie dit syn foarlân? Wie dit de wrâld, dêr't er him yn it earstoan mei sa'n soad wille en yntinsiteit yn opgean litten hie? Nije eleminten yn in âlde setting: mear wie it net. Op it stuit, dat syn idealen ta yllúzjes waarden, wie it rinnen fan it paad wichtich wurden foar him. Fan Jello Biafra en ‘Nazi Punks Fuck Off’ nei Henry Rollins en ‘Thirsty and Miserable’ wie it dochs net sa'n ein as er tocht hie. De stap werom wie it probleem, net dy foarút.

In auto stode foarby. Noch krekt koe er de weach modderich wetter ûntwike, dy't foar him bedoeld like. Allinnich it rjochter efterljocht wurke. It reade each seach him kweaaardich nei, oant it troch in flauwe bocht yn de wei út syn gesichtsfjild ferdwûn.

Syn skaad foel lang en smel tusken it oranje skynsel fan de strjitlampen op de bonke-

[p. 191]

rakken op it bouterrein. Hy luts syn jas tichter om him hinne. De eangst foar de bylden fan de takomst heaze him troch de kiel en makke slokken dreech. Dochs bleau er in momint stean yn it Ijocht fan in lampe. It horloazje joech him noch in kertier. Tiid wie der altyd te folle of te min, nea genôch.

Doe't er de gong der wer ynsette, fielde er dat in strieltsje swit him by de rêch del en yn de naad rûn. It idee dat syn al jong troch yntensyf libjen fersliten lichem noch in ôfwar tsjin it wetterkâlde waar hie soarge net foar treast. It focht socht syn eigen paad en rûn him skril oer de lea.

Mei de huvering kaam ek it ferline wer boppe. De freonen, dy't ta kunde wurden wienen. De kunde, dy't stadichoan út syn libben fuort bleaun wie. De relaasjes sûnder kansen, dy't laat hienen ta in noch farsk houlik sûnder takomst. De perspektiven út de dreamen fan syn bernetiid, dy't ferwurden wienen troch it opgean yn de massa leanslaven. It mei it âlder wurden ferdwinen fan de djipgong yn syn kontakten mei minsken. Wa wie eins skuldich? De fraach wie as in andert foar him.

Foarby it bouterrein wienen de hûzen en de auto's lytser en de tillefyzjes grutter. It donkerbrune iken sakke troch ûnder it gewicht fan grouwe keardels en meagere wyfkes. In lyts pleintsje mei in nustje bankjes wie it fêste plak fan in ploechje jongerein. Hja hienen inkeld inoar en dienen allegear war harren bestean sûnder útsicht foar de oaren te ferbergjen. Sûnder yllúzjes koe gjin minske libje, dermei wie it lykwols ek net ienfâldich.

Wif stuts er de strjitte oer. It ûntrinnen fan minsken wie essinsjeel foar it slagjen fan syn ûndernimming. De grif húnjende opmerkingen fan in lange, grouwe jonge waarden smoard troch it folume fan de muzyk út syn koptillefoan. In pear famkes, dy't mei sporttassen op de pakjedragers him foarby fytsten, waarden traktearre op in skril fluitkonsert. Hja droegen it needlot fan harren uterlik mei flair en in opstutsen middelfinger.

De sabeare rêst fan de nijbouwyk krige him wer yn de besnijing. De konsintraasje op syn skynber doelleaze doel wie yntins. It kertier tikke stadichoan fuort. Elke sekonde brocht him fierder fan de pine fan it ferline ôf en tichter by de eangsten foar de takomst. Mei in pipermuntsje fol smoargens, dat er yn de fuorring fan syn jas fûn, besocht er de panyk fuort te sobjen.

It nimmen fan besluten hie nea syn sterkste kant west. Hy hie him altyd meidriuwe litten op de stream fan de dingen dêr't er net oan ûntkomme koe. It fysysk determinisme wie by him delslein op syn geast, it libben ferwurden ta in ‘rat-race’ nei de dea. It wie him, lykas sa'n soad oaren, net tastien om wat oars taastbers fan syn bestean

[p. 192]

op de ierdbol efter te litten as in neiteam. Foar ien kear hie er doedestiids in beslút naam. Ien kear mar wie er yn opstân kaam tsjin de knipende bannen fan de ferwachtings fan de maatskippij. In bern yn dit útsichtleaze libben te setten wie, like him, in misdied. It beslút wie letter lykwols oars op him oerkaam. Hy hie it nimmen fan de oare wichtige besluten, dy't no ienris by it grutbringen fan in bern hearre, nea foar syn rekke nimme kind. Syn iennichste krêftige optreden waard dêrtroch ta syn grutste debâkle. It wie in slach, dy't er oant yn it murch fan syn bonken fielde. Nea hie er dêrnei wer in stânpunt ynnaam, mar werom komme op it earder ynnommene koe er ek net.

It fiadukt wie de skieding tusken it lege bestean yn de nijbouwyk en de arsjitektoanyske earmoed fan it yndustryterrein. De earste lampe nei de ûndertrochgong hie in konfrontaasje mei in frachtwein mei muoite oerlibbe en hong frijwat skeef. It ljocht die it net. De neonreklame fan de autoferkeapers kompensearre it gemis. Ieuwen fan striid tsjin byleauwe hienen de minske net befrije kinnen fan de djip woartele eangst foar it tsjuster. En de eangsten fan de minsken wienen syn eangsten.

De stank fan it fiskfilearbedriuw brocht syn tinzen op syn wurk. De krekt net steurende lucht fan swit en te lang net wosken klean kringelen yn syn noas as siet er tusken syn kollega's. De fiksaasje op eigen wurk en persoan wie by harren sublimearre yn petearen sûnder kommunikaasje. Hja fertsjinnen har lean troch ûndersyk, sûnder ea ta in werklike konklúzje of in oplossing te kommen. Midsmjittigens wie it biedwurd.

Net dat er better wie as de oaren. Ek hy makke oan 'e ein fan 'e moanne de slúf om syn leanstrookje iepen, ek al hie dat noch net faak in ferrassing oplevere. Karriêre en leanûntwikkeling leinen oant syn pensioen ta fêst. Ek hy dronk syn twa koppen kofje yn it moarnsskoft en de iene kop tee middeis ûnder it wurk. Ek hy liet him fan it wurk hâlde troch petearen oer fuotbal en de oanskaf fan nije auto's. It ferskil lei yn it beseffen. De oaren beseften net dat harren libben gjin ferrassingen yn him droech en wienen dêrom lokkich mei harren midsmjittige bestean. Hy wìst it lykwols.

De midsmjittigens sels hie him net ferwûne: it besef makke de pine ûndraaglik. Ienris hie er dy bledside yn it boek fan Dostojevsky lêzen en it sied fan it besef wie kime. De woartels hienen har in wei groeven nei de fierste úteinen fan syn geast. De wjerangels hienen har fêstheakke yn de meast yntime en wurdearre oantinkens út syn ferline. It besef wie der en it soe nea wer ferdwine.

[p. 193]

De wyn helle oan doe't er fan it trotwaar op de strjitstiennen stapte. Om't der net mear gif spuite waard, wie it gers tusken de stiennen oant knibbelhichte opjage. In wetterrôt skeat foar syn fuotten wei de strjitte oer. Linich skeat it bist it kâlde wetter fan de feart yn. De lytse, driftige weachjes wienen de ûntsteane rûnten al gau oermânsk.

No't it doel fan syn kuier tichterby kaam, waard syn gong hyltyd wiffer. De skonken wegeren de opdrachten fan boppen út te fieren. De spieren yn syn ankels waarden slop en it wie suver ûnmooglik it lichem rjocht boppe syn fuotten te hâlden. Mei nuvere swikjende stappen socht er fierder. De eangst wurke as drank mei in hege graad fan yntoksikaasje.

Krekt op dat stuit sloech syn walkman ôf. Syn hert bleau in fraksje lang stilstean fan skrik. It ûnferwachte kaam op in stuit dat er it alhiel net mear ferwachte hie. Hy socht stipe by in rustich hekwurk. De asem kaam him yn hoarten út de kiel. Hie dat in teken fan hegerhân west? It lûd fan de wyn yn syn troch it leven heal ferdôve earen like in andert op de fraach te jaan. Hy koe it lykwols net ferstean. Wanhopich die er syn bêst om te hearren wat der sein waard.

Doe't de slimste skrik wer wat delbêde wie, seach er yn dat ek de stim fan de wyn in yllúzje wie. In troch him skepen yllúzje om syn libben draaglik te hâlden. Mei triljende hannen makke er de walkman iepen en draaide er it bantsje om. It wie de muoite noch, want hy hie it paad noch net oan 'e ein ta útrûn.

Taastend yn it reade waas foar syn eagen stroffele er fierder. De bylden út syn ferline bleaunen op de eftergrûn. Fan it hjoed hie er amperoan mear noasje. Hjoed, juster en moarn wienen kombinearre ta eat, dat mear wie as syn geast befetsje koe.

De losse stientsjes besochten in útwei te finen om net ûnder syn gewicht yn harren eigen massalens ûnder te gean. By elke stap rôlen in pear klingeljend tsjin it izer. It heldere lûd brocht him ynienen wer by sinnen. It byld foar syn eagen waard helder en hy fielde de wyn wer kâld yn syn antlit blazen. Hy kaam ta rêst troch it útbannen fan elk tinken oan tiid.

Hy sykhelle djip en stapte doe tusken de beide ûneinige einen izer. Hoeden en suver glimkjend pakte er de koptillefoan fan syn holle. De stilte wakkere no syn eangst net mear oan, mar brocht berêsting yn syn liif. Hy wachte op datjinge, wat komme soe. Dizze kear...