Trotwaer. Jaargang 21

[p. 140]

Auke van der Berg
Teufelssee

It ljochtgiele stasjonsgebou stiet yn it sintrum fan it Beierske stedsje. De restauraasje is ticht, nettsjinsteande de buorden dy't derta útnoegje om jinsels dêr noflik del te jaan mei farske kofje en gebak. Dan mar eefkes útpûste op it perron, beslút ik. Achter de dupleks-wenten dy't tichtby it stasjon steane, stekke de bergen skerp ôf tsjin 'e blauwe loft.

Tsien minuten letter sjoch ik noch wat ferheard de frou nei dy't niiskrekt, in pear minuten mar, njonken my sitten hat. Se stapt yn 'e trein nei Lindau. It kostet har muoite om de trije grôtfolle plestikpûden dy't se by har hat, troch de doariepening te manoeuvrearjen. Ik beslút om my wer op 'en paad te jaan en rin it stasjon en eefkes letter it stedsje út. Ik kom troch in lyts doarpke oan 'e râne fan de mar, it doel fan myn kuier.

Ik besykje om de râne fan de mar te hâlden, mar op guon plakken leit tefolle snie en moat ik omrinne. Nei in skoftke sjoch ik in plakje dêr't ik sitte kin. Ik fei de snie fan 'e bank en as ik sit fâlt my pas op dat de beam njonken de bank in bjirk is. Thús ha wy trije bjirken njonken ús hûs te stean. En wat ik thús wend bin, ferwachtsje ik hjir, hûnderten kilometers fan hûs, net oan te treffen.

De Grosse Alpsee leit yn 'e sinne te fonkeljen. Oan 'e oare kant fan de mar lizze de earste hege bergen fan 'e Alpen. It is helder en yn 'e fierte kin ik de skyers sjen: lytse stipkes, dy't nei ûnderen rûtse.

De snie docht my sear oan 'e eagen. De frou dy't op it stasjon njonken my sitten gien wie, hie dêr ek lêst fan hân. Hja wie in jier as fyftich, seach der eastersk út en hie in moaie, rêstige stim. It aparte wie dat sysels net rêstich wie. Se siet noch gjin tel njonken my en wie fuort út ein set:

‘Soa, kreas op 'e tiid. Sels de sinne skynt hjoed. Wat kin de snie dan wyt wêze. It docht my sear oan 'e eagen. Ik bin benijd wat de Grutte Makker mei dit alles foarhat. As ik sa om my hinne sjoch freegje ik my altiten ôf oft dit allegear in doel hat. Se sizze dat de minske op in dei ferantwurding ôflizze moat. Ik bin benijd wat Er tinkt as wy foar Him stean sille.’

In trein wie foarbygisele.

‘Dêr krij ik it no benaud fan, fan sa'n trein’, wie de frou fierder gien, sûnder my oan te sjen ofte wachtsjen op in reaksje. ‘It is krekt as nimt er wat fan dy mei. In stikje fan dysels of fan dyn geast. Ik bin benijd hoe't

[p. 141]

astronauten har fiele. Soene dy dat no ek ha? Of soe it by harren oars wêze? Sy sitte fansels yn sa'n kapsule.’

Doe hie se my oansjoen. Ik hie net witten wat ik sizze moast, ik koe der gjin tou oan fêstknoopje en hie dêrom mar ‘Ik wit it net’ sein.

It hie de frou neat útmakke, se wie gewoan trochgien, oant se middenyn in sin ophold en stean gie. Se hie har ferûntskuldige, har trein kaam deroan. Al jeuzeljend hie se har trije tassen krigen en wie op 'e trein taset. Ik hie har neisjoen, ferheard en wat ûngemaklik. Ofwikend gedrach konfrontearret jin mei jinsels.

De moeting mei de frou op it stasjon spilet my troch de holle en ynienen moat ik tinke oan in oare frou fan deselde âldens. In Ingelske frou dy't ik fyftjin jier lyn yn Grikelân troffen ha.

Hja lei achter yn 'e auto, siik. Har man, in mânske kearel, switte ôfgryslik en prate oan ien tried wei troch en sa te hearen wie er ien dy't him oeral drok om makke. Hy hie wat agressyfs oer him. Hy ried hurd om sa fluch mooglik yn Ingelân te wêzen. Se hienen my by de Turksk-Grykske grins oppikt. Ik wie ûnderweis nei Thessaloniki en koe oant safier meiride.

De frou lei ûnder in tekken yn 'e waarme auto. De hiele reis sei se neat. Underweis yn in doarpke stieken wy oan yn in kafee om wat te iten. Har man iet op deselde manier as er prate: hastich en oanfallend en boppedat ûnmanierlik. It fet fan 'e hin rûn him fan it kin. It bedoar myn nocht oan it iten, wylst ik oars net sa'n fynfielend minske bin. Doe't de man nei de w.c. gie, sei de frou foar 't earst wat tsjin my: ‘Hy is wat út syn dwaan. Hy sit yn noed oer my. Sa docht er gewoanwei net.’

Ik skamme my. Wie it sa dúdlik dat ik my oan syn manieren ergere hie?

‘Ik ha der ek lest fan’, gie de frou fierder, ‘ik sis der mar neat fan, oars ha wy dochs mar spul. Hy is sa nitelich. Hy sit oer my yn.’

‘Wat ha jo dan?’

‘Och, ien as oar frouljuskwaaltsje sil ik mar sizze. Yn Istanbul gie it ynienen ferkeard. Ik krige pine en hege koarts. Ed, myn man, woe dêr net nei de dokter. Hy fertrout se net. Ik bin der mar net tsjinyn gien, ik moat dochs operearre wurde.’

‘Is it sa slim?’

‘Ja, of better sein, sa ûngemaklik.’ Se sloech de eagen del en sei: ‘Dêr komt er wer.’

De man like earst wat rêstiger. Hy makke in grapke en frege oft wy noch wat ha woene. Sels woe er noch wat drinke. Hy besocht de oandacht fan 'e âlde kafeebaas te krijen, mar doe't dy neffens him te stadich reagearre, waard de toan wer snauwerich.

[p. 142]

De âldman wie op healwei doe't Ed him de bestelling tarôp. Hy wie fergetten dat de eigner gjin wurd Ingelsk ferstie en dat ik de bestelling yn it Dútsk oersette moast.

De âldman negearre de Ingelsman en slofke nei ús taffeltsje ta. Ik joech de bestelling op. mar de man bleau noch eefkes stean. Hy seach nei de frou en frege my wat har mankearre.

‘Se is siik’, antwurde ik, ‘se moat sa gau mooglik nei hûs ta.’

‘Wat hat se dan? Se sjocht der net goed út. Kinne wy wat dwaan?’

Foar't ik antwurd jaan kinnen hie, foel de Ingelsman út: de man moast avenseare. De kafeebaas seach him oan en dêrnei frege er my: ‘En wat hat dy man?’

Ik moast laitsje en besocht út te lizzen dat de man nochal oer har ynsiet en senuweftich wie.

Skodholjend kearde de âldman him om.

‘Wat sei er?’ frege de Ingelsman.

‘Hy woe witte wat der mei jo frou wie’, sei ik.

‘Wat hast sein?’

‘Dat se siik is en dat jim ûnderweis nei hûs ta binne.’

‘En wat hie er oer my te sizzen?’

‘Oer jo?’ frege ik ferheard, ‘hoe sa, oer jo?’

‘Ik tocht dat hy it ek oer my hie.’ Hy seach my oan.

‘Hy frege him ôf oft jo net te wurch binne om noch sa'n ein te riden.’

Ed luts oan 'e skouders en sei neat mear.

Ik frege my ôf oft er trochhie dat ik liigd hie, mar de frou seach my eefkes fertroulik oan. Eefkes mar.

Flakby Thessaloniki hiene wy ôfskie nimme moatten. Ed wie útstapt om myn rêchsek te krijen. Ik draaide my om om ôf te fûskjen mei de frou. Ik stuts de hân út, sy krige him beet en luts my nei har ta. Ik krige in streek troch it hier en in tút.

‘Don't lose all your dreams’, flústere se.

Ik sei neat en seach har dimmen oan.

Eefkes rekke ik har hier oan, ik mompele in groet en stapte út. Ik seach de auto nei. Yn 'e war. Ik rûkte har noch en fielde har hân noch doe't harren auto al út it sicht ferdwûn wie. Ik fielde my allinnich.

Ik seach om my hinne: asfalt, in útdroege lânskip - en in jonge. Hy hie lang swart hier en wie brúnferbrând.

Ik rûn op him ta. Wy joegen inoar in hân. Hy wie ûnderweis fan India nei Ierlân Yn Ierlân wenne syn mem en fan har woe er ôfskie nimme. Dêrnei woe er wer werom nei India rinne. Hoelang't er al ûnderweis wie, wist er net. Benaud wie er net. Alle minsken wiene dochs aardich?

[p. 143]

Ik fertelde him oer de lift. Oer de wurden fan de frou by it ôfskie. Hy knikte, syn eagen begûnnen te fûnkeljen en hy fertelde oer de leafde dy't oeral wie en hoe sterk oft dy wie. Hurd en sêft, lykas wetter. Dy leafde hie elkenien yn him, mar faak siet er fuortstoppe. Watst dêroan dwaan koest, wist ek hy net. Dêrom rûn er mar.

‘En it hat my better makke’, sei er. As in libben bidprintsje siet er tsjinoer my. It rûn nei de jûn It foel my op dat der al dy tiid gjin auto foarbykommen wie.

Ynienen stiet in man njonken my. Hy komt my wat oer it mad. It bankje stiet mei de rêch nei de wei, ik ha him net oankommen sjoen. Hy is in jier as fjirtich. Hy hat in lange griene jas oan, in brune broek en glimmende skuon. It swarte hier is koart knipt, de skieding sa rjocht as in lineaal. Syn gesicht is brún en skerp tekene. Hy hat in bril op mei in tin, gouden montuer.

Hy groetet en freget of er njonken my sitte mei. Ik meitsje in útnoegjend gebeart.

‘Wat in útsicht, hen’, seit er. Ik knik.

‘Ik fyn it alle kearen wer in merakel. En ik kom hjir faak. Sa'n tsien kear yn 't jier, skat ik. Dan ryd ik hjir hinne. Ik wenje yn München, sa no en dan wol ik hjir eefkes omrinne. En ik fyn it hjir noch hieltiten like bysûnder.’

Hy kriget in doaske sigaretten út 'e bûse en hâldt it my foar. Ik skodholje en sis dat ik net smook. Teminsten dizze reis net, yn 'e bergen fyn 'k it net passen.

‘Ik soe it ek net dwaan moatte’, seit er, ‘mar ja...’ Hy wachtet eefkes.

‘Ik tink dat it troch de bergen komt’, seit er dan, ‘nee, net it smoken, bedoel ik, mar dat ik it hjir sa moai fyn. Dit is myn favorite plakje. Troch de mar hast krekt de goeie ôfstân ta de bergen. Se lykje lytser, krigest it der net benaud fan. En tagelyk lizze se dêr sa majestueus, yn folle gloarje. En dat makket de minske beskieden.’ Hy is wer stil. Mar net lang.

‘En dan de snie, de sinne...’

Ik sjoch nei de mar, dy't as in grut wek yn it lânskip leit.

‘Witte jo wat ik hjir faak tinke moat?’ freget de man. Ik skodholje en sjoch him oan.

‘Hoe sil 'k it sizze? Hoe kin it dat minsken dy't hjir wenje - ja, it heart wat nuver, mar witte jo, ik kom alle kearen as ik hjir hinne ryd, dat plaknamboerd tsjin. Dachau. Dan sit ik mei in protte fragen. Hoe kin soks no bard wêze? Want sjoch ris om jo hinne. Nei de beammen, de bergen, de doarpkes, de loft, de beekjes, it gerslân. Dan fine je dochs gjin Dachau

[p. 144]

út? Snappe jo wat ik bedoel?’

‘Jawol’, sis ik, ‘mar ik wit it ek net.’

De man sjocht foar him út, oer it wetter. Ik fernuverje my deroer dat sa'n man dizze útspraken docht: hy liket my net sa'n type dat him drok makket oer soksoarte saken.

‘Soe de minske nearne ferantwurding fan hoege ôf te lizzen?’ freget er. ‘Binne wy better as de bisten? Ik leau der neat fan. Bisten betinke gjin Dachau.’

Ik moat laitsje.

‘Sorry’, sis ik, ‘mar dat lêste wat jo seine hearde sa raar.’

Hy glimket eefkes: ‘Ja, mar sa leit it dochs?’

Hy krijt wer in sigaret en sjocht op syn horloazje. ‘Ik moat wer fierder’, seit er, ‘dan kin 'k noch wat kuierje. It kin noch krekt eefkes, ik ha jûn wer in gearkomste.’

Hy giet oerein en jout my in hân. Ik sjoch him nei. Dachau en deidreamerij.

Ik rin ek wer fierder. By in boerespultsje is in man drok dwaande om mei syn trekker it hiem sniefrij te meitsjen. Grutte bulten rûgelje foar de snieskower út.

In beekje rint ûnder de wei troch. In buordsje wiist nei Gut Hochreute. Ik krij oanstriid om it paad te folgjen en út te finen wat Gut Hochreute betsjut. Ik doch it net. It paad is hast net te berinnen, sa'n snie leit der.

Eefkes letter kom ik troch in doarpke fan seis, sân hûzen. De dyk bûcht ôf, nei de mar ta. De Grosse Alpsee hâldt hjir op, de reidkragen komme ticht byinoar De mar hat hjir noch in útrinner. In lyts marke leit hjir tsjin syn grutte broer oan. Ek hjir moat ik noch omhinne ear't ik by de dyk bin dy't my werombringe sil nei Immenstadt. Op in lyts plankje stiet de namme fan it marke, yn ûnhandige letters: Teufelssee. Yn 'e reidseame leit in âlde stoel. De troan fan 'e duvel, tink ik.