Trotwaer. Jaargang 15

[p. 271]

Paul Verlaine/Geart van der Meer
Gamineries

Begjin 1983 krige ik in katalogus en fûnslist tastjoerd fan Anvil Press Poetry, in útjouwerij dy't him spesialisearret yn it útjaan fan (meast) hjoeddeiske poézijoer-settings. By it trochnoazeljen fan dat boekwurkje waard myn each troffen troch de titel Paul Verlaine: Femmes/Hombres, Women/Men, translated by Alistair Elliot. Verlaine (1844-1896) wie eins allinne mar in namme foar mij, of - om krekter te wêzen - ik koe him oant dan ta allinnich mar fan ien gedichtsje, it - ek yn Fryske oersetting (Wadman!) - net ûnbekende ‘Les sanglots longs/ Des violons/De l'automne’ etc., dat bij Wadman yn alteast ien ferzy sa begjint: ‘It snokjen lyk/Fioelmuzyk/Fan 'e hjerst’ etc. (sj. A. Wadman, Fryske Fersleare, Drachten, 1953, s. 81). Neffens Wadman wie Verlaine mei Rimbaud, Baudelaire en oaren in symboalist, en it die mij dan ek wat nij om yn de katalogus fan Anvil Press to lêzen, dat Verlaine ek trije bondels mei erotyske fersen publisearre hie, wêrfan't bij einsluten de sonnetten Les amies noch safolle respektabiliteit wûn hiene dat se opnommen binne yn 'e ‘canon’ fan syn wurken. De bondels Femmes en Hombres lykwols net en dy wiene altyd wat ûnbekend bleaun. Net sûnder reden, want, sa skriuwt it katalogus-boekje, ‘These strangely unrespectable poems celebrate the pleasures of sex, with woman en men respectively, in loving detail - and reverse the prevailing view of Verlaine as a rather limp impressionist’. It sil wol fanwegen dat ‘loving detail’ wêze dat disse fersen sa lang sa ‘unrespectable’ west ha. De measte leafdespoézij is yn wêzen bij einsluten erotysk fan aard, mar it leafdefolle detail is mar al te faak ôfwêzich, wat fansels ek wer begryplik is: it falt net ta om yn detail oer de liiflike leafde te skriuwen sûnder dêrbij ta it banale en vulgaire ôf te sakjen. Ik nim oan dat de measte pearkes, at se ‘it’ dwaan wolle, net sizze sille: ‘Sille wij wer ris besykje ta in coïtus te kommen’ - nee, se sille grif sizze: ‘Sille we even lekker neuke?’. It wurd ‘neuke’ is fansels it meast direkte en gaadlike wurd hjirre, mar wa doart it yn in leafdefers te brûken? Wêrmei't ik mar sizze wol, dat de taal bêst de middels hat om direkt en yn detail oer seks te praten (elkenien wit dat!), mar dat dochs om ien of oare reden dat vocabulaire net ‘respectabel’ is op papier en yn literatuer.

Om koart te gean, myn nijsgjirrichheid wie geande makke, want ik woe dat ‘loving detail’, dat ik sa faak mist hie, wolris wiermakke sjen. Net dat de Fryske literatuer fan 'e lêste tiid gjin ‘detail’ ken, lês De Skjintme etc. marris nei fan Trinus Riemersma, mar it gong mij om de ‘loving’... En fierders bin ik ek mar in man, dy't like leaf as oare manlju graach docht, en lêst oer, wat er net litte kin. Goed, dat boekje haw ik dus kocht. En ik haw der gjin spyt fan hân. De oersettingen fan Elliot binne neffens mij prachtich en smaakfol, en jouwe mij tagelyk tagong ta de Frânske tekst, dy't nêst de Ingelske oersetting ôfprinte is, want myn Frânsk is wat ferrustke. Boppedat steane der fansels allegearre ‘ûnfatsoenlike’ wurden yn dêr't myn âlde Herckenrath/Dory mij gjin útslútsel oer jout, lykas cul dat neffens

[p. 272]

de oersetting ‘kûnt’ blykt te wêzen. Om noch even flerder te gean op dit linguistyske paadsje: is it net singeliersk dat dat ‘kûnt’ syn wjergea hat yn it Ingelske ‘cunt’, dêr't it lykwols ‘kut’ betsjut, hokker wurd wer syn wjergea hat yn it Ingelske ‘cut’, dêr't it ‘sneed, naadsje’ betsjut, hokker wurd ‘naadsje’ ek wol brûkt wurdt foar ‘kut’, wat fansels yn 'e reden leit, lykas it ek yn 'e reden leit dat ‘reet’ brûkt wurdt foar ‘kûnt?’ Sa sit der ek byt foar taalkundigen oan dit boekje, wylst ek mar werris bliken docht dat de taal fan de leafde ynternasjonaal is (mar ek babyloanysk!)

Ik ha yn myn oersetting besocht om der in echte ferfrysking fan te meitsjen, mei behâld fan it leafdefolle detail en de goeie smaak. Dêrbij bin ik safolle mooglik útgongen fan de Frânske tekst. Op inkelde punten bin ik troch de Ingelske oersetting op in idee brocht.

De twa bondels Femmes en Hombres binne gearbrocht yn ien boek, wylst achteroan noch twa oare fersen steane, neffens it hânskrift útjûn en net earder yn ien fan 'e bondels printe. De oersetter lit de fersen foarôfgean troch in ynlieding en jout oan it ein fan it boek in tal ferklearjende noaten. It boek sjocht der tige kreas en moai út, en is sadwaande foar elck wat wils: foar de bibliofyl, foar de Frankofoan, de Anglofyl, de heterofyl, de homofyl (want der stean yn Hombres allinne homofile fersen) en foar hokker mooglike kombinaasje fan neamde filen en foanen dan ek.

Ik biedt hjirbij de lêzers fan Trotwaer myn oersetting oan, mei in lyts bytsje de hoop dat it no ferskillende kearen neamde ‘loving detail’ nochris wat neifolging kriget yn 'e Fryske dichtkeunst. In bytsje ûnskuldich geniet is noait wei, en: honi soit qui mal y pense (om der noch marris wat Frânsk tsjinoan te smiten).

Folsleine bibliografy: Paul Verlaine. Femmes/Hombres, Woman/Men, translated by Alistair Elliot. Anvil Press Poetry, London 1982, 2de pr.

[p. 273]

Depuis que ce m'est plus commode^* /De baiser en gamin, j'adore/Cette manière et l'aime encore/Plus quand j'applique la méthode//Qui consiste à mettre mes mains/Bien fort sur ton bon gros cul frais,/Chatouille un peu conçue exprès/Pour mieux entrer dans tes chemins.//Alors ma queue est en ribote/De ce con, qui, de fait, la baise,/Et de ce ventre qui lui pèse/D'un poide salop - et ça clapote,//

* Neffens de oersetter is disse rigel de iennichste ‘hint’ nei de werklikheid achter disse fersen fan geniet mei froulju en manlju. Verlaine hie yn 'e tiid dat er Femmes en Hombres skreau ferskillende kwalen en krupsjes (syphilis, sûkersykte, leversykte, hypertrofy fan it hart, ensfh.). Disse earste rigel moat dan slaan op syn knibbelkwalen (hydrarthrose en rimmetyk: wat it earste is, ik soe it net witte al is it noch sa, mar it klinkt slim genôch), sadat it ‘plus commode’ wie ‘it’ op 'e rêch lizzend te dwaan - foar him dan.

Frouljuskeunsten

No knibbelje' ik net mear oer dij,
Mar do berydst mij as dyn hynst,
Sadat, as antwurd op dy fynst,
Ik dij hurd en stevich beetkrij

Mei beide hannen om dyn kûnt
(sa rûn, sa fris), om in rûtsbaan
Aanst oan myn lytse man te jaan.
En at dy dan, alhiel betsjoend,

Oerémus, fan leaf preutsjepop
Har tútsjes (O! sa weak, sa hyt!),
Dyn slinke fearkjend binnenrydt
(rjocht te pearde, heech de kop),

[p. 274]

Et les tétons de déborder/De la chemise lentement/Et de danser indolemment,/Et mes yeux de comme bander,//Tandis que les tiens, dûne vache,/Telst que ceux-là de Junons antiques,/Leur fichent des regards obliques,/Profonds comme des coups de hachem//Si que je suis magnétisé/Et que mon cabochon d'en bas, Non toutefois sans quels combats!/Se rend tout à fait médusé./Et je jouis et je décharge/Dans ce vrais cauchemar de viande/A la fois friande et gourmande/Et tour à tour étroite et large,//

Begjinn' dyn titten stadichjes
Ut dyn nachtpon wei te slieren
En te dûnsjen en te swieren -
En wylst dyn eagen ljordichjes

Mynt út hege hichten fine
(grut, dreamrich, rûn, as fan in ko,
of dy fan bylden fan Juno,
djip mij treffend as in flime) -

Reitsje' ik sá yn 'e besnijing
Dat ik, ien tel, mei myn robyn
Ferstiivje, en mij, kjel, ynbyn,
Yn hypnotisearre wijing -

Om dan útskroeven fan geniet
Disse nachtmerje fan fleis yn
Te spuitsjen, dat se, sljocht op wyn
Ut disse stôk, mij drinkt, sûcht, riidt,

[p. 275]

Et qui remonte et redescend/Et rebondit sur mes roustons/En saute où mon vit à tâtons/Pris d'un vertige incandescent//Parmi des foutres et des mouilles/Meurt, puis revit, puis meurt encore,/Revit, remeurt, revit encore/Par tout ce foutre et que de mouilles!//Dependant que mes doigts, non sans/Te faire yn tas de postillons,/Légers comme des papillons/Mais profondément caressants,//Et que mes paumes, de tes fesses/Froides modérément tout juste/Remontent lente vers la buste/Tiède sous leurs chaudes caresses.

Omheech, omleech, en wer in kear,
Mij bod jout en mij dan wer knypt,
En, sûnder dat er lypt of pypt,
Plof, delkomt op it ballepear

Fan kullebaas, dyt gleongekdwyl
Fan sáfolle glystrich rinwiet
Utgliidt, oereinklaut, wér útgliidt,
Oereinklaut wer, sá gleongekdwyl!

Myn fingers wilens, yn 't earstoan
As lichte flinters kideljend
Om hunich om it rideljend
Read moanneblomke -, myn hân,

Begjinne swietsjeswei de klim
Fan 't koele poepertsje en bil
Nei waarme boarsten, dy't ik stil
Yn stille hite hannen nim.