Trotwaer. Jaargang 15

[p. 157]

R.R.R van der Leest
Sjit briker, freonen!

0.0 In lâningsbaan by jûntiid. Troch rein en tsjuster taksyt in Mastodont njoggen-nul-njoggen frontaal op ús ta. Boppe it foarrút fan de kokpit wurde ljochtjouwende nammen sichtber. SPITSBERGEN - LJOUWERT. As it fleantúch sa nei is, dat inkeld it wurd ERGE ús eachweid follet, stiet it dreunend stil.

0.1 Klibers reizgers komme mei har bagaazje de oankomsthal yn. Dêr wurde se opwachte en ferwolkomme troch famylje en freonen. Ien span earmtakket dwers troch dat geskyt hinne. In ljochte frou en in dûnkere man. Se reppe har nei de útgong. Bûtendoarren swaaie se nei in taksy, dy't foarrydt.

0.2 It hat in misreis west. Trije wiken Spitsbergen foar lju, dy't ris wat oars as oars woene. Se hawwe de snietippe bergen fan Nij Fryslân sjoen, oan de froastferlitten kusten fan de Hynljippen Strjitte stien en oer de iisfrije wetters fan de Lomme Baai fierke. Dy nammen brochten har it heitelân yn 't sin. Dat hie it slimste net west. Mar om har hinne wiene ek de Westra's fan Tsjommearum, de Dykstra's fan Ketlik, de Feddema's fan Sint Jansgea en de Douma's fan Eastermar. Se hiene tûzenen kilometers flein om wer midden tusken de Friezen te bedarjen. Dat wie de ôfknapper wurden.

0.3 Rein trommet op it dak fan de taksy. De man en de frou sitte op de efterbank en sjogge oerside nei bûten. Se ride troch it sintrum fan de haadstêd. Rûnom, mei glimmende petten, binne plysjes yn 'e wapens. By de Frouljuspoartebrêge stiet in omkipere bestelwein yn ljochte lôge. Op 'e hoeke fan Nijstêd en Skavernek lizze acht âldmannen yninoar slein.

0.4 In tsjeppe frou dy't net toanielspylje kin, of in lilkenien dy't dat wol kin?

0.5 Wein nûmer ZZ-ZZ-YZ. Gjin auto, mar in automobyl. In Isotta Fraschini út de tweintiger jierren, doetiids it steatussymboal fan Greta Garbo en Rudolph Valentino. Stoer en sierlik tagelyk. Mei in acht-silinder motor op rige, rojale swarte spatbuorden, ferbûn troch brede sulverkleurige treedplanken, dêr't de reserve speaktsjillen op steane, mei riemen fêstbûn; rûne net-ynboude koplampen, karmynread koetswurk, in mahonyhouten stjoer en ynstruminteboerd, juchtlearen banken ûnder in

[p. 158]

swartlinnense kape. Alles sit der noch op en oan. Sels kentekenbewiis diel 14 efter it foarrút.

De frou en de man stappe yn. By in wachter mei in karabyn yn 'e oanslach lâns ride se de swier-bewekke parkeargaraazje út. De rutewisker faget fan lofts nei rjochts it stedsbyld út en fan rjochts nei lofts ferskynt:

1.0 It boerelân. In rustyk rustich stek dat in grutte ferwylde tún ôffredet. It ljocht fan de koplampen strykt oer twa pylders mei sittende stiennen liuwen der op. De pûleagen stoarje woest en de lippen fan de healiepen bekken binne oplutsen. De automobyl rydt tusken de pylders troch in oergroede opreed del, dy't omraak bochtet. Oan wjerskanten knibbelheech gers. Dêrefter streekje stammen foarby. It reint net mear, mar fan de beammen waaie slingerdrippen.

Krekt nei in bocht hâldt de automobyl. Op in iepen plak stiet in hearehûs. Yn in wide rûnte dêr omhinne lizze Fryske ruters. Balken fan in pear meter lang, mei stikeltrie omwuolle en krúshouten oan de einen.

Ferstuivere stappe de frou en de man út. As se wat ta it gesicht wend binne, jouwe se inoar in hân. Se besykje oer de ôfsetting te klatterjen. Tusken de beammen wei komt in plysjeman tasjitten.

‘Wat sil dit?’

‘Wy wolle der yn.’

‘Dat mei net.’

‘'t Is ús eigen hûs!’

‘Wa binne jim dan?’

‘Dynte Planteit en Nier Hinnebruier.’

‘Legitimaasjebewizen, asjebleaft.’

Nier lit de paspoarten sjen.

‘De j yn Hinnebruijer is trochskrast.’

‘Dat hat de staveringskommisje dien.’

‘Wêrom is de boel hjir tichtset?’ freget Dynte.

‘Ut eachpunt fan feiligens.’

‘Is der kearnôffal yn de boaiem fûn?’

‘It hûs is kreake.’

‘Skop dy kreakers der út!’

‘Dat hawwe wy al dien.’

‘Wat let ús dan?’ Dynte bestoarmet op 'en nij de barrikaden. De plysjeman kin har noch krekt by in ankel pakke. Se spinfuottet, mar moat belies jaan. De lange earm fan it gesach is sterker.

‘Nier, sis do ek ris wat!’ himet se.

Nier lit it ferstân foar it gefoel sprekke. ‘Ik wol opheldering.’

[p. 159]

‘Dy sil de ynspekteur sels jaan.’ De plysjeman kriget in portofoan en ropt syn superieur op.

Nier nimt Dynte besiden, foar't der ûngelokken fan komme.

‘De ynspekteur is ûnderweis,’ fernijt de plysjeman.

Se ferbite har ûngeduld en argewaasje.

1.1 Twa sielen, ien gedachte. Mar se sizze neat. Se sille wol wizer wêze. Dynte hat yn it frije berop fan ferdivedaasjefamke altyd roetswart wurke. It jild streamde har temjitte. Dat wiene gouden tiden. Dy binne foargoed foarby. Gelokkich hat se wat oerholden. It stiet lykwols net op in Switserske bank. Har hiele kaptaal, in moai dofke, leit no hjir-en-dêr goed weistoppe yn har wente. Se hat it jild ek net mear op de bank of postgiro, want dan moat se it opjaan foar de belêsting. Dy klaut langer alles yn. It jild yn 'e hûs bewarje is folle foardieliger, sels it rinteferlies meirekkene. As de boel mar net oeral helle wurdt. Kreakers binne brekkers.

1.2 Gûnzjen wurdt gnoarjen wurdt gieren. In auto giselt om de bocht en hâldt mei in skower oer it grint. It portier swaait iepen. In man mei in skeve glimk yn it tsizich gesicht komt efter it stjoer wei. Hy stekt in giele kessentsjeshân út. ‘M.I. Sliksma.’

Se knikke him hertlau ta.

‘Kollega fan ynspekteur A.A. Kliksma, jim wol bekend.’

‘Ik miende dat it A.E. Kliksma wie,’ seit Nier.

‘No net mear. Hy hat my dizze saak yn 'e hannen jûn.’ De ynspekteur slacht in notysjeboekje iepen. Mei de tomme triuwt er de klep fan de pet in eintsje omheech. ‘Jim hawwe ôfwêzich west fan 24 juny oant en mei 15 july. Trije wiken dus. Wy hawwe it neigien by jim reisburo. Jim witte dat elkenlen dy't syn of har hûs langer as fjirtjin dagen ûnbewenne lit, dêrfan yn't foar oanjefte dwaan moat by de pleatslike plysje.’

‘Hoe soene wy dat witte moatte?’

‘Gemeentlike feroardening. Is jim ferline jier oer de post tastjoerd. As jim dy ferplichting neikommen wiene, hiene wy effektyf tafersjoch op jim hûs hâlde kinnen. No sieten de kreakers der al yn, foar't wy wat dwaan koene. Wy hawwe it pân ûntromje litten en om fierdere fernieling tefoaren te kommen, is dizze ôffreding hjir delset mei in wachtpost. Ik bin bang dat jim de skea net op jim fersekering ferhelje kinne, want dy easket ek foar langere ôfwêzigens oanjefte by de plysje. Miskien hat it doel kontakt op te nimmen mei de K.K.K. sels.’

‘K.K.K.?’

‘Ja, de Kréative Kreakers Kommune. Dy hie jim hûs beset. En as dat net slagget, besykje it by it B.B.B.’

[p. 160]

‘B.B.B.?’

‘It Boartlik Brekkers Bûn, har fakferiening.’

‘In oprop foar jo,’ komt de plysjeman. Sliksma nimt de portofoan fan syn ynferieur oer en harket nei it boadskip. Dynte en Nier wikselje minen út. ‘Ik moat no daliks fuort!’ ropt de ynspekteur, wylst er him al ôfjout. ‘Lit de takelwein komme en de ôfsetting fuortslepe. Se meie wol yn har hûs.’ It grint spat op en syn auto nimt de guit. De plysjeman docht wat him hjitten is.

Nier kuereaget nei de foargevel. ‘Sa te sjen is der neat stikken.’

‘Sels de elektryske betriedding hawwe se fernield,’ seit de plysjeman.

1.3 De nivellearing hat ek op it uterlik taslein. Foarhinne wiene der faaks mear ûnsjogge froulju as hjoed-de-dei, mar grif ek mear útsprutsen fraaie. Echte moaikerts dy't der út kippe, sjocht men langer komselden mear. Dy't dêr tsjintwurdich foar geane, eagje wol, mar net bûtenwenstich. Har gesichten binne leech, se misse wat. Krûdigens is net hielendal it krekte wurdt, mar it komt der al it tichtste by.

1.4 De automobyl rydt troch in bresse yn de ôffreding rjocht op it hûs oan. Lyk foar de doar stiet er stil. Dynte en Nier stappe út. By it ljocht fan de koplampen draait er de kaai yn it slot. Hy jout Dynte in hân en triuwt de doar starich iepen. Se skytskoarje oer de drompel. Yn it grille skynsel, middenmank de folsleine fernieling fan de hal, sjogge se it hear oer.

Wy gnuve troch it ovaalske efterrútsje yn de kape fan de automobyl. De skaadbylden fan har hollen falle op in keale wite muorre. Se binne drok oan it petearjen. De gesichten lykje oan in âlderwetske knipprint. Ynienen stûket de redendrift. Se stoarje elk in kant út. Dan draaie se tagelyk it gesicht wer nei mekoar ta en de lippen reitsje inoar. De koplâmpen dôvje, alles wurdt tsjuster.

(wurdt fuortset)