Trotwaer. Jaargang 15

Ypk en Iris - Ta de saak

T.M. sil it my meistimme dat it in binlik betingst is dat hja de artikels en boeken dêr't hja oer skriuwt, lêst. Dat hja oan dat betingst foldocht, docht út it stikje Ypk en Iris (Friesch Dagblad, Sneinspetiele, side 17) net kleare bliken. Hie hja it artikel ‘Hwer hast it wei’ (Trotwaer, 14e jiergong, nr. 4, siden 285-297) dat hja yn Ypk en Iris besprekt, lêzen, it wie har sûnder mis opfallen dat it my yn dat artikel uterstee net giet om in ferliking tusken Ypk fan der Fear har roman De dei is Jong (Ljouwert, Friese Pers, 1978) en in beskaat genre fan romans, mar om de direkte parallelly tusken De Dei is jong en it spesifike boek The Unicorn fan Iris Murdoch (Harmondsworth, Penguin Books, 1963). Hie ik De Dei is Jong ferlike mei in hiel genre, dan hie ik my earst goed yn 'e mersken bejûn. Ik haw lykwols leaver fêste grûn ûnder de fuotten en hâld my by de direkte oerienkomsten tusken De Dei is Jong en The Unicorn. Dat sa'n beheining koartsichtigens betsjutte soe, roait - tinkt my - igge noch wâl. Yn ‘Hwer hast it wei’ lit ik sjen dat de rêchbonke fan it ferhaal yn De Dei is Jong yn syn hiele hear en fear werom te finen is yn The Unicorn, dat net allinne de tsjinhingers fan de karakters út Iris Murdoch har boek yn De Dei is Jong oanwêzich binne, mar ek episoades en détail út The

[p. 57]

Unicorn kopiearre binne ek al falle se yn De Dei is Jong minder moai út.

Oft ik soks al of net oerstjûgjend dien haw, is oan de krityske lêzer om mei fûndearre arguminten op yn te gean. Mar Ypk fan der Fear yn har reaksje (Trotwaer, 14e jiergong, nr. 4, siden 298-302), noch T.M. docht soks.

Om te sizzen dat der wol mear boeken as De Dei is Jong en The Unicorn binne, is itselde te dwaan as ik die - ik neamde it ‘modern gothic novels’ (side 286) - mar sok sizzen nimt fansels de parallelly sa 't ik dy oantoand haw, net wei.

Op T.M. har lytsachtsjende frage oft ik dat genre - dus dat fan de ‘modern gothic novels’ - ken, moat ik dimmen antwurdzje dat ik der net trochkrûpt yn bin. Dochs wol ik yn al myn ûnnoazelens har der al op wize dat hja wol in hiel ûngelokkich foarbyld nimt wannear't hja de romans fan Jane Austen (hja hyt Jane Austen en net Jane Austin) yn itselde rychje pleatse wol as De Dei is Jong en The Unicorn, want wie it Jane Austen net dy't yn har roman Northanger Abbey (útkommen yn 1818) de ‘gothic novels’ begekke? Dat der wol mear boeken binnen dy't op in stasjon begjinne, wit ik skoan. Om T.M. te helpen oan de titel fan in boek dat wat it begjin oanbelanget ferlykber is mei De Dei is Jong, mar dêr fierders hielendal net op liket, wol ik har ek noch wol wize op it boek fan Doeschka Meij-

[p. 58]

sing Tijger, tijger! (Amsterdam, Querido, 1980). Ek yn Tijger, tijger! fynt de lêzer de ik-persoan dy't op in advertinsje skriuwt, it stasjon en de emoasje fan ôfskie en nij begjin. De ûnoarspronklikens fan De Dei is Jong is in pynlike saak. It liket my ta dat de saak jitte pynliker wurdt wannear't lju dy't sjen litte dat hja net witte wêr't hja oer prate yn dy saak omriere. Wannear't T.M. yn alle earnst útstelt om in ferliking te meitsjen tusken Tea, it mongoaltsje yn De Dei is Jong, en Sebastian Marchmain dy't wy sa stadichoan allegearre wol fan 'e tillefyzje kenne soene, besaut men jin oer safolle ûnkunde. As T.M. op sa'n wize tsjûget fan har snoadens en it dêrby ek noch bestean doar om fuortendalik mei har oardiel oer in oar syn artikel klear te stean - hja docht dat al yn de twadde sin fan Ypk en Iris -, dan freget men jin ôf oft it smeulsk ferwyt dat T.M. de samlers fan Trotwaer makker oer it pleatsen fan ‘Hwer hast it wei’ net fan tapassing makke wurde moat op de redaksje fan it Friesch Dagblad dy't it stik Ypk en Iris yn it ljocht jûn hat. Wol T.M. op fjouweren beslein komme, dan moat hja har ta de saak oriïntearje.

Nimmen is holpen mei poepelderij.

Jelle Krol