Trotwaer. Jaargang 7

[p. 19]

Steven de Jong
In min sin op snein

Hjoed haw ik in min sin en dat moat ik mar ôfreageare, faeks hat it literaire wearde en sa net, hwat soe it? De stereoynstallaesjes wurde hieltyd better en djûrder fansels, mar de platen hieltyd biroerder. Alle flyt wurdt dien op de hoes, de ynhâld nukt neat. Mar ek de hoezen bin sa ymbisyl fan opset, dat it wol dúdlik bliken docht, de keaper wurdt sjoen as in ymboarling, dy't stapelsljocht is op kraeltsjes, spegeltsjes en rustige spikers. Ik woe in krystplaet keapje: frede op ierde, stille nacht en sa: Noël fan Honegger. ‘O, dat sil wol medern wêze’. Sa modern is dat fansels net. Net yn foarrie, to spesialistysk (in spesiaelsaek yn Ljouwert), krekt as bin ik spesialist yn musyk. Man, ik wyt der neat fan, mar ik wol allinne keapje hwat ik moai fyn. Bach, Beethoven, Beatles, 't is krekt ‘een paardehoofdstel aan de muur’, om noait mear to hearren.

1974, in jier fol fan rampen fansels, lykas alle jierren, mar de greatste ramp is sûnder mis it ethyknûmer fan Trotwaer (literair tydskrift), dat dêr moat ik nou mar oer gear. Ik sei al dat ik in min sin hie.

1.	Hoe krijt in redaksje fan in literair tydskrift, dêr't, wol it goed wêze, elke domeny oanstjit oan nimme moat, it yn 'e plasse in nûmer folskriuwe to litten mei domenysprytpraet.
2.	It stik fan W. Abma hat in bealch fol wurk west. Ik bigryp der net folle fan en it ynteressearret my ek net, mar ik woe wol graech de Fryske oersetting witte fan syn 6e slotopmerking: ‘Fan de ynterveniërende ekstrakommunikative faktoren is de “personal influence” (it “face-to-face” kontakt) it wichtichste’. As jim dat Douwe Tamminga nou ris oersette lieten. (flauwe grap net?)
3.	By sa'n geleardheit moat fansels ek in prof. dr. en in gewoane dr. oan it wurd. Beide binne even mear as in drs. lykas W. Abma. Se kinne lykwols gjin Frysk skriuwe. Dêr ha se it to drok foar. Se moatte goed 20 siden subsidiearre frysk literair papier fol kwattelje mei: ‘Hulde aan een tijdschrift...’ brrr. As kristen mei ik net flokke, mar men soe der hwat fan krije.
4.	It probleem is hiel simpel: in skriuwer kin skriuwe, in etikus net. Dat is nei dit nûmer (74-5) fan Trotwaer wol dúdlik.
5.	Ik stel my de etikus altyd foar as de man sûnder sûnde, dy't mei stiennen bigjint to smiten. Hwerhinne? Nei de skriuwer û.o. Mar och hy sil him net reitsje, hy smyt dochs altyd mis, hwant hwa is de skriuwer?
6.	Prof. Roscam etc. hat it oer in heger niveau as de wurken fan Hermans en Wolkers. Hwer fyn je dy? Antw.: Zoals bekend had het Griekse drama....’ (side 267 Trotwaer, literair tydskrift 1974-5... foar kristus?)
7.	‘Men mag al schrijvend ook niet feitelijke - al of niet nog levende - mensen zwart maken,...’ (side 271) Dat is racisme, achte professor, hwerom is in swarten minder as in witen?

[p. 20]

8.	Ik doar gjin goet wurt oer racisme to skriuwen (ek gjin forkeardt wurdt fansels). Ik soe mysels foroardielje neffens de prof. Hy forjit der by to fortellen, dat racisten en anti-semiten ethici binne, dy't tafallich in oare ethyk ha as hysels. Dat euthanasy en abortus yn 't foar al to forfijen wiene en nou noch altyd diskusjepunten binne, ha wy ek oan 'e ethici to tankjen (side 272). Afijn der wurdt goed oan fortsjinne.
9.	‘In korte verhalen, vooral in brieven en zeker in gedichten exponeert en etaleert de (kurs.St.) literator zichzelf’.... tetteretet..... ‘Kras gezegd: een (kurs.St.) schrijver deed vaak beter zelf naar een psychiater te gaan, dan allerlei spanningen van zich af te schrijven’. (273) Dit klinkt allegear hwat Sovjetachtich en sa kras is it fansels net sein. Krasser hie west as er nammen neamd hie: Reve bg., mar dy sil er wol net bidoele, hy bidoelt Trinus Riemersma, né Steven de Jong.... o né, hy kin gjin Frysk lêze, gelokkich mar. Hy bidoelt himsels net, hwant dêr is er in ‘ethicus’ foar en dy kinne ommers net skriuwe of dichtsje?
10.	As wy Dr. De Pree nouris foar de aerdichheit Dr. Sipel neame. Dat klinkt hwat poëtysker en wy meitsje him der net swart mei. Is Dr. Sipel promovearre op it ûnderskie tusken ‘werkelijkheid en waarheid’, wurklikheit en wierheit (yn goed Frysk)? Hwat moat je dan noch sizze? ‘Als de waarheid niet klopt met de feiten, des te erger voor de feiten’. (279) As 't der net stie soe men net leauwe dat it der stie. It liket boer Koekoek wol: ‘Geen feitn maar bewijzn’ of oarsom, dat dondert ek neat.
11.	Dr. Sipel, neffens my binne jo gefaerlik. Net omdat jo it buskrút útfoun ha (dat mei men fan in etikus ek net forwachtsje), mar om't jo net witte hoe't je mei dat spul omgean moatte. Sjoch, it is sa: as je yn buskrút in fjurke smite of in brânnend peukje of sa, dan ûntploft de boel. Dy plof is dan in feit. Mar neffens jo strykt dat feit net mei de wierheit. As aenst de wrâld ûntploft (troch hwat stommiteiten fan mannen as Dr. Sipel) hat Dr. Sipel in feit dat oerienkomt mei syn wierheit: ‘nivellering van verschillen in macht, kennis en bezit’. Hwat in knal! (ik bidoel dat ballontsje fan Dr. Sipel).
12.	Nou alle gekheit op in stokje. Ik ha wolris djip neitocht oer dat stokje. Jim net? Nou dat moatte jim ris dwaen, djip oer dat stokje neitinke. Men kin better oer stokjes skriuwe as oer etyk.

Sa, nou ha'k wer in better sin, alhoewol, in krystmeditaesje is oars.

Gietsjerk 22-12-'74.