Trotwaer. Jaargang 4

[p. 356]

P. Boersma
Kreften

I

Dedger rûkt nei fean, wetter en planten. De mouwen fan syn oerhimd binne oan 'e earmtakken ta wiet.

Wylst er de skou glide liet, liet er de earmen yn it swarte wetter del. It wier slierke lâns syn hannen.

Yn syn hier sit rûchte fan beammen. Nou yn 'e hûs drukt it op syn holle, jokket it. Hy rost mei de neilen.

Hy roun troch de tichte bosk, omsile dobben en to weake groun, strûkele oer omfallen beamstammen, syn holle bruts troch spinreagen.

Hy is wurch en jowt him yn 'e foarkeamer del. Hy sjocht by de blommen lâns nei bûten. Yn de strjitte binne de kleuren frjemd helder.

In plezierjacht fear foarby. Op it foardek lei in famke, op 'e rêch. Se hie in bikini oan, sêft grien fan kleur. Hy gong op 'e teannen stean en seach dat har nawle moai wie. Har hûd wie brún forbaernd. Se hie dûnkerblond hier, lang. It lei as in waeijer achter har holle. Hy seach nei har boarsten, nei it wyt ûnder it sêftgrien, forblynjend troch de sinne.

Dedger komt oerein en giet nei de kelder. Ierpels, apels, parren en griente lizze op 'e betonnen flier. De ierpels forspriede in trochkringjende grounrook, dy't him tinteljen docht. Hy giet der mei de hannen trochhinne, bringt de hannen ûnder de noasters. Dan pakt er in apel en nimt der in knappende byt út. Hy leit de holle op 'e keldersflier.

Hy hie de gymskuon útdien. It kontakt mei de groun wie folslein. De modder stie tusken syn teannen oerein. It hurde reid en it gers dat der tusken groeide, priken him yn 'e fuotten. It reid kaem him oan de skouders ta. Hy seach oer de plommen hinne. Sa nou en dan bleau er stean, deastil. It miggeguod en de sompige groun gounzen. De groun libbe. Hy liet de holle safier sakje oant dy tusken de plommen hong.

Hy giet op 'e keldersflier sitten. Nou lûkt de koelte yn him omheech. Flak boppe him falt de krante op 'e gongsflier. De brievenbus klapt mei in droege tik ticht. Hy forlit de kelder, pakt de krante op en jowt him diskear yn 'e efterkeamer del. Yn 'e hage tsjilpe mosken. Se meitsje him de stilte om en yn it hûs biwust. Mem is der sa útroun, sjocht er, har breiwurk leit op 'e tafel.

Oan de ein fan it reidfjild bigoun de bosk. Elzen en wetterwylgen. De elzen oan it bigjin wiene roun fan foarm. Se leine as heale bollen op 'e reiden. Sa fanút de fierte sjoen swart fan kleur. Hoewol, it grien wie noch to rieden. Hy kaem foar in brede sleat, dy't foar in great part tichtgroeid wie mei reid, snilen, feanwoartels en oare wetterplanten. Hy sakke fier yn 'e blabber wei. De boksen fan syn swart sportbroekje rekken it wetter. As er de fuotten optilde, rekken dy fortieze yn woartels en stâllen. Hy hâlde him oan it snileguod yn lykwicht. Syn skonken sieten ûnder de blabber, wetterspintsjes kroepen der oer.

De sinne skynt by it hûs lâns op it hok. De bleek leit foar de helte yn it skaed.

[p. 357]

De line leit in streep oer it biskynde part. Lupines dy't tsjin it hok opgroeije, lizze boartsjende skaden op it grienferve hout. It is binaud yn 'e hûs. Dedger giet oerein, skout de wite túnbank ûnder de hage yn it skaed. In blêd hinget foar syn eagen. Hy moat de bank forsette, hwant de efterste poaten sakje yn de ûnder de hage altiten fochtige groun wei. Hy rost even mei de hannen oer de tûken, dy't grien ôfjowe. Hy wriuwt it grien yn 'e hannen wei.

It wie near yn 'e lijte fan de bosk. Gjin plom forweegde. De lucht trille. En hwat wie it stil, nettsjinsteande de natûrlûden. Yn syn ljisken bigoun it to jokjen. Syn slachte kaem oerein. Hy fielde dat it swit út him weibrûze. De bidwelmjende roken fan de pettewrâld wâllen oer him hinne. Mar hy rêdde it net. Hy waerd slop. Kramp luts troch syn hân. It swit prike him yn 'e eagen. In wé gefoel bleau oer. Hy bruts troch de bosk hinne. Oan de oare kant lei in simmerhûs. Hy seach it hiem oer en gie nei binnen, mar gjin famke. En hy wist ynienen dat as se der west hie, se net nei him takommen wie. Hy skodde de holle. Oan de mar liet er him útwaeije. De blabber wie bidroege en lei as in bân om syn skonken. Oer de reiden hinne, seach er yn 'e fierte de toer fan it doarp hwer't er wenne.

Wer letter fong er in einepykje. Hy aeide it. Hy koe alles fan it dierke fiele. Hy aeide it fûlder. Hy liet it fan skrik los, doe't er it hast mei syn fan opwining wyldgeande fingers fynknypte.

II

De rjochterriem hâldt er lâns de skou. Mei de linker stjûrt er op 'e kant ta. De skou glidet nou by de wal lâns. Leär skuort de planten út de wâl. Fan guon seit se de namme. Se sjocht oan de oare kant in plant dy't se noch net hat. Dedger roeit de boat dwersoer. Leär hat de planten foar har op 'e bûkdellings útspraet, om Dedger syn fuotten hinne. Leär praet nochal. Dedger seit hast neat. Hy hat al tsjin har sein dat praten hjir eins net heart. Hiel inkeld ris in wurd. Hy formulearret yn himsels: allinne wurden dy't der folslein ien mei binne. Leär glimket nei him mei har sierlike lippen. Hy glimket werom. It gounzjen fan de stilte. Harren glimkjen is stilte.

‘It is hjir moai Dedger’. Leär seit it hiel foarsichtich.

‘In forkeard wurd, in forkearde toan en alles stoart yn, Leär.

Sa as dyn stim niis wie sa moat er bliuwe’.

Dedger giet oerein, bûcht him oer har hinne. Har mûle is weak en waerm. Se stekt him har flamjende, krêftige tonge ta. Spanning lûkt út him wei, hy fielt him forromme. Mei evenredige slaggen roeit er fierder. It wetter weaget. De reiden biwege hinne en wer. Leär jowt him in stik molksjûkelade mei nútsjes en wol by him op 'e messelbank sitte, mar der is der gjin plak foar har.

‘Straks Leär, ik wol nou roeije’.

Hy slagget deryn it midden fan it sleatsje to hâlden. De riemen bliuwe gjin

[p. 358]

inkelde kear yn de reiden stûkjen. Wol brekke se sa nou en dan troch de tûken fan 'e elzebeamkes, dy't fier oer it wetter hingje. Dedger lit de rjochterriem rêste en docht in krêftiger skuor oan de linker. De boat draeit de mar op. It wetter leit flak. Hy lit de skou útgliede. De reiden, snilen en beamkes binne in grize baen tusken wetter en loft. Hjir en dêr leit in boat foar de wâl. Leär stekt de hân yn it wetter.

‘It wetter is lau. Hwat kribelt dat wier’, seit se. Dedger pakt in plant tusken syn fuotten wei op en stekt de noas yn 'e woartels, koelet der dan de foarholle mei. Se farre fierder de mar op. Midden op 'e mar lit Dedger de riemen wer glide. Hy sjocht dernei, hoe't se stadich út it wetter omheech komme en tsjin de boat oanskowe. De sinne briedt. It wetter blinkt. Dedger lit syn oerhimd fan him ôf glide en spraet it út op 'e bûkdelling foar yn 'e skou. Hy giet der op lizzen.

Leär hellet har ljochtblauwe truike sûnder mouwen oer de holle. Har hûd is ljochtbrún fan kleur. It ljochtbrún is as in trochsichtich flues op har wite hûd. Har bikini hat deselde kleur as it truike. Har nawle is yn in tear forburgen.

‘Rek dy ris út’, seit Dedger. Se streelt mei de holle lâns har omheechrikkende earmen.

‘Mmm’, seit se. Se slút de eagen foar de sinne.

‘Weak en djip’, mimert Dedger. It wetter rint lâns de skou. Dedger hat it ear op it izer.

‘Kom by my lizzen, Leär. Dan kinst' it wetter hearre’.

‘Ik wol om my hinne sjen’.

Se boartet mei de fingers troch it wetter. Ynienen makket se fan har hân in skeppe. It wetter rint oer Dedger syn liif fuort, wylst er oerein spat. It stommelt oer de mar, Leär bisiket to ûntkommen mar syn earm slút om har mul. Hy drukt har efterst tsjin syn ûnderliif. Hy leit syn hân as in bân om har nekke en wol har ûndertriuwe. Se wynt har moartsjend ûnder him wei. Se hymje.

‘Wy farre nei in plak dêr't wy gjin boaten mear sjogge,’ seit Dedger.

‘Dou wolst net dat de minsken ús sjogge.’

‘As wy de skou aenst foar de wâl lizze, bliuwe wy der net by. Us boat wol ik ek net sjen.’

‘Kinst' 'm dan wer fine?’

‘Wis.’

Hy wiist har hwer't er hinne wol.

‘Sil ik dan nou roeije?’

‘Goed.’

Dedger sjocht nei har. Hy sjocht har krêft. Hy giet fan har gesicht nei har teannen.

‘Dou moast krêftich, mar evenredich roeije, Leär.’

Syn tinzen geane noch fierder: der moat yn dyn roeijen eat twingjends wêze.

‘Ik wol dyn spieren sjen.’

Syn eigen spieren bigjinne to jokjen. Hy giet oerein, streelt har lange ljocht-

[p. 359]

blonde hier, skout it oer har skouders strak by har holle lâns. Hy is ynhâlden krêft.

‘Lit my wer roeije, Leär.’

‘Ooo...’ Har brune eagen sjogge freegjend nei him op. Yn ien rjochte streek roeit er de mar oer, slacht in sleatsje yn. Reidhintsjes en poepen wurde wei tusken de reiden. Rjochts sjocht Leär troch in iepening yn 'e reidseame in petgat, oerdutsen mei swanneblommen.

‘Sille wy dêr yn?’ Dedger hâldt de riemen oerdwers. As de boat stilleit is de heimsinnigens fan petgatten der ynienen. It gounzjen, it buorljen, de rook, it skarreljen fan wetterfûgels tusken de reiden, de stilte. Hy draeit de skou en roeit werom, mar sa stadich lit er nou de riemen yn it wetter del, dat der om de riemen hast gjin ringen ûntsteane. As er de skou troch de iepening stjûrt, soarget er der foar dat de reiden net rekke wurde.

‘Roei de skou by de swanneblommen, Dedger.’ Hy hâldt de hân yn it wetter.

It is gewoan waerm.

‘Fiel it wetter ris.’

‘Goh...’

As se de hân wer werom lûkt, drave der wetterkrobkes oer. Boppe, op en yn it wetter stikt it fan de ynsekten.

‘Dou bist fijn rêstich, Leär.’

Se glimket. Mei ien skuor oan de riemen skout Dedger de boat op 'e swanneblommen. In skoft sitte se stil, sjogge en harkje. Dedger is njonken Leär sitten gien. Hy streelt har en lit syn amme oer har hinne gean. It wetter is swart. Untelbire feandieltsjes driuwe der yn. Dedger roeit it petgat wer út, fierder it bochtige sleatsje yn. Yn de swanneblommen bliuwt in wiek efter. Se komme út op wer in petgat, mar greater. Fanôf de wâllen stekke smelle stripen bigroeid mei reiden it petgat yn. In ieldûker swemt foar harren út.

‘Bisykje der hiel ticht by to kommen’, flústert Leär. As se der noch fiif, seis meter fanôf binne, dûkt de ieldûker ûnder. Healwei it petgat geane se foar de wâl. De kop fan de skou triuwt de reiden fansiden. Dedger springt troch de iepening. Leär goait him de tas ta. Mei de hân oan de rânne fan de boat springt se. Dedger lûkt har gau fierder, sadat har foet net yn 'e weake wâl weisakket. It is binaud tusken de reiden en beammen. Se gean sitten yn it skaed fan in elzebeam. Dêr kinne se sykhelje en makket de waermte harren net krêfteleas. Se sitte mei de fuotten ûnder it gat. Miggen tyskje om harren hinne. Leär hellet in brune koeke en in flesse apelsop út de tas. Sysels hoecht net folle, mar Dedger bihimmelt trije fearn fan de koeke en nimt it apelsop yn ien koele stream yn. Dan skout er de fuotten ûnder him wei en leit op 'e búk. Hy triuwt de holle tusken it gers en sjocht by de gerzen lâns nei Leär. Har foarholle glimt. Der leit in flueske swit oer en troch de blêdden hinne skynt de sinne der op. Se lit har foaroer falle op Dedger syn rêch. Se skout har toplak. Hy fielt har boartsen op syn skouders. Se giet mei de hannen troch syn hier. Hy draeit him om en tutet it weake wyt. As

[p. 360]

er it binaud kriget, wynt er him ûnder har wei.

‘Nou gean wy rinnen, Leär.’ Hy nimt de foarstap. Hy skout mei de lofterhân de reiden en soms in tûke fansiden. Leär rint deun efter him.

‘Ik wol dyn hân fêsthâlde, Dedger’, seit se. Hy jowt har de rjochterhân, mar syn lichem komt dêrtroch yn in frjemde draei to stean. De spieren yn syn koarte ribben bigjinne al rillegau pynlik to lûken.

‘Lit myn hân los, Leär. Ik moat my tofolle forhâlde.’ It reidfjild giet oer yn greide. Se komme hwat mear op 'e romte. It is hjir lang sa near net. Se sykhelje djip.

Leär giet njonken Dedger rinnen.

‘Wy dogge de skuon út, Leär. It gers is sêft en hearlik koel.’

‘Ja!’ Har eagen laitsje. Dedger, dy't al op ien knibbel leit, sjocht dernei, hoe't se har lichem foaroer bringt nei har skuon, hiel ticht by him, syn holle leit er ûnder tsjin har hals. Har hier hinget as in gerdyn foar syn eagen. Hy sit yn in holtsje. Se drave njonken inoar. De koele, fearjende groun jowt oan harren skonken krêft.

‘Dou moast foar my út drave, Leär.’ As se it docht, ropt er har nei:

‘Dou moast fearjend drave.’ Hy hat it gefoel, dat er himsels by elke stap mei in machtige biweging fier fan de groun forheft. It moat moai wêze nou nei him to sjen, tinkt er. Dan springt er njonken har. Se pakt syn hân fêst.

‘Ik wol wer gewoan rinne, ik bin dy net.’ Noch trije stappen lûkt er har mei.

‘Hwer wolst' hinne, Dedger?’

‘Wy rinne gewoan.’

‘Kinst' it paed werom fine?’

‘Wis.’

Dedger slacht linksôf, de reiden wer yn. De beammegroei wurdt tichter. It reidfjild giet oer yn bosk.

‘Hoe witst dou it paed sa goed?’

‘Ik wit it.’

Se kronkelje harren tusken de beamkes troch, tûken fansiden triuwend.

‘Net to ticht efter my Leär. Oars krigest de weromswypjende tûken yn it gesicht.’ ‘In woartel oer it paed. Tink der om.’

De groun wurdt weaker. Dan stiet der wetter op it paed. Dedger plasket mei nocht troch de dobbe hinne. Deun tsjin de beamkes oan is in droege rânne. Dêr bisiket Leär lâns to kommen. Se hâldt har oan de tûken fêst. Mar moat loslitte.

Har linkerfoet ploft midden yn 'e plasse. Swarte stipkes bidroegje op har skonken, ljochtblauwe broekje en liif. Op in lytse iepen romte, bigroeid mei gers, hâlde se. Leär skout har side yn Dedger sines.

‘Rûkst' de bosk’, seit er.

‘Ja.’

‘De rook fan beamen, stilsteand wetter, plantedielen dy't forgean en al it dierlike libben fan de bosk.’

‘Ja. De spinreagen sitte my yn it hier.’

[p. 361]

‘Yn ús hier sitte spintsjes en michjes en skors en bleddieltsjes. Silst' it straks wol fiele.’

Foar harren út, troch de beammen en reiden hinne sjogge se wer in petgat. Se rinne der gau hinne. Yn de lije hoekjes lizze de swanneblommen, de wite blommen weidrukt hast fan de greate griene blêdden. Fierderop steane giele plompen. De stâllen ha de blommen boppe it wetter útstaet. De sinne leit sulverplakken op it rimpelleaze swarte oerflak. Wer poepen, reidhintsjes en twa ieldûkers nou. Se steane lang stil. De feangroun komt tusken harren teannen omheech. Dedger stiet fan efteren tsjin Leär op. Hy leit de kin op har holle. Leär fielt him, pakt syn hannen en biweecht syn hannen oer har hinne. Dedger wiist har op de smelle mei reid bigroeide stripe, dy't in eintsje rjochts fan harren it petgat ynstekt.

‘Sille wy dy stripe opgean?’

‘Dan wol ik de skuon wer oan ha. It reid docht sear oan 'e fuotten.’

Der is gjin paed. Se stekke de hannen rjocht nei foaren tusken de reiden en spriede se dan: de reiden skouwe foar harren wei.

Yn it earst hawwe se noch fêste groun ûnder de fuotten, mar dan kinne se allinne noch mar droege fuotten hâlde troch op de reiden stean to gean. Leär glidet fuort. Se stiet oan de knibbels ta yn it wetter.

‘Hwêrom wolst'noch fierder, Dedger?’

‘Ik wol oan de ein ta. Der kin dy neat oerkomme. Hâld dy mar goed oan de reiden fêst. Sjoch, ik stean ek al oan de knibbels ta yn it wetter. Meist dy ek wol oan my fêsthâlde.’

Se baeit nei him ta. Der komt mear romte tusken de reiden. De woartels, ticht opinoar, joegen earst noch stevichheit oan de groun, mar nou sakje Leär en Dedger wei. De blabber slút om harren fuotten. Leär is bang dat bisten har yn 'e fuotten bite sille. Se steane oan 'e ein. Trije meter fierder bigjint in stripe dy't fan de oare wâl ôfkomt. Dedger hellet Leär oer de oerstek to weagjen. It wetter stiigt harren oan 'e mul ta. As se de stripe ôfroun binne, seit Dedger: ‘Wy geane troch de bosk dêrre, Leär. Dat is mar in lyts eintsje. En dan steane wy oan de rânne fan in great reidfjild.’

‘Wolst' dêrhinne?’

‘Ja. Dat reidfjild is wol oardelkilometer lang. It is dêr rom. Hwant efter it reidfjild bigjinne de greiden.’

Mar hy bliuwt noch stean. Leär fornimt it. Se triuwt har tsjin him oan.

‘Moatst' hiel stil tsjin my oanstean, Leär.’

‘Leär, wy bliuwe hjir.’

Hy draeit har mei de rêch nei him ta. Hy pakt har hannen fêst, leit de kin wer op har holle. Hy triuwt krêft út syn kin wei.