Trotwaer. Jaargang 4

Toalfte brief.

Myn tiid hjir is nou úttsjinne en oer 't hospitael ha 'k yette neat meideeld. Ik bin der gelokkich sels net folle yn wést, mar ik wit er dêrom wol in bytsje fen.

As ik siz, dat ik der gelokkich net folle yn wêst ha, den matte jimme dêr út net opmeitse, dat it dêr net to wêzen is. Ik woe allinne mar to kinnen jaen, dat it better is sûn to wêzen, al lykje inkelden hjir ljeaver siik hjitte to wollen. Ik hab, leau 'k, al ris forteld, dat der gûds wieren dy 't hjar mei plúskes wol de eagen read wreauwen om frij fen tsjinst to kommen en om te loaikjen.

It hospitael is hjir in heel great gebou. Fjirtsien rûmme sealen binne der yn, bûten dy for de boargers.

Lit ús dêr efkes yn gean. Hjir habbe wy de seale nûmer ien. Dêr binne tsjinwirdich in goed tweintich sîken yn, mei ien oppasser. Immen dy 't net rjucht goed is, sûnder krekt to witten hwet him skeelt, of ien dy 't oan 'e koarts is, komt dêr yn tolânne. It is dêr yette al fleurich. Twiskenbeiden heart men: ‘Ik roem er drie!’ - ‘Waarvan?’ - ‘Van harten.’ Dos dêr wirdt

[p. 283 [43]]

kaertspile. Dat is oars wol forbean, mar och, de sîken matte tiidkoarting ha. Nou kinne hja ek wol dominyspylje of lêze, mar kaertspyljen het altyd de pré. 't Lêzen wirdt net folle. Slimme sîken binne hjer net, of 't is in bysûnder gefal.

Dêr is seal no. 2. Der fynt min in moai soadtsje. Nou binne der in stik of toalf. De kaerten geane hjir ek roun. De ‘liederlijkste personen’ binne hjir by mankoar. Is der by gefal al ris in Saul ûnder de profeten, hwêrfen se net witte ho 't hy der komt, den wirdt dy al gau op de hichte fen de tiid brocht. Better wirdt sa'n ien der net. 't Iten is der goed en dy der binne bljuwe dêr ljeafst sa lang as 't kin. Tobaksjarre en théwetter is goed om 't wetter to kleurjen as dokter komt. Né, hja kinne der yette net út.

Nou komme wy oan seal no. 3. Hjir is 't deastil. De seal is lytser as de oaren. Der binne ek mar trije of fjouwer siken, mar 't binne slimme siken. 't Is hjir gjin gekheid. Ien oppasser is der by; twiskenbeiden komt er in oare om him selskip to hâlden. Yn de nacht moat elk syn bar weitsje.

Hark, dy twa hawwe rûzie.

‘Ik weet Godverd...... niet, hoe je prate durft. Of meen je, dat ik niet weet, dat je drie gulde van dien Groninger zijn borst gestole hebt? Want eve voor dat hij dood was, heb ik nog gevoeld en toen zate ze dêr nog.’

‘Zóó? Als jij dat wist, dat hij daar drie gulde had, dan zou jij ze daar late zitte? Ja, ik vertrouw je wel?’

[p. 284 [44]]

Wy sjugge, hja binne beide allike earlik. Bigripe jimme nou wol, hwêrom de oppassers sa graech op seal 3 binne? Ik haw it fakernôch mirken, dat de iene de oare dat plak forgint. In soldaet yn 't hospitael mei net mear as in goune by him hawwe en de oppassers moatte dêrop tasjen, en dat wirk is hjar tige goed tabitrouwd. len fen ús kompanij fen de lichting fen '76 is ek stoarn en hie achteheal goune by him, to minsten, dat hiene syn âlden oan syn kameraet skreaun. Do disse lykwol nei de deade tagyng wier 't al foart.

Op seal 4 binne de eachsîken. Dêr hoef ik neat mear fen to sizzen.

Op seal 5 binne bisearden of ljeaver sokken, dy stienswolmen, iepene foetten en sa hawwe.

De 6e seal is tsjinwirdieh for kaderofficieren. Dat dêrby gûds binne, dy 't eigentlik op seal 2 hearden, scille jimme wol leauwe wolle.

Mear sealen binne der op 't eagenblik net biset.

Fen de dokters wol ik just gjin kwea sprekke, mar 't hindere my dochs, dat okkerdeis in officier fen gesondheid tsjin in stakker, dy 't hast dea is fen ûnwennigens, do 't disse him op syn frage, honear er syn tiid úttsjinne hie, ta'n andert joech: ‘mei Septimber,’ sei: ‘Dan zul je wel eerder dood weze.’

De oppassers matte nei de foarskriften de sîken ek seaft en goed bihannelje, mar foar koart barde it noch, dat hja in ûnnoazele stakkert dy 't de foetten waskje moast, him for hjar plezier heel end al neaken útklaeije lieten, hwêrnei hja him

[p. 285 [45]]

net in bytsje mei wetter ôfspielden en mei biezems ôfskrobben. Soks neam ik barbaersk.

Jimme witte non genôch fen 't hospitael. As der yette mear nijs is? Ja, en al wirdt myn brief hwet lang, ik mat it jimme wol meidéle.

Jimme matte den witte, dat ik fjouwer dagen arrest hawn haw. Hwêrfor? Ik scil 't jimme sizze. Ik hie de wike wer as korporael, en nou moast ik de soldaten dy 't polisiekeamer hiene in ûre foar de tsjinst loslitte en in ûre neidat dy foarby wier wer fêstsette. Dêr wier nou ien soldaef dy 't om trijo ûre thús kaem en dos om fjouwer ûre wer opsletten wirde moast. Dizze hie fjouwer dagen polisiekeamer krige om 't er lake ûnder 't exersearjen. 't Falt wol ris swier om 't to litten. Om seis ûre moasten wy wer útrukke, en sa kaem de soldaet ien ûre yn de doas, as ik it net neilitten hie, om 't ik fen tinkbyld wier, dat it de moeite net wirdich wier. Dêr pakte de sersjant-majoar my op. Sa kaem ik sels yn de pine. Fjouwer dagen. Tink nou lykwol net, dat it sa gien hie, as de man gjin pik op my hawn hie. Do 't de adjudant my den ek frege hwêrom ik arrest hie, andere ik, dat ik wol ris de wierheid sei en der net yn tastimde dat de sersjant-majoar fen ús jild yn de bûse stiek. Hy woe hawwe, dat wy him it jild fen 't skiif-scjitten en in deel fen 't traktemint hâlde lieten: mar ik woe hawwe, hwet my takomt.

Och, in soldaet is al sa'n bytsje. Ik krij der hwet langer hwet mear in mier oan, en scil wrychtich net myn hege nûmer for in goed hûnderd goune forkeapje.

[p. 286 [46]]

Langlêsten hie 'k de wike ek. Ik kommandearre do ien fen myn acht man dêr ik it kommande oer haw, for in wirkje, dat my wer troch myn haed opdroegen wier. De soldaet fordomde it, ta trijeris ta. Ik woe him mei goedens oerhelje, mar hy woe gjin reden forstean. Ik moast in oaren nimme, dy ek al net sa hastich wier, om 't er earst net kommandearre wier. Underwiles bliesde min de looppas, ik waerd wachte en do 't ik kaem útflokt. Ik moast do, woe ik sels gjin straf oprinne, wol rapport meitsje. De soldaet bigriep nou, dat er de bak ynreitsje scoe; hy gyng nei de sersjant ta en ûnthjitte him, dat er for him stampe scoe, as er myn rapport út de wei moffele. Sa kaem 't ek. In bytsje letter kaem de majoar op de keamer, wylst er twa man oan 't oangean wierne. Hij sei: ‘Godverd...... jelui bent ook korporaals! waarom maak je geen rapport van die kerels? Nu zal ik jou opgeve.’

Ik moast foar de kaptein komme en hearde alles swijende oan. Letter kaem de majoar wer op de keamer, om my to sizzen, dat ik fjouwer dagen ‘kwartierarrest’ hie. Ik sei dêrop. ‘Dankje majoor.’ ‘Hou je brutale snuit,’ sei hij; ‘'t Is je eige schuld, waarom maak je nooit geen rapport van die lammelinge.’ Ik zei: ‘Majoor, mag ik ook eens een woordje zeggen?’ Hjirop sei ik him, dat myn rapportmeitsjen net folle holp salang as de sersjant stampers nedich wier.

Hy sei: ‘Ik zal de zaak onderzoeken, en als de kaptein het weet, straft hij hem zeker met acht dage politiekamer.’

[p. 287 [47]]

De oare moarns moast ik op it bureau komme fen de majoar, en ynpleats, dat er rjucht spritsen waerd, waerd ik alderougryslikst útmakke. Us sersjant hie, koe 'k bigripe, by de majoar wêst en dizze scoe my nou oerbluffe. Wy scille it ris probearje. Lang kinne se ús net mear koejenearje.

Mar myn brief is al to lang wirden, ik scil dêrom mar slute.