Trotwaer. Jaargang 4

[p. 27]

Tr. Riemersma
It rotfanke

Der stienen trije froulju yn 'e hal doe't er de beide glêzen doarren foar him opklappe liet. Jees, hwerom doch ik dat, as wie 'k in meter breed, ik kin maklik troch ien doar. ‘Joun,’ sei er. Weardich, krekt as wol ik hearre litte dat ik mysels net to heech achtsje om dizze trije fortrutte froulju to groetsjen. Myn jierren, efkes jonger noch, ûnder de trittich, mar folslein fortrutte. Dy mei dy poezekraech is noch net troud, forloofd tink. Stek dyn hân ris út, poes.

De man yn 'e sel hie in goedkeape oerjas dy't nou hast wer modern wie, midi fordomd, allinne de coupe doogde net. Hy helle muntstikken út 'e beurs. Né jong, kwartsjes kinne hjir net yn, dat stiet der dochs op, hin? Altyd earst eagen brûke, en dan forstân, 't skeelt in hele bulte tiid. Net allinne fan dy, mar ek fan ús. Ja hear, kloares stekt in wurkkloer út... Finger yn 't gatsje. 051, dat is to rûken. Draei nou! Dou hast gjin kunde bûten in strael fan tritich kilometer. Och chot ja, hie 'k it net tocht? Ien dûbeltsje hie genôch west. En dan mar trochsykje tusken al dy goare grouwe sinten.

De brune trut forsette in poatsje. Wol moaije poatsjes, objektyf sjoen. Mar poatsjes dêr't neat fan útgiet, sa steryl. As ik allinne dêr nei sjoch, dat eintsje tusken knibbel en ankel, abstrahearje fan 'e brune mantel en de skuon. Né, né, dit binne gjin skonken om in keninginne to dragen.

‘Ja, dit is mei heit.’

Man wit net dat der elektrisiteit bistiet, tinkt dat er troch de koarde roppe moat. Hy set him yn postuer.

Dy blauwe frou hat noch hwat faemachtichs oer har. Noch net helendal toliderslein.

‘Ja, ik woe even prate, Hiltsje, hwant... Jamar, dêrom... Nou ja, dat woe...’ Toemar jong. Tetterje it Hiltsje mar even yn 't ear.

Dy soe noch wol fan har ôf meppe. Hat noch hwat fierens oer har. Hinget oan har man as wie se noch forloofd. Hy is fan my, ik ha him fongen, en ik bin fan him, bliuw my fan 'e bealich. Net in fanke om ôf to knappen, lykas de brune, mar ien dy't stikje by bytsje yn 'e gaten krijt hwer't se yn forsyld is en de lytse toloarstellinkjes iederkear wer oerwinne sil.

‘Né, Hiltsje, mar sa moatte wy net... Né, néwisnet, sa wie it net bidoeld...’ Ien dy't wittens en wollens trut wurdt. Ja fordomd, se sjocht it, se forwerkt it yntellektueel en bout har greatskens derop. Sa moast it komme, sa heart it to kommen. (De earste forealens giet oer, mar dêrnei komt in rêstiger en lyk-wichtiger gefoel fan byinoar hearren, de réens inoar by to stean en op to fangen, fordraechsumheit oer en wer en de opdracht inoar lokkich to meitsjen, dêrnei komt de echte leafde dy't alles óérsljochtet). Dit fanke leaut it, fordomd as 't net wier is.

‘Sa moatte jim net. Echt... né... Jawis, dat is wier, mar it spyt ús.’

Dizze is op wei in forskriklike trut to wurden. Bistjûrslid fan 'e legere skoalle of lid fan 'e âlderkommisje as se net tsjerks is. Oan 'e top fan 'e plattelânsfroulju en fia it klubblêd alle sljochtwei froulju yndoktrinearje mei skynber optimistyske,

[p. 28]

mar yn wêzen forkrampte en út 'e need berne ûnfrije idéen. In like slim iverder foar it houlik en it húslik lok as earen victoriaenske dûmnys mei in trochkankerjende mar geheimholden hurde sjanker.

‘It spyt mem ek, jawis. Mem hat ek sein dat wy it útprate moasten. Wy wolle it wer goed ha.’

Dy brune is in maklike proai. Né, net foar my, hwant ik fang de tekens fan in frou net op en ik kin myn bidoelingen net subtyl oerbringe.

Mar in man dy't dat al kin, en wol, dy hat in maklike proai om har. Uterlik en foar it each is se ôfknapt, mar earne libbet it langstme, forskûle yn in dream, en út 'e spanning fan dream en werklikheit ûntstiet de rankune. Dy't har gefoelens bispylje kin, dy hat har samar.

‘Ah, Hiltsje, né. Wy ha neat tsjin Jilles... Dat witst... Né... Jamar...’

In pear goed pleatste opmerkingen, stel ik my foar, appellearje oan har rankune, in birop dwaen op har gefoel foar romantyk, attint wêze, har mei égards bihannelje. Ik leau dat se graech yn 'e fûke roun. Mar net in frou om mei to libjen, se hat tomin kriich, se is net yntelligint, se is net greatsk. Se kin harsels net oan it hier út it moeras lûke. In pear jountsjes mei har út, har famkesdreamen réalisearje, oer de stille stêd swalkje, oan in bar hingje, in pear kear mei har op bêd en kunstkes dwaen dy't se thús noch net leard hat, in postkoïtale skriempartij. En dan fuortgean en har weromsinke litte yn 'e grize blabber fan har houlik. Jees, in rotstreek, mar as it...

Hwát sei er dêr? ‘... en as jim nou net wer... de lytsjonge kin wy... ja, né, mar... Né Hiltsje, fanke, wy kinne jim net misse...’

Lit dat rotfanke gewoan rotsje, man. Wedzje dat it krekt sa'n trut is as dizze trije? Kin fansels net tsjin har man en de húshâlding op en wriuwt har rankune nou út op heit. Dat bigrypstou fansels net. Dou bist in stomme arbeider fan 't papier-fabryk. Mar se binne allegear gelyk jong, folslein ûnlogysk en ûnreedlik. Hwat foar de iene ornearre is, dat krijt de oare op syn brea. En se giet oan 'e bittere ein ta, rekkenje mar. 't Is in dochter fan dy, dus net bare yntelligint. Se tinkt net oer har gefoelens, har uteringen en hâlding nei. Se stelt harsels net diskutabel. Se docht alles yn in steat fan biwuste forblining, se hat harsels ûnder hypnose brocht. It gewisse is útskeakele, se kin sûnder wroege alle pesterijen...

‘Ja, fanke, mar dat jonkje, dat... Mem ek, jawis, mem wol him ek...’

Mar dêr kin se dy ommers mei ha, jonge. Snapst dat nou net? Domme froulju binne ôfgryslik raffinearre. Se wit hoe't se dy yn 'e skjirre krije moat. Né, dat wolstou sa net ha, mar dou kinst dyn eagen net taknipe foar de feiten. Gean der mar hinne mei in boskje blommen - né, dat is dyn styl net - mei in healsekje rapen of in pûdfol apels, en freegje ofst dyn pakesizzer sjen meist. Rekkenje mar: hy sliept, of hy is siik, of dou bist forkâlden en soest it him oanjeije. Goai dyn yllúzjes mar yn 'e pisbak en miich derop.

‘Wy ha inoar forkeard bigrepen. It wie net kwea bidoeld... Néwisnet, mar mem bidoelde it sa ek net...’

[p. 29]

Godsjezuskristusmaria, hwannear hâldt dit godforgetten geâldehoer nou op?

't Hat gjin sin jonge, se fynt it hearlik om dy to narjen. Mei al dyn oprjochte spyt brekstou net troch har rankuneus pânser hinne. Se harket net iens nei dy. Elke kear astou swijst draeit se har bantsje wrok wer fierder ôf, mar se harket net. Hâldt mar op, dou fynst gjin gehoar. Moatst de ynstruksje marris lêze: By gjin gehoar hoarn toplak hingje en jild út bakje nimme. In hele djippe wysheit, de PTT hat himsels oertroffen.

‘Mar kinne jimme nou snein net?... Och toe, wy moatte yn goedens...’

Bigjint it dy ek oan to gean, poezefamke? Gapje en draeije. Hast moaije skonken, mar dyn heupen binne to breed. Dou hast in moai grof gesicht, dikke lippen, tsjûke wangbonken, swiere wynbrauwen, in bytsje slavysk, dat fyn ik moai. Mar moatst dyn hier waekse litte oant oer dyn skouders, mei dit polkeprûkje hast sa'n plompe kop. Mar dyn eagen sjogge sa dom, der sit gjin inkeld selsbiwust kréatyf fonkje yn dy. Beukerliedster? Né, dy binne tominsten yn dizze stêd frivoler, metten nei de midsmjitte dan ek wer. Mar forpleechster bist ek net, dy hawwe meast in brutalere snút. Dou bist ien of oare forsoarchster yn in tohûs foar spastyske bern? Ja, hin?

‘Echt wier, wy wolle it sa graech wer goed ha. Mem hat ek sein dat ik dy belje moast. Skriuwen duorret ommers wer safolsto langer.’

Dou moatst mar fijn trouwe, famke. Dan is lang hier ek net geskikt. Bernehantsjes lûke der altyd oan. En op bêd giet dyn man der mei syn slûge kop op lizzen, kinst dyn holle nachts net fordraeije. En by waskjen en itensieden wurdt it ek sa gau fet, moatst om 'e trije dagen hierwaskje. Hâld dit domme effisjinte truttekopke mar.

Dy blauwe, dat soe my noch boeije, om dy fan 'e sokken to praten. Gewoan as yntellektuéle krêftmjitting. Gjin geflirt en romantyske flauwekul, iepen kaert spylje, har pseudo-wissichheden ûnder de loep nimme. En dan mei har op bêd? Dat sil tryst wêze by har. Rjochtút, rjochtoan, gjin grapkes, it giet net om de technyk, mar om de gefoelens. It forhevene, om sa mar to sizzen. En se hat wol gelyk, al dy stantsjes is it net, en dat heftige en pathetyske net, en dy boarterijkes net. De koïtus is net sa freeslik bilangryk. Se hat wol gelyk, mar se wit it net by ûnderfining, se hat noait hwat wylds en opwinends meimakke. Sy swart by it sljochte en rjochte om't se it útwrydske noait kinnen en doarst hat. Har wissichheden binne boud op ûnmacht en ûnkunde.

‘Mar kinne wy dat nou ôfprate? Dat jim werris komme, mei de lytsjonge?

It waer lit fytsen nou hast wer ta... Nou né, mar jim hoege ek net to skriuwen. It past altyd...’

Ja, pak de beurs mar, blauwe frou. De man hat nou alles al trije kear sein, hy sil hast wol ophâlde. Mar dou silst wol suniger prate, nim ik oan. Moatst noch hwat witte oer de earstkommende plattelânsgearkomst? Mar dou bist net plat, dou hast dyn yntellektuéle jeften, en dou klaeist dy mei soarch. Goeije foundation. Mar dou bist sa leech. Hwer't by oaren noch forkrongen winsken binne, rankune,

[p. 30]

dreamen, dêr is by dy neat, dou hast alles yntellektueel útslachte en oplost. Dou bist allinne mar bistudearre bûtenkant. Ik soe wolris mei dy frije wolle. Sjen oft dyn boarsten ek ûnder de kontrôle fan dyn harsens steane.

Mar it sil net barre. Neat dat barre moast, bart werklik. Ik haw it safaek sjoen, ik wit it noch allegear fan earder. It rint byinoar lâns en giet oerinoar hinne, mar it krúst inoar net en it botst net. Hwannear moetet men de oar werklik?

Unûntkomber? Hoefaek brânt de iene syn mark yn it lichem fan 'e oar? It is allegear frijbliuwend, it saksearret, it is tydlik.

‘Nou, dou moatst der mar goed oer neitinke... En siz foaral dat der fan ús kant neat tsjin Jilles is... Né, bislist net... Ja, goed... Fanke!...’

Ophingje en jild út bakje nimme. Jonge, hwat jowt it. Ik hie it dy fortelle kinnen. Ik haw it sjoen. Ik bin âld wurden it lêste jier. Jees, hwat bin ik âld, ik haw it allegear sjoen fan 't bigjin ôf. Ik haw gjin yllúzjes mear. Ik haw it sjoen, fan 'e skepping ôf. Ik ha God noch yn 'e koarte broek kennen. Ofnokke jonge, it is allegear sinleas. Mar hâld de holle rjocht.

De man kaem út 'e sel en sei: ‘Goeije.’

‘Dáàch,’ sei er. Jezus, hwerom siz ik hwat, en hwerom swij ik net lykas dy trutten? Hwerom lit ik dy man net stikke? Ik forachtsje him ommers...

April 1971.