De Tijdspiegel. Jaargang 32

[p. 202]

Brievenbus.

II.
Oleum redivivum.

Mijnheer de Redacteur!

Potverblommen, zoo iets is mij nog nooit overkommen! 't Was een krachtig woord van dien dooden matroos, maar tevens een waar woord, en ik zou wel eens iemand willen zien die het hem durfde tegenspreken. Maar toch - er gebeuren nog vreemder zaken. Dood te gaan dat ‘overkomt’ meer anderen, velen zelfs, ja de meesten, om niet te zeggen allen (presque tous, Sire, zooals die bekende hofprediker zeide), maar dood te heeten en nog levend te zijn, dat is vrij wat erger, en daar kan nog een krachtiger potverblommen op staan. Wel is het tegenovergestelde lang niet zeldzaam. Van de dagen der Openbaring af zijn er honderden gemeenten en vergaderingen en commissiën geweest, die ‘den naam hadden van te leven en toch dood waren’, en wellicht zijn er zelfs in dezen allervoortreffelijksten tijd nog wel enkelen, van wie men hetzelfde kan zeggen. Daar kan men zich desnoods bij neerleggen, vooral als het loon den niet-arbeid verzoet. Maar door te gaan voor dood terwijl men nog springlevend is, pot.... Doch laat mij niet vloeken, dat is misschien te vergeven aan een matroos als hij in zijn kist ligt, maar past niet aan een levenden ‘briefschrijver’ in De Tijdspiegel, al heet hij dan ook honderdmaal dood.

Dood! Jan Oly dood! Ja waarachtig, 't staat daar in dien Tijdspiegel, zwart op wit, gedrukt alsof 't gelogen was. Hoe ik schrikte, mijnheer! toen ik eindelijk het hoofd weder boven water stekende en mij de verschenen nommers van uw ‘geacht Tijdschrift’ hebbende doen geven, in de April-aflevering van 1873 onder het motto oleum... perdidi die verpletterende tijding las, dat Jan Oly was overleden!

Een ware poisson d' Avril. Mijnheer! mijnheer! Wat heeft men met u gesold! Wijlen ‘Piet van Os’ zou het niet beter hebben kunnen doen. Want wie zijn toch die lijkbidders, die mij zoo aandoenlijk ten grave hebben doen dalen? De heeren Avis en B. Vis! Maar hebt gij dan niet begrepen, dat dit niet anders waren dan kinderen mijner verbeelding, fantasie-poppen, zooals elk schrijver die zich ‘respecteert’ tusschenbeide noodig heeft! Daar heeft een of andere guit behendig van gebruik gemaakt, en het is hem gelukt, want in dezen materialistischen, realistischen tijd, waarin de platte zucht tot ‘werkelijkheid’, God betere 't! met den naam van ‘hartstocht’ bestempeld wordt, begrijpt men niet meer wat fantaisie is. Nu sla ik die ‘Heeren’ voor goed dood, en gun ze niet eens het genoegen om in hun kist een ‘potver...,’ enz. te slaken, en ik, moordenaar van schimmen, zal niet eenmaal de eer genieten van geportretteerd of gephotographeerd te worden zooals ‘de heer Jut’ en deszelfs echtgenoote, en de spiritisten zullen het genoegen moeten derven om Avis en B. Vis door middel van een tafelpoot te doen spreken, zooals men, naar ik verneem, met Jan Oly reeds was begonnen.

Waar of ik dan al dien tijd gezeten heb? Vergun mij, waarde Redacteur, daarover het stilzwijgen te bewaren. Ik heb even goede reden om dit geheim te houden als de Minister van koloniën de stukken omtrent Atjeh en de dito van Binnenlandsche Zaken de adviezen der Gedeputeerde Staten in zake kiestabel. Mo-

[p. 203]

gelijk heb ik wel de ‘Nederlandsche’ Noordpool-expeditie mede gemaakt, of heb ik behoord tot het gevolg van den Prins van Oranje, toen hij onze overzeesche bezittingen bezocht! 't Kan ook wel zijn dat ik door de N. Arnh. courant of door de Urker Honigdroppel uit de rots Christi als reporter ben gezonden naar de binnenlanden van Afrika om te zien of er in de lucht ook nog een zuchtje was blijven hangen van Freule Tinne ten einde dat evenals de Han van den H. Jozef in een relikie-kistje te sluiten! Evenzeer is het denkbaar dat ik aangenomen had om zilver in den Cariboumijn te doen groeien, of om de wereld in 79 dagen rond te reizen, of om, zonder zelfs een kopje koffie onder weg te drinken, naar New-York te zwemmen, en dan met Moody en Sankey te zingen, dat het een lust en een plezier was! Misschien heb ik zelf wel tot de revivalists behoord en heb ik één jaar zitten zuchten over mijn ellende en anderhalf jaar lang gejubeld met het ‘uitverkoren’ volk, om nu ten slotte toch weder de oude te zijn....

Hoe het zij, mijnheer! Ik ben er weder en ik blijf er: J'y suis et j'y reste om met mijn vriend Mac-Mahon te spreken, en ik haast mij er u kennis van te geven, en u te verzoeken den redivivus weder in genade op te nemen, terwijl ik al aanstonds begin met u den indruk mede te deelen, dien ik van mijn land- en landgenooten ontving toen ik ‘het hoofd weder boven water stak.’

Over het algemeen schijn ik in den tijd dat ik in het ‘niet’ verzonken was niet veel verloren te hebben. De Kamers zijn vergaderd geweest en hebben gebabbeld en gekibbeld maar more solito niet veel uitgevoerd. De Synode dronk een glas... en liet de zaak zooals ze was (bravo, Synode!) In Atjeh heeft men elkander doodgeschoten zonder veel succes (dat wil zeggen, niet wat dat doodschieten betreft, dit ging uitmuntend, maar wat er het gevolg van had moeten zijn). Feesten zijn gevierd te Leiden en elders. De Amsterdamsche kermis is ter aarde besteld onder het drinken van duizenden glazen bier en het verslinden van ettelijke millioenen poffertjes. Multatuli's hebben Vorstenscholen opgevoerd en zijn door Van Vlotens gehekeld. De vrouwen-emancipatie heeft een schuchtere poging aangewend om er zich boven op te werken, maar toen Mina verdween was er spoedig een perk aan gesteld. Dit alles niet bijgewoond te hebben, verdriet mij niet. Maar wat ik had willen aanschouwen wijl geen sterfelijk oog het meer zal zien, was de glans die Rafaël omgaf toen hij een week lang in de kamer schitterde, en den gloed der verontwaardiging in de oogen van den braven Fokker, toen hem door de schuld des Ministers, zoo hij meende, nog één dag beknibbeld werd van de weinige, die hij op de heete zaal van het Binnenhof mocht doorbrengen!

Toch schijnt er wel iets nieuws te zijn ontstaan. Vooreerst blijkt het, maar ook alleen uit den Nederl. Spectator, dat er weder een jong, jonger, ja allerjongst Holland is verrezen, waarvan Paulus de Apostel is. En vervolgens komt het mij voor, dat sommige woorden in den tijd van mijn Verschwunden langzamerhand een andere beteekenis hebben gekregen, zoodat ik er den zin niet regt van vat, zoo als ethisch, idealistisch en... kneip of kneipen, maar dit alles is wat te mikroskopisch voor mijn aan het licht ietwat ontwende oogen, er behoorde een Leeuwenhoek toe om deze infusoriën goed te observeeren. Liever vestig ik mijn en uw aandacht op wat in het oog springt of valt (hoe moet het wezen?) En dan, a Jove principium! vóór alles het nieuwe eereteeken van den grooten Heemskerk, wiens genie niet alleen de veepest weet te temmen maar ook de hondsdolheid te bedwingen, monumentum niet aere perennius, want het is gedeeltelijk van koper, maar hard en duurzaam als dit metaal, ik bedoel natuurlijk den nieuwen model-muilkorf. Inderdaad dit hondenversiersel doet den uitvinder alle eer aan, het is elegant en doelmatig, en ik ben er zoozeer mede ingenomen, dat ik wel wilde voorstellen er alle kamerleden mede te versieren; het zou een uitstekend insigne zijn voor deze uitverkorenen des volks, want al kan men er niet mede

[p. 204]

bijten, er mede te blaffen gaat uitmuntend. Voor liberale Burgemeesters zou echter een muilband passender zijn, want ook het blaffen voegt hun niet, evenmin als aan domine's of schoolmeesters of andere lieden van dat slag.

Schitterender nog dan de muilkorven, al hebben deze ook bij genadige vergunning een koperen rand, en voor de meeste menschen aangenamer ook, zijn de nieuwe ‘tientjes’. Want ofschoon er vele wijsneuzen gevonden worden die er wat op te zeggen hebben, geloof ik toch dat er weinigen zullen zijn die ze afwijzen. Ik zelf kan er nog niet over oordeelen. Dit alleen wilde ik opmerken, dat het niet bij toeval is - en men beschuldige mij hier niet van lichtzinnigheid of zucht tot profaneeren, ik volg slechts een voor zeer rechtzinnig gehouden dominé, die even vurig van geest is als afkeerig van ‘spuitwater’ - dat het niet bij toeval is, zeg ik, maar door een providentieëele beschikking, dat de wederinvoering dezer Willempjes juist te zamen valt met Jan Oly's terugkomst, en men dus het best aan dien wenk zal voldoen door hem ettelijke dezer ‘geeltjes’ te zenden, al ware het maar alleen om te beproeven of zij goed ‘stapelen.’

Hoe donker steken daar - ten minste in veler oog - bij af die kloosters die allerwege verrijzen, en waarin de Duitsche martelaren en martelaressen een wijkplaats zoeken voor Bismarck's tirannij! Ik kan niet zeggen, dat ik die sombere beschouwing deel. Ik mag ze wel zien, die vette paters en die lieve nonnetjes. Ik verheug mij in de gedachte aan de schatten die daar opgestapeld worden. Ik verblijd me al in het vooruitzicht van het ‘standje’, dat er eenmaal op volgen zal, als de reaktie komt, die niet uitblijven kan, evenmin als in het laatst der vorige eeuw, en bewonder de wijsheid onzer staatslieden die zulke heerlijke tooneeltjes voorbereiden.

Gaandeweg zie ik, dat er toch nog al zoo het een en ander te bepraten valt; maar gij geeft - en te recht - slechts weinig plaats aan die ‘prullen’ die soms in uw brievenbus gestopt worden en wellicht verwenscht gij in uw hart den briefschrijver, die nu eenmaal dood, ook maar dood had moeten blijven. Is dit zoo, zeg het mij dan maar niet, maar laat mij den zoeten waan, dat gij over mijn wederverschijning even verheugd zijt, als de Fransche natie zal zijn over de terugkomst van Lou-lou, als hij met behulp van binnen- en buitenlandsche vrienden van Arenenberg afdaalt naar de vlakte van Parijs.

Als van ouds Uw onderdanige en dienstw.

jan oly.

Sept. 1875.