dan ook niet om eene eigenlijke beoordeeling te geven, dat wij er hier melding van maken. Dat zou dubbel overbodig zijn, ten eerste omdat beide werken geen beoordeeling noodig hebben, nadat het publiek zelf zoo duidelijk heeft gesproken, ten andere omdat wij voor ruim vier jaren hetgeen ons toen noodig voorkwam, ten aanzien van het groot handboek hebben gezegd. Sommige bezwaren, toen geopperd, zijn weggenomen, andere blijven bestaan; wij willen er nu niet op terug komen, te minder daar die bezwaren soms zijn voortgekomen uit een verschil van opvatting van wat al dan niet in een handboek behoort, en wij volstrekt niet over zoo iets een twistgeschrijf willen beginnen. Groote helderheid van voorstelling, met een streven om niets dan het historisch vaststaande te vermelden en geen waardeering der feiten te geven, dan waar dit volstrekt noodig is en bestaanbaar met de voor een leerboek noodzakelijke strenge onpartijdigheid, kenmerken deze handboeken. Het kleine, de Beknopte Geschiedenis, kan als leerboek bij de lessen van Middelbaar en gymnasiaal onderwijs, het groote als leesboek, ter verduidelijking der in het eerste slechts zeer kort vermelde gebeurtenissen dienst doen; in beide vindt de leeraar een vertrouwbaren gids voor zijne leerlingen, welke hem niet voortdurend gevaar doet loopen, dat hetgeen hij zegt en hetgeen de leerling vooraf geleerd heeft of later naleest, met elkander in strijd is, een gevaar, dat bij vele handboeken bijna niet vermeden kan worden en welks schadelijke gevolgen wij niet behoeven op te sommen.
Wat ons in deze handboeken altijd zoo bijzonder is bevallen, is, dat onze handelsgeschiedenis en die onzer bezittingen niet zooals gewoonlijk op den achtergrond worden geschoven. Tot voor weinig tijds, zelfs nog geen 20 jaar geleden, was de geschiedenis van Indië bijna voor iedereen een gesloten boek; de jongens konden het niet leeren van onderwijzers, die er zelve niets van wisten. Men zie maar eens hoe gering het aandeel is, dat Indië heeft in de Geschiedenis van Noord-Nederland van Van Lennep, en welk een stap voorwaarts was dat reeds niet in de goede richting, vergeleken met de onmogelijke schoolen leerboeken van vroeger?
Ook de geschiedenis der laatst verloopen jaren, zoo moeilijk in een leerboek te behandelen, wordt hier niet onbesproken gelaten; tot de beste partijen van het werk rekenen wij die weinige bladzijden echter niet, vooral zien wij niet in waarom er niet meer over Indië werd gesproken. Waarom mag men maar zoo weinig vernemen van den wapenroem van het Indische leger, waarom wordt bij het in twee regels uitgesproken verhaal der Balische expeditiën niet eens de naam van Michiëls genoemd?
Maar genoeg, wij willen geene aanmerkingen maken, wij vermelden alleen nog maar dat het blijkt dat de schrijver met den meesten ijver er naar is blijven streven, zijn handboek geheel in te richten naar de resultaten der wetenschap en daar veranderingen aan te brengen, waar betere voorstellingen de oude verdrongen hebben. Daarom
Auteursrechtvrij