De Tijdspiegel. Jaargang 32

Voor den werkman.

Meer dan ooit trekt in onze dagen de werkman de oogen tot zich. Zijn toestand, zijn arbeid, zijn loon, zijn kommer, zijn toekomst - met belangstelling wordt er aan gedacht, met ernst gezocht naar middelen om zijn lot te verbeteren. Zelf laat hij zijne stem hooren, luider bijwijle dan menigeen aangenaam is. Op verbetering van zijn stoffelijken toestand dringt hij aan, en met reden: nog zijn de meeste arbeiderswoningen ongezonde, bedompte krotten; zijn voedsel is onvoldoende. Toch dwaalt hij, wanneer hij in loonsverhooging alleen het redmiddel ziet; toch zijn 't zijn ware vrienden niet, die hem daarvan alleen heil voorspellen. De Nederlandsche werkman staat in ontwikkeling niet zeer hoog. 't Is geen verwijt, dat we hém doen; de maatschappij draagt er de schuld van. Ze heeft zijn onderwijs verwaarloosd. Ze verwaarloost het nog. Een slecht betaalde

[p. 501]

hulponderwijzer aan 't hoofd eener klasse van tachtig kinderen en meer, die bij een gebrekkig bezoek van een zoo gebrekkige school in drie, vier jaren nog niet eens dragelijk lezen leeren; dat schoolbezoek afhankelijk gesteld van luim, behoefte, nood der ouders. Ambachtsscholen pas in enkele steden beproefd. Waarlijk, we hebben allerminst den werkman aan te klagen, wanneer wij zijn lagen trap van ontwikkeling betreuren.

Wie 't wèl met hem meent, hij dringt op leerplicht aan voor de kinderen van den werkman, beschermt die kinderen tegen de exploitatiezucht der industrie, tegen het misbruik der vaderlijke macht, en poogt den werkman zelven op te heffen tot een hooger standpunt van ontwikkeling. Volksvoordrachten, herhalingsscholen, volksbibliotheken moeten op geestelijk gebied ondersteunen wat coöpeperatieve vereenigingen, spaarkassen, gaarkeukens op stoffelijk terrein beproeven.

Volkslectuur te geven, de onvermoeide firma J.B. Wolters te Groningen neemt er een proef mee in De Nederlandsche werkman. Onder redactie van W. Reinkingh. Het uiterlijk beveelt zich aan: goed papier, flinke, duidelijke letter: de werkman heeft weinig oog en hart voor 't gekriebel van kleine letters. De prijs is matig, laag: f 1,20 's jaars voor 12 afleveringen, ieder van 32 bladzijden groot formaat. Een paar borrels in de week minder, en dat geld is gevonden, en beter dan aan borrels besteed. Want de inhoud is goed. Geen preekerij, en ook geen eindeloos gezeur over arbeid en kapitaal, en geen ellenlange jeremiades tegen den genever. Maar een treffend verhaal, een hartig lied, een trouwe schets uit het leven (zooals ‘Onze Mie’), een pikante anecdote - lectuur, die den werkman aantrekt en boeit, niet hem als een groot kind behandelt, niet hem telkens zijn gebreken onder 't oog houdt. De redactie poogt populair te zijn zonder platheid, en ze toont door den vorm van haar stukken te rekenen op het schoonheidsgevoel van den werkman. Moge ze met ijver zich toeleggen om den werkman al beter te leeren kennen, en als 't haar gelukt zijn vertrouwen te winnen, zal ze bijwijle een zonnestraaltje doen doordringen in zijn sombere woning, en door haar bescheiden arbeid medewerken tot vreedzame oplossing van het belangrijke sociale vraagstuk. Heb lief het volk, doe wèl de schaar, zeggen we met onzen Brester.