De Tijdspiegel. Jaargang 31

De laatste gedichten van D^r. D.F. Strauss.

Wanneer Dr. F. Nippold in zijn Handboek der jongste Kerkgeschiedenis de werken en den invloed van Dr. D.F. Strauss bespreekt, werpt hij aan het eind zijner beschouwing een blik op de kleinere geschriften van bedoelden geleerde, bepaaldelijk die, waarin meer zijn intieme leven aan het licht komt, de betrekking, waarin hij stond

[p. 78]

tot zijne moeder, zijnen broeder, zijne kinderen, en de opmerking wordt daarbij door Nippold gemaakt, dat Strauss in die kleinere opstellen, waarin hij zijne familieherinneringen schetste, inderdaad tonen heeft doen hooren ‘van een onbewust Christendom, van een hart beter dan de scherpe critische geest waardoor zijn verwoestende arbeid werd bezield.’

Na den smartelijken indruk op de christelijke wereld gemaakt door het credo van zoo geheel negatief gehalte, waarmede de nu ontslapen geleerde zijn wetenschappelijke loopbaan besloot, is het ons welkom die tonen van ‘een onbewust Christendom’ ook te mogen opvangen uit zijne laatste gedichten, die in eene levensschets van de hand zijns vriends en geestverwants, Eduard Zeller, zijn opgenomen: wij bieden den lezers van De Tijdspiegel eene vertolking van enkele dier versjes aan, in het vertrouwen, dat hen ook de reine eenvoud, de kinderlijke zin en de teedere liefde, die er uit spreken, treffen zal.

Een woord ter toelichting ga vooraf.

Strauss is op den 8^sten Februari van dit jaar te Ludwigsburg, zijn geboortestad, in Wurtemberg overleden aan een ingewandslijden, waarbij hem zijn éénige zoon, militair doctor, in het naburig Stuttgart, onder medehulp van een anderen arts verpleegde. De betrekking tusschen vader en zoon werd op dit leger der smarte nog inniger en vertrouwelijker dan vroeger. In deze ziekte, die den lijder met enkele weken van verademing en opluikende hoop maanden lang aan kamer en bed gekluisterd hield, werd Strauss verrast door de tijding, dat zijne dochter, met den Oberbergrath Heusler te Bonn gehuwd, bevallen was van tweelingkinderen.

Spreke nu het diep gevoel van den dichter zelf.

Over den Neckar,
Over den Rijn
Trekt mij het harte;
Daar wilde 'k zijn.

'k Wilde het Zeven-
Gebergt nog zien,
Waar frissche lachten
Versterking biên.

'k Bezocht dan zeker
De stad, ontaard,
De stad, die m'afnam
Een schat zoo waard.

'k Doorliep die straten,
Naar 't huis vroeg 'k om,
't Huis, waar men uitkijkt
Of ik ook kom.

[p. 79]

 

'k Zag dan het wiegje

 

Proper en net;

 

'k Kuste uw tweeling-

 

Paartje in bed.

 

 

 

Ach, hoed hun oogjes

 

Voor 't licht van den dag,

 

Maar schrikk' hun oog niet

 

Als 't grootpa zag.

 

 

 

Slaap voort nu, mijn lieven,

 

Mijn vreugd en mijn lust!

 

Haast gaat ook uw oude

 

Grootpa ter rust.

Bij flikkrende lichtjes,

Bij blijde gezichtjes

Wees zelve verblijd!

't Waar 't kinderhart krenken

Aan vader te denken,

Wien smart van het lichaam de krachten verslijt.

'k Moet pijnen verduren;

Niet bang toch zijn d'uren,

Waar 't oog blijft gericht

Op u, op uw kleenen;

'k Wil danken, niet weenen;

Voor mij wordt het avond: van u straalt mij licht.

Gij ook, zonder klagen,

Gedenk aan de dagen

Van vreugd in ons lot.

Wie goeds mocht ontvangen,

Hij mag niet verlangen,

Dat nimmer een eind kom' aan 's levens genot.

Geen schat, om te erven,

't Zoet Erinren na 't sterven,

Mijn liefde blijft u.

Wij blijven verbonden;

In eenzame stonden

Denkt gij aan uw vader, verschijnt hij aan u.

Op het somber bed van smarten

Stondt g' uw ouden vader bij,

Bracht met al de trouw uws harten

Raad en hulp en artsenij.

[p. 80]

 

'k Leidde u van des levens morgen;

 

Jongling werdt ge, straks een man:

 

'k Dank het ziekbed, 'k dank uw zorgen,

 

Dat 'k u broeder noemen kan.

 

 

 

Draad mijns levens! afgesponnen

 

Wordt ge; 'k nader 't rijk der doôn;

 

Maar in smart zelfs heb 'k gewonnen:

 

'k Wod een vriend in mijnen zoon.

 

 

 

Weg dan bittre jammerklachten!

 

Troost, verzachting, komt tot elk.

 

't Licht vindt ge ook in donkre nachten,

 

't Zoet in iedren wrangen kelk.

Wij voegen geen enkel woord aan deze roerende dichtregelen toe: zij spreken voor zich zelve. Men deelt ons mede, dat in de kamer, waar Strauss zijn laatsten strijd streed, het beeld van den stervenden Sokrates prijkte boven zijn rustbed, terwijl boven zijne schrijftafel een gravure hing naar de schilderij van Eberhard Wächter: Job met zijne vrienden. Wij laten geheel in het midden of men recht heeft om, gelijk geschied is, de verklaring af te leggen, dat Strauss, door het lijden van Job getroffen, den dood des wijzen is gestorven, maar wel durven wij vertrouwen, dat waar gevoelens, als uit bovengeplaatste verzen ons tegenademen, in het hart wonen, de meester, naar wien Strauss zich niet langer wilde noemen, ook zonder zijnen naam, iets van zijnen geest zou hebben begroet, en het woord zou hebben herhaald, eens zoo zachtmoedig en liefderijk door hem tot een ‘ongeloovige’ gericht: ‘Ge zijt niet verre van het Koninkrijk Gods.’

Zwolle.

g.l. van loon.