De Tijdspiegel. Jaargang 28

[p. 19]

Een nieuwe gast.

Onze eeuw op het gebied van Geschiedenis en van Staatkunde. Veertiendaagsch Tijdschrift onder leiding van H. Tiedeman, onder medewerking van.... (een menigte Heeren of namen).

Het komt mij voor, dat, nu de gewoonte bestaat, de Couranten en Tijdschriften als personen voor te stellen, de beleefdheid, welke welopgevoede menschen elkander in de samenleving bewijzen, ook ten plicht wordt voor en jegens die gedrukte menschen. Vandaar dit schrijven, waarmede de Tijdspiegel ‘Onze eeuw’ verwelkomt. Het is niet wellevend, wanneer iemand er is, te doen, alsof hij er niet is. Het is ook niet verstandig. Doordien de begroeting niet eerder heeft plaats gehad, heeft Nederland zich al weer door het Buitenland de loef laten afsteken.

Er is dan met 1 Januari 1871 een nieuw Tijdschrift verschenen. Het is getiteld ‘Onze eeuw’ en gewijd aan Geschiedenis en Staatkunde. Het eerste is voorzeker geen overtolligheid, want een Tijdschrift voor geschiedenis in 't algemeen bestaat niet in ons land. Of de samensmelting van die twee elementen mettertijd geen hinderpaal voor 't gedijen van een der twee zal wezen, heeft de toekomst te beslissen. Nu reeds wordt in het Prospectus en in de 1^ste aflevering de Geschiedenis, slechts in zekeren zin, als bestanddeel voorgesteld.

Te oordeelen naar 't zelfde Prospectus en de negen Afleveringen, die in 't licht zijn gekomen, omvat de inhoud de binnenlandsche politiek, de buitenlandsche politiek, varia, Bibliografie, andere artikelen van historischen aard. In de rubriek, die den naam ‘Bibliografie’ draagt, vindt men niet alleen titels van werken, maar ook beschouwingen of beoordeelingen dier werken of naar aanleiding er van.

De stijl is levendig. Zoowel hierin, als in de denkbeelden is iets jeugdigs, een frischheid, die aantrekt. De spelling heeft veel eigenaardigheden. M. i. had de Redactie liever alleen op 't overige van haar gebied haar oorspronkelijkheid moeten toonen. Zeer verstandig heb ik het altijd gevonden van de Franschen, dat zij, die anders zooveel prijs stellen op individualiteit, de spelling van de Academie Française zoo lang eendrachtig zijn gevolgd. Het te veel uiteenloopen der spelling maakt dikwerf, dat de lezer hieraan meer hecht, dan aan de gedachten, waarvan het woord, in zijn uiterlijken vorm, toch maar het voertuig is.

Het plan der Redactie is, van dit Tijdschrift langzamerhand datgene te maken, wat de Preussische Jahrbücher, het Historische Zeitschrift, de Grenzboten, de Revue des questions historiques en het Historical Magazine zijn geworden. Blijft zij hieraan getrouw, dan zal vervallen wat zij tevens aankondigt, dat zij slechts Historie zal opnemen, voor

[p. 20]

zoover deze in eenig opzicht in betrekking staat tot onze eeuw. En waarom zou die wijziging ook niet worden ingevoerd? Zooals 't nu is, is 't maar een lastige beperking voor hen, die de geschiedenis beoefenen. Misschien moet dan evenwel de naam veranderd worden van het Tijdschrift.

De prijs zal stellig op den duur bevonden worden te laag te zijn, ook na de vóór kort plaats gehad hebbende verhooging. Inzonderheid zal men dit bespeuren, indien de aankondigingen, beoordeelingen, verhandelingen eenige uitbreiding erlangen, hetgeen bij grondige behandeling van historische vraagstukken zoo moeielijk is te vermijden.

Ten aanzien van de Historie is 't mij tot dus ver niet duidelijk geworden, of de Redactie beoogt lectuur voor 't zoogenoemd beschaafd publiek of vertoogen en verhandelingen, die hun karakter van 't geen men geleerdheid pleegt te heeten niet behoeven te verloochenen, of zij ook vermelding van bronnen wil, ja dan neen. Oordeel ik naar 't geen is geleverd, dan schijnt het mij, dat zij meer overhelt tot de eerstgenoemde stof.

Inzonderheid is de afdeeling ‘Bibliografie’ zeer aanbevelenswaardig. Zij voorziet in een wezenlijke behoefte. De uitdrukking moge zoo alledaagsch zijn, als zij wil: het is zóó. Op kernachtige wijze wordt hier dikwijls de inhoud van nieuw verschenen werken in korte trekken weergegeven, en niet zelden zóó, dat meteen het gevoelen van den aankondiger doorstraalt of wordt uitgedrukt. Dat ‘Ons streven’ van Agatha en ‘De eeuwige vrede’ daarin zijn verdwaald, is zeker een geringe vergissing. Deze geschriften toch behooren niet tot het gebied der geschiedenis en staatkunde, in den gewonen zin. Onder de aankondigingen, die de meeste aandacht verdienen, zijn vooral die van de Heeren Soutendam en Roest niet voorbij te zien. Minder behaagde mij die van de laatste brochure van Prof. Vreede. Op zulk een' toon moest men, dunkt mij, niet spreken tot een schrijver van zooveel verdiensten in een land, waar, tegenover zooveel onbekookt geschrijf, zoo weinig degelijks in 't licht komt. Bovendien trekt men hier te velde tegen één punt en laat het overige van de ‘Reconstruction de l'empire’, enz links liggen.

In de Veertiendaagsche kroniek treft men korte mededeelingen aan over allerlei belangrijke bijzonderheden, die in getal en gehalte zoozeer uiteenloopen, dat dit onderwerp hier moeielijk nader kan worden uiteengezet. Te bewonderen is het, dat de Schrijver van een levensbericht van Prim, zoo kort na den dood van den generaal, hem reeds zóó in zijn geheel weet te doorzien en te schilderen.

Het Binnenlandsch overzicht is telkens van de hand van den heer S. Katz, Jz. Het behelst de feiten van den dag op het terrein der binnenlandsche staatkunde, op aangename wijze voorgesteld. Aan groote vrijmoedigheid ontbreekt het den steller dier artikelen het minst. Over hetgeen er staat matig ik mij intusschen geen oordeel aan.

[p. 21]

Boeiend geschreven is mede het Buitenlandsch overzicht. De Hoofdredacteur zelf levert het in ieder nummer. Het spreekt vanzelf, dat de zoo boven alles uitstekende aangelegenheid van den jongsten tijd hem meer dan iets anders bezig houdt. Ook hier ware het, bij de betrekkelijke onzekerheid van het hoe en het waarom, oneigenaardig te zeggen, of men met hetgeen wordt beweerd en aangevoerd altijd instemt. Twee opmerkingen zal ik mij slechts veroorloven: 1^o. of niet een zekere vooringenomenheid tegen de Fransche natie hier en daar uitkomt; 2^o. of de stelling juist is, dat, volgens het zuivere recht, omdat de Elzas en Lotharingen vroeger ten gevolge van oorlog aan Frankrijk zijn gekomen en eenmaal integreerende deelen van het Duitsche keizerrijk waren, Duitschland ze gerust mag terugvragen. Als roof behoorde, nu de vredebonden in hun doel nog niet verder zijn, dan zij zijn, geenszins gekenschetst te zijn, wat, naar de tot op heden geldende terminologie, uitkomst van een wettigen of rechtmatigen oorlog heette. Daarbij een bescheiden vraag. Is niet, wellicht omdat de hoofdzaak zooveel plaats vereischte, het een en ander, rakende het Buitenland, te veel uit het oog verloren?

Eindelijk de overige artikels. Zij zijn van verschillende schrijvers, alzoo van verschillend gehalte. Vraagt iemand, die ‘Onze eeuw’ nog niet kent, welke hij, naar mijn meening, het eerst zal opslaan en nagaan, ik zou hem wijzen op: De grondbeginselen der nieuwere geschiedkunst door Dr. J. van Vloten, Holland in nood door Ds. M. Buys, Iets over de diplomacie en onze diplomaten door Dr. H. Martin, Oorsprong van enkele historiesche gezegden door H. Tiedeman, Een bescheiden vraag door Dr. J. van Vloten.

Zóó in een paar uren, ten behoeve van dit Verslag of deze nederige aankondiging, de negen afleveringen van het Tijdschrift nog eens doorloopend, kon ik de gedachte niet onderdrukken, die zich telkens aan mij opdrong, dat de feiten van den dag er over 't geheel meer op den voorgrond staan, dan de Geschiedenis, d.i. wat gebeurd is.

Ook zijn de meeste artikels, mede die, welke het uit den aard der zaak niet behoeven te zijn, zoo kort, dat men van tijd tot tijd waant niet een Tijdschrift, maar een Courant in handen te hebben. Nog verwonderde het mij, dat zoo weinig eigenlijk historische vraagstukken in de in 't licht gekomen nummers het onderwerp der ingezonden of van de Redactie afkomstige stukken uitmaakten. Hoe dit zij, de Tijdspiegel wenscht door 't orgaan van mijn kort woord, of wel, in dit orgaan van den dag wensch ik aan ‘Onze eeuw’, dat zij groeie en bloeie tot in secula seculorum.

d^r. j.a. wijnne.