De Tijdspiegel. Jaargang 26

[p. 164]

Voor het middelbaar onderwijs.

Wissel-arbitrage, ten behoeve van het Middelbaar onderwijs, door Mr. J. Léon, advocaat te 's Gravenhage. Arnhem. D.A. Thieme. 1868.

Of niet of zeer onvolledig en stiefmoederlijk is in de zeer weinige boeken over Koopmansrekenen die in ons land het licht zagen, de wisselarbitrage behandeld. Daarom achtten wij het een gelukkig denkbeeld van den Heer Léon, dat hij er zich toe zette, om dienaangaande heldere begrippen te verspreiden en den jongelieden, die zich op de hoogte wenschen te stellen van de wijze, waarop de koopman gewoon is te rekenen, die studie gemakkelijk te maken. Over het algemeen meenen wij dat de Schrijver zeer gelukkig is geslaagd, zij het dan ook dat er enkele gebreken in het werkje voorkomen, waarop wij willen opmerkzaam maken.

In het eerste Hoofdstuk vinden wij een uiterst heldere verklaring van den wisselkoers, waaraan wij alleen dezen algemeenen regel zouden wenschen toe te voegen, die voortvloeit uit het door den Schrijver gezegde in § 12, ‘dat bij die noteeringen, waarbij de veranderlijke koers in binnenlandsch geld is uitgedrukt, de wissels goedkooper zijn als de koers lager is, terwijl het tegenovergestelde plaats vindt bij die noteeringen, waarbij de veranderlijke koers in vreemd geld is genoteerd.’

Het tweede Hoofdstuk bevat de koersnoteeringen van de voornaamste wisselplaatsen van Europa. De Schrijver zegt daarbij dat Rotterdam onder anderen ook noteert op Leipzig, dit is echter niet zoo. Wij zijn ook niet toegedaan zijn meening, dat Rotterdam zoo overbodig en omslachtig is in zijn koersnoteeringen; in dit en in het volgende Hoofdstuk beweert hij, dat het vollediger is, om den koers te bepalen van één ‘zicht’, dan van meerdere ‘zichten’, omdat het disconto er bij wordt vermeld en men dus gemakkelijk de overigen kan berekenen. Juist dat gemakkelijk berekenen wordt bevorderd door die noteering van meerdere ‘zichten’, want niet altijd worden de wissels juist op één, twee of drie maanden getrokken. Bovendien houdt de trekker of de houder zijn wissels meermalen eenigen tijd in portefeuille, ten einde een voor hem gunstiger koers af te wachten, waardoor er bij het verkoopen dier wissels gewoonlijk rente te berekenen valt over termijnen, verschillend van één, twee of drie maanden.

Bij de Amsterdamsche koersnoteering wordt gezegd, dat die plaats alleen voor Londen en Bordeaux meer dan één wisselzicht noteert, daarbij behoorden echter ook nog Parijs en Hamburg genoemd te worden. Het bij de Amsterdamsche noteering opgegeven ‘Disconto 3’ beteekent niet, dat wissels, ‘te Amsterdam betaalbaar,’ met 3% ge-

[p. 165]

disconteerd worden, maar wissels, betaalbaar in eenige plaats in Nederland.

In de noot, op pagina 18 voorkomende, vinden wij een verklaring van disconto, die naar ons inzien den lezer geen juist denkbeeld daarvan geeft.

Wèl is disconto, de intrest, dien de kooper van een niet vervallen wissel minder betaalt dan het bedrag in dien wissel genoemd, en dat in verhouding tot het bedrag van dien wissel, de dagen die hij nog loopen moet en de op de beurs vastgestelde rente, maar uit de verklaring des schrijvers zou men moeten opmaken, dat de schuldenaar, dat is hier de betrokkene, den wissel disconteert. Dit geschiedt slechts zeer zelden, meestentijds worden de wissels gedisconteerd door personen, die in geenerlei betrekking tot den betrokkene staan, en dus zonder dat de betrokkene er iets van weet, en zelfs meer dan eens gaat dezelfde wissel, door disconteering, van de eene hand in de andere over.

Aangaande de minder taalkundige juistheid van het woord verdisconteeren dient, dat het een in den handel geijkt woord is, waarom men er niet uit schroomvalligheid een ander woord voor in de plaats behoeft stellen, dat minder juist weergeeft wat met verdisconteeren wordt bedoeld. Met betrekking tot wissels in Hollandsch geld bedoelt de handel met gedisconteerd, gekocht, en met verdisconteerd, verkocht, even als geassureerd gezegd wordt van hem aan wien iets wordt verzekerd, en verassureerd van hem door wien iets wordt verzekerd.

De berekeningen op pagina 20-23 komen ons voor te veel in 't breede te zijn besproken zoodat de duidelijkheid daardoor heeft geleden. Liever gebruike men zooals in den handel geschiedt, de formule:

Niet het bedrag des wissels kan verminderd worden naarmate de dagen, die hij nog loopen moet, maar wel de koers.

In de noot op pagina 22 zegt de Schrijver ons, dat men in Nederland, bij het koopmansrekenen, het jaar op 360 dagen rekent. Dit is alleen waar, bij het berekenen van intrest in Rekening-Courant en den wisselkoers, niet echter bij het disconteeren van wissels. Dáár wordt de maand gerekend, zooals zij werkelijk is en de vervaldag één dag later gesteld, dan in den wissel wordt vermeld, omdat de betrokkene den volgenden dag nog betalen kan, bij wissels, die op Zaturdag vervallen, zelfs twee dagen, omdat de betaling dan nog des Maandags kan geschieden. Waar men dus de maand rekent, zooals zij werkelijk is, daar moet ook het jaar op 365 of 366 dagen worden gesteld, en dit geschiedt ook, zoo niet altijd dan toch meestentijds.

Hetgeen op pagina 23 over de evenredigheden voorkomt, is naar

[p. 166]

ons inzien niet te verdedigen. Het is beter de evenredigheid niet te gebruiken, dan onjuist, vooral daar men haar kan ontberen.

Op pagina 56 zegt de Schrijver ‘dat bij den kettingregel elke nieuwe vergelijking denzelfden naam moet dragen, waarmede de vorige eindigt’; hiervoor zouden wij liever in de plaats stellen: ‘dat in elk dier vergelijkingen, de grootheid van het tweede lid, dezelfde moet zijn als die van het eerste lid in de volgende vergelijking.’

Onjuist is wat er staat op pagina 82, namelijk: ‘wanneer ik iets vermenigvuldig met: Bremer thaler enz.’ Men kan niet met Bremer thalers vermenigvuldigen.

Ondanks de kleine fouten die dit werkje aankleven, is het zeer bruikbaar en zeker het beste, wat in onze taal over wissel-arbitrage is geschreven.

Wij wenschen den Schrijver, die zijn taak blijkbaar met ernst heeft opgevat, dat hij spoedig in de gelegenheid kome de genoemde onjuistheden te herstellen, en twijfelen dan ook niet of dit werkje, dat bovendien netjes gedrukt en zeer handzaam van vorm is, zal een goed onthaal genieten.

Rotterdam.

L. Droogleever Fortuijn.