De Tijdspiegel. Jaargang 21

[p. 127]

Brievenbus.

I.
Brief van een kandidaat-professor voor de Kaap.

WelEdele Heer!

Het is nu juist een jaar geleden, dat ik tot het bepaalde besluit kwam, om een schurk te worden. Gij herinnert u welligt, dat dit was naar aanleiding van den vurigen ijver, dien sommige advokaten ten toon spreidden in de zaak van den zoo diep miskenden en in hun oog, zoo onregtvaardig behandelden graaf d'Hombres. De lauweren, door dien handigen gelukzoeker en beurzensnijder behaald, lieten mij niet toe te rusten, en eerst toen ik na langdurigen strijd tot de volle overtuiging gekomen was, dat er geen zekerder weg is tot eer en waar geluk dan die der schurkerij, had ik vrede in mijn gemoed en begreep ik wat voortaan het doel moest wezen van mijn werken en streven. Zoo stond het bij mij vast: een schurk, een ferme schurk, niets dan een schurk moest ik woorden. Maar helaas! tot nu toe is het bij vrome (!) wenschen gebleven; goede voornemens - l'enfer en est pavé zegt het spreekwoord; van bedoelingen als de mijne zou ik moeten zeggen, le ciel en est pavé, indien men zich ten minste zulk een aetherisch verblijf met hardsteenen zerken kan denken. N'est pas filou qui veut; wat ik ook gedaan, gezwoegd, gestreden heb, het heeft mij niet mogen gelukken groote vorderingen in de edele kunst te maken, en hoe vele schitterende voorbeelden ik ook zie en hoe krachtige aanmoediging ik ook ondervind, ik vrees dat ik mijn geheele leven lang een brekebeen zal blijven. Hoe komt het toch, dat het anderen zoo gemakkelijk valt? Is het alleen mijn drie- en-dertigjarige eerlijkheid die mij in den weg staat, en de kracht, onzalige kracht! der gewoonte? Of is het, zoo als mijn vriend de medicus zich uitdrukt, als hij met eene ziekte geen weg weet, mijne idiosyncrasie? Gij Delphisch orakel, man van de Tijdspiegel die alles weet, zeg het mij! Doch wat ook de oorzaak zij, het verschijnsel bestaat, en het is een treurig verschijnsel, want als het velen zoo gaat als mij, wat zal er dan worden van de schurkerij, wat zal er worden van die landen en staten, waar men niets dan schurken, echte, ferme, volleerde schurken wil hebben? Hoe ten minste de synode van de Kaap de Goede Hoop het dan zal maken, verklaar ik niet te begrijpen. Immers, volgens de Kerkelijke Courant van heden, wil men daar zelfs geen predikanten hebben, of zij moeten steeds geneigd zijn tot alle boosheid, niet alleen tot afgunst, jaloezij, hoogmoed, ijdelheid (daartoe zouden sommige geestelijke heeren nog wel te brengen zijn), maar tot alle denkbaar kwaad, tot moord, doodslag, brandstichting, in één woord tot alle mogelijke en onmogelijke zonden. Zijn ze dat niet, of verkiezen ze dat niet te verklaren, ('t welk toch veel gemakkelijker is), ze worden zonder genade gesuspendeerd en naderhand mogelijk wel afgezet. Ik heb medelijden met de Kaapsche broeders en die gemeenten, die, zoo het met de vorderingen in de schurkerij algemeen zoo slecht gaat als met mij, weldra zonder herders en leeraars zullen zijn. Zou het niet tijd worden, op middelen te zinnen om in het kwaad te voorzien? Zou het niet de pligt zijn van alle Nederlanders, als door taal en afkomst aan de Kapenaars verwant, hun in een zoo eerlijke - ik wil zeggen schurkophilische - zaak behulpzaam te zijn? Mij is voorgekomen, dat men in het bestaande gebrek niet beter kan voorzien dan door eene Maatschappij op te rigten, - met

[p. 128]

Maatschappijen geneest men tegenwoordig alle kwalen, - eene Maatschappij die den naam zou kunnen voeren van ‘Genootschap tot bevordering der schurkerij’ of zoo iets dergelijks, en waarvan het doel niet verder zou behoeven omschreven te worden, daar de titel dat genoegzaam te kennen geeft. Tot Directeuren dier Maatschappij zou ik willen benoemen de heeren Faure c.s., die het rapport der Kaapsche synode onderteekend hebben. Deze zouden tevens belast worden met het onderzoek van hen die tot het lidmaatschap wenschten toe te treden, daar zij getoond hebben voor deze taak volkomen berekend te zijn. Niemand zou tot lid aangenomen worden, dan die niet alleen in gemoede verklaren kon, dat hij steeds geneigd was tot alle loosheid, maar daarvan ook bewijzen gaf: een paar diefstallen, echtbreuken en moorden, of nog liever hebbelijkheid om orthodoxie te huichelen, terwijl men in zijn hart volbloed liberaal is, zouden tot krachtige aanbeveling strekken. Zoodra men bij iemand nog eenige neiging tot iets goeds bespeurde, b.v. om de heeren examinatoren een slag in het aangezigt te geven, zou hij onherroepelijk moeten afgewezen worden. De kandidaat, eens aangenomen als lid, zou plegtig moeten beloven, de neiging steeds bij zich te zullen aankweeken en alle daarmede strijdende begeerten te onderdrukken. Een jaarlijksch onderzoek zou het bewijs moeten geven van de getrouwe vervulling dezer beloften. Oude zondaars, die nog wel zouden willen, maar niet meer kunnen, zouden eereleden van het genootschap kunnen worden, en sommige vromen in den lande zou men kunnen begiftigen met den titel van begunstigers. Op deze wijze verbeeld ik mij, dat er veel goeds geweerd en veel kwaads tot stand zou kunnen gebragt worden. (Ik druk mij immers goed uit, want in deze Babylonische spraakverwarring heb ik soms moeite den weg te vinden?) De Kaapsche broeders zullen zeker geneigd zijn ook tot deze boosheid, en mij gaarne de hand willen bieden. Uit hun naam meen ik aan de kandidaten voor mijn genootschap wel te kunnen beloven: vrijen overtogt naar de Kaap, en daar een heerlijk, onbezorgd leventje te Darling of elders. Den heer Kotzé zou ik maar raden, hoe eer hoe liever het gezelschap te verlaten, waarin hij zich nu bevindt. Foei! hij is niet ten allen tijde geneigd b.v. om vrouw en kinderen te vermoorden, en die man zou predikant mogen wezen, en medebroeder van zoo velen, die volgens hunne verklaring allezins en altijd geneigd zijn tot die boosheid. Één zondaar bederft veel goeds, hier zou één eerlijk man veel kwaads tegenwerken, en dat mag niet.

Zal mijn genootschap tot stand komen, zal mijn ideaal verwezenlijkt worden? Het is te hopen, maar ook te verwachten..? Mogelijk kan hiertoe medewerken het anti-christelijk onderwijs, dat thans volgens advertentie van den heer Josua van Eijk^*) op onze openbare scholen gegeven wordt. Want wordt daar wezenlijk het tegendeel geleerd, van 't geen het Christendom voorschrijft, wordt daar aan de kinderen ingeprent dat zij moeten doodslaan, moeten stelen, moeten echtbreken, dat zij verpligt zijn God en alle menschen te haten, dan is er kans op, dat éénmaal geheel het opkomend geslacht geneigd zal zijn tot alle boosheid. Heeft de steller van die anti-christelijke advertentie ook zulk onderwijs genoten?

20 Dec. 1863.

Jan Olij.

*) Haarl. courant 16 November.

[p. t.o. 129]

KIEL, DE HOOFDSTAD VAN HOLSTEIN.