De Tijdspiegel. Jaargang 21

Helder tafereel van een warm land.

Een Zomer in het Zuiden, door Gerard Keller. Te Arnhem, bij D.A. Thieme. 1863.

De Schrijver van Een Zomer in het Noorden heeft onlangs zijn Zomer in het Zuiden uitgegeven. Hoewel slechts het eerste deel daarvan het licht zag, lokt dit reeds tot spreken uit. De levendige en geestige novellist was zoo buitengewoon

[p. 85]

gelukkig geslaagd in zijn kostelijk boek over het Noorden, met hetwelk hij een nieuw gebied betrad, dat het bericht van zijne reis in Spanje reeds bij velen den lust prikkelde de vrucht te proeven die Keller uit dat heerlijk oord zou meêbrengen.

Een kijkje dat de schrijver den lezers van de Aurora voor 1863 reeds gunde gaf nieuw voedsel aan de goede verwachting. Een ander, in de Tijdspiegel, lokte tegenspraak uit. Het boek zou dus de aandacht trekken.

De Schrijver begint met ons op eens te verplaatsen in Barcelona en ons de eerste kennismaking met eenige Spaansche zeden en gebruiken te doen maken. Van daar wordt een uitstap gedaan naar het op den steilen berg gelegen klooster van Monsserrat, eenmaal een machtig gesticht, thans nog slechts eene merkwaardigheid, belangrijk door zijne zwarte Madonna en het zwaard dat Ignatius de Loyola haar wijdde. Valencia, het paradijs der Mooren; het antieke Murviedro, dat Hannibal voor zijne muren gezien heeft; Madrid, zijn merkwaardigheden, zijn bevolking, het leven in die hoofdstad; een stierengevecht; het Escuriaal, waar de schim rond waart van den man dien Victor Hugo meent dat de dood is, of erger nog de koning; Aranjuez, Toledo, Granada, Alhambra, Malaga, - deze alle vindt men in dit eerste deel behandeld. Wat al heerlijke namen, met welke onze verbeelding reeds zoo vertrouwd is, met wier werkelijkheid men zoo verlangt bekend te worden. Met die werkelijkheid, vooral voor zoover het tegenwoordige betreft, maakt Kellers reis ons op even aangename als belangwekkende wijze bekend. Hij heeft er van afgezien Spanjes verleden, meer dan ter loops en waar er onmiddellijk aanleiding toe was, te schilderen, dat verleden zoo ontzettend rijk op het gebied van geschiedenis, letteren, kunst, wetenschap, godsdienst, staatkunde, dat Spanje op welks grond zoo veel drama's uit 's menschdoms leven zijn gespeeld. Over die duizenden herinneringen is de weelderige plantengroei van het nieuwe leven heen gegroeid, en deze is de voorname stof van het boek dat wij bespreken. De Schrijver heeft, dunkt ons, daarmeê wèl gedaan. Weinigen van onze bellettristen bezitten zulk een open oog voor het leven, zulk een gaaf om diens verscheiden uitingen frisch en geestig voor te stellen als Keller, en hij zou afstand gedaan hebben van zijn beste krachten wanneer hij niet in dezen zin zijne reisindrukken had wedergegeven. En hoe hij daarin geslaagd is dat getuigt zoo menige bladzijde vol levens, met de vlugge penteekeningen op straat, de fraaije landschappen, het stierengevecht, het schilderachtig en karakteristiek tafereel van het heiden-bal te Granada, de reis van deze laatste plaats naar Malaga.

Europesche hoofdsteden en in het algemeen zulke plaatsen te beschrijven, waar het hedendaagsche leven in zijn tegenwoordigen, overal gelijken vorm, heerscht, is eene zware taak. Het valt niet ligt deze in zulk minder gewoon en eenigzins pikant licht te plaatsen als onze nieuwsgierigheid en onze belangstelling eischen tot hare voldoening. Niet dat wij het moderne leven minder belangrijk, noch zelfs minder dichterlijk achten; maar het eischt veel dieper doordringen en veel langduriger studie dan een toerist kan geven aan de steden waar hij verblijft. Overal waar de tegenwoordige beschaving haar gelijk-

[p. 86]

matig kleed niet zoo uitsluitend heeft gespreid, maar de oorspronkelijke natuur en het eigendommelijke meer zichtbaar en bloot liggen, kan de reiziger die karaktertrekken spoediger en in grooter getale vatten, en heeft hij daardoor ook schooner kans den lezer te boeijen. Dit blijkt ook weder hier. De novellen van Keller zijn daar om te getuigen hoe natuurlijk waar, met hoeveel geest en scherpzichtigheid hij het hedendaagsche leven vermag weder te geven in zijne kunstwerken, zoodra hij er grondig mede bekend en tot in al zijn schuilhoeken mede vertrouwd is. Hij kan het dus uitnemend, maar het is onmogelijk dat een reiziger in weinige weken tot al de diepten dóórziet die het gewone dagelijksche leven met het vernis der alom gelijke beschaving verhult. Van daar dan dat zijn boek in belangrijkheid, in aantrekkingskracht toeneemt, naar mate de Schrijver de Europesche beschaving verlaat, en naar mate er meer oorspronkelijks zich boven het waterpas van deze vertoont. Zijne beschrijving van de dansen der gitano's in hun eigen kwartier is misschien de meest aantrekkelijke bladzijde uit dit eerste deel. Ook zijne reis van Granada naar Malaga, zoodra wij de allen bekende Europeesche gedaanten verlaten, zoodra wij weder in de natuur en de buitenlucht zijn, en de zee rieken, spant weder de aandacht met nieuwe kracht. Zoo wacht ons ook nog eene uitmuntende episode, het uitstapje naar Afrika, waarvan de lezers van de Aurora reeds een kijkje genoten.

Kellers reis is geschreven in dien vluggen, boeijenden schrijftrant, die hem eigen is, en bezit dien onverstoorbaar goeden luim, die gezonde opgewektheid, dien frisschen blik op het leven, die wij altijd bij hem opmerken. Altijd is hij natuurlijk, en dat zegt heel wat in onzen tijd.

Wij verlangen den reiziger op zijn verderen tocht te vergezellen en wenschen spoedig het tweede deel van zijn Zomer in het Zuiden te begroeten.