Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde. Jaargang 54

Doe als vrouwelijk pronomen

In Onze Taaltuin III, blz. 289-292 geeft Van Ginneken voor het zuiden van ons land een welkome aanvulling van mijn vroegere mededelingen omtrent ‘hartelijkheids’- en sexuele differentiatie bij de noordoostelijke pronomina doe en ie. Behalve in Drente en Twente [en Groenlo en Win-

[p. 84]

terswijk, door v.G. over het hoofd gezien, zie Teuthonista II, blz. 90] blijkt deze eigenaardige differentiatie nu ook nog in een vijfde enclave, nl. Weert, voor te komen.

Ten opzichte van de beoordeling van het verschijnsel ontsluit v.G. echter een open deur met zijn bestrijding, waarvan ik de aanhef citeer: ‘Kloeke ziet hierin slechts een min of meer toevallig gebeuren: “in een niemandsland tusschen twee strijdende partijen beklemd”, maar mij komt dit ongelooflijk voor’ (blz. 291). Ik voeg er dadelijk aan toe: mij eveneens, gelijk reeds uit Tschr. XXXIX, blz. 273 blijkt. Van een ‘nieuwigheid uit louter toeval’ is daar immers geen sprake, precies het tegendeel.

De woorden in Onze Taaltuin zijn helaas een sombere illustratie van v.G.'s, juist 24 blz. tevoren neergeschreven, pessimistisch oordeel, dat misverstand ‘véél véél vaker voorkomt, dan men gewoonlijk denkt’¹⁾. Mocht dat wat ik t.a.p. werkelijk heb geschreven soms nòg niet duidelijk genoeg zijn, dan leze men Teuthonista II (1926), blz. 90: ‘Wer Dialektkarten zu lesen gelernt hat, weiss, dass wir hier ohne Zweifel ein altes Relikt vor uns haben, das sich zwischen zwei kämpfenden Grossmächten sozusagen auf “Niemandsland” hat erhalten können’.

kloeke.

1) Op blz. 267 van Onze Taaltuin III schat v.G. nl.: ‘dat slechts 25% van alle taaluitingen volkomen in heel haar inhoud door den bedoelden hoorder worden verstaan; en dat 25% van alle taaluitingen ter wereld door den toegesprokene geheel en al niet verstaan of glad worden misverstaan; terwijl de 50 overblijvende percenten daartusschenin: op en neder slingeren’.
Anderzijds valt er m.i. toch ook wel iets te zeggen voor onze volksopvatting, dat een goed verstaander maar een half woord nodig heeft.