Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde. Jaargang 24

[p. 159]

Shakespeare in Nederland.

I. Eerst verknoeid en toen vertaald.

De Haarlemsche stadsboekerij bezit een folio-hs., bevattend een tooneelstuk met name ‘Hertog van Savoy.’ De vertooners zijn:

Alonzo, overveldiger (sic) van 't hartogdom van Mantua.

Ferdinand, zijne (sic) soon.

Prospero, reght hertogh van Millanen.

Antonio zijne (sic) broeder overweldiger van zijn hertogdom.

Gonzalo een edele man van Savoy.

Hippolitus een jong prins die noit geen vrouw gesien (sic) en reght erfgenaem van Mantua.

Stephano schipper.

Mustacho stuurman.

Trinkalo bootsman.

Ventozo een matroos.

Verscheyde matroosse.

Een Jongen.

Miranda}doghters van prospero die nooit geen man gesien heb (sic).

Dorinda}doghters van prospero die nooit geen man gesien heb (sic).

Ariel een spiritus familiaris die Prospero dient.

Caliban}Twee van (sic) schepselen van 't Eijland.

Suorase zijne suster}Twee van (sic) schepselen van 't Eijland.

Danssers en Sangers.

Blijkbaar the Tempest, doch niet zooals Shakespeare 't geschreven heeft, maar zooals Dryden en d'Avenant het naar den smaak hunner dagen verknoeid en vooral vervuild hebben. Immers wij vinden in deze lijst drie personen, die bij Sh. ontbreken, maar bij hen voorkomen: een jongeling, die nooit een vrouw gezien heeft; een zuster van Miranda, even onwetend als zij en hij; en een vrouwelijke Caliban - alles om 't stuk te peperen! Men kan dus niet zeggen, dat de vertaling ons tot eer strekt; toch schijnt ze mij vermeldenswaardig als uiting van roman-

[p. 160]

tisme nog nà Blasius - immers the enchanted Island, zooals D. en d'A. het noemden, is eerst in 1670 gedrukt¹⁾, en toen zeker nog niet dadelijk hier bekend geworden. De vert. is in proza; dus denkelijk bestemd ter berijming door iemand, die wel verzen kon maken, maar geen Engelsch lezen. Het hs. heeft behoord tot de verz. Tongerloo; in den cat. heet het ‘nooit gedrukt’.

1) Nat. Biography, i.v. D'Avenant.

II. Hamlet-Torquatus.

Hoe is Brandt er aan gekomen een stuk te schrijven, dat tegelijk zoo veel en zoo weinig op Hamlet gelijkt? Toevallige overeenkomst kàn zoo groot niet zijn; en heeft hij 't stuk door Engelsche comedianten zien vertoonen, - wat bovendien zéér onwaarschijnlijk is - waarom heeft hij dan de handeling zoo sterk gewijzigd en zelfs alle namen veranderd? De vraag is al meermalen gesteld en besproken; maar zoo ver ik weet, nog niet opgelost. Daarom wijs ik op Ludolf Smids' opdracht van zijn Konradyn aan Francius, waarin hij zegt, dat Brandt ‘de Deensche historie van de veinsende Amleth’ heeft veranderd in het ‘gelievd en zieltrekkend verziersel van Torquatus.’ B. heeft dus het 3^de verhaal in 't 7^de deel der histoires tragikes gebruikt, hetzij in een der Ned. vertalingen, hetzij in 't Fransch, dat (gelijk men weet) zelf een vertaling is naar 't Italiaansch van Bandello, die op zijne beurt hier Saxo Grammaticus vertaalde. - Smids' woorden laten ook toe aan te nemen, dat Brandt Saxo heeft gebruikt; doch dit maakt geen verschil. - Daarentegen was het Fransch, rechtstreeks of in Eng. vert., de bron van Shakespeare; doch ze zijn op zeer uiteenloopende wijzen van 't voorbeeld afgeweken; en Brandt heeft bovendien - uit classicisme? uit eerbied voor de geschiedenis van Denemarken? - de handeling naar 't keizerlijk Rome verplaatst. Zoodat overeenkomst en verschil beiden zeer natuurlijk zijn.

w. zuidema.