Uxalia, Terschelling.
In de Korte Mededeelingen der Vereeniging voor Oud-Nederlandsche Rechtbronnen (IV, 293) komt een hoogst merkwaardige naam voor, waarop ik hier de aandacht wil vestigen. Het is de tot het Friesche Westergoo behoorende Insula Uxalia (in het handschrift stond eerst Woxalia, doch Wo- is met een iets latere hand door U- vervangen), waaronder zonder eenigen twijfel Terschelling is te verstaan. Voor zoover ik heb kunnen nagaan, is die naam tot dusverre nog nergens aangetroffen, en toch is het naar mijn overtuiging de echte, oorspronkelijke naam van het eiland, al dagteekent het register, waarin hij voorkomt, eerst van 1440. Immers het kan kwalijk iets anders zijn dan de tot dusver ontbrekende tegenhanger van den naam Texalia. Tessel strekte zich in de middeleeuwen uit van het Flie tot het Marsdiep (vroeger misschien zelfs tot de Rekere), en daar de naam ‘zuiderland, zuidereiland’ beteekenende, evenals Teisterbant ‘zuidergrensland’, bedoelde hij het land bezuiden den stroom, die in en misschien reeds voor den Romeinschen tijd de hoofdverdeeling der Friezen vormde, het Flie. Dat ‘zuider(ei)land’ onderstelde een ‘ooster(ei)land’ (niet noorder-, wegens de ligging ten opzichte van het Flie), en dit moet ook inderdaad de beteekenis van Uxalia geweest zijn. Alleen de x levert bij deze verklaring eenig bezwaar. Immers, terwijl in Texalia uit Tehsalia de k-klank oorspronkelijk is, kan hij dat in Uxalia onmogelijk geweest zijn, indien dit inderdaad, zooals ik vermoed, als Us-alia, Os-alia is op te vatten, en zou hij òf alleen zijn te verklaren als bij analogie aan Texel ontleend, òf wel, wat echter meer bezwaren in heeft, het teeken x in dezen voor representant van ss zijn te houden. Hoe dit ook zij, in elk geval schijnt Uxalia mij volkomen identisch met het eiland Ösel in de Oostzee (ik herinner nog aan Wesel, d.i. het eiland aan
het westeinde der Lippe) en de
echte oorspronkelijke naam van het eiland ten oosten van het Flie, dat later Scelgis, ter Schelling heette.
Rotterdam.
s. muller Hzn.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd