Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde. Jaargang 2

[p. 118]

Een fragment van Seghers Parlement van Troyen, volgens een Utrechtsch Handschrift.

In een zeer fraai handschrift met wapens rijk versierd, toebehoorende aan Prof. B.J. Lintelo Baron de Geer van Jutphaas te Utrecht, vindt men in de eerste plaats de kroniek, door Blommaert in zijne Oud-Vlaemsche Gedichten uitgegeven; deze kroniek wordt ook aangetroffen in het Wapenboeck van den wapenherout Gelre, onlangs door M. Victor Bouton te Parijs uitgegeven. In dit werk wordt echter het slot niet gevonden van Nu hebdi gehoirt ende vernomen ❘ Van wat beghinne dat siin comen ❘ Die edele prinsen van Brabant enz., evenmin als de hier voorkomende tijdsopgave:

Dit was ghemaect in die poort
't Antwerpen na ons heren geboort
Dertien hondert ende XXVII mede;
God gheef ons allen sinen vrede.

Bij Blommaert komen deze regels wel voor, tot zelfs de fout in den voorlaatsten regel, waar XXVII voor XXXVII staat. Even te voren toch, en hiermede eindigt de kroniek in het Wapenboeck, staat er te lezen:

Dit es die vierde van Lymborch Jan,
Die van Vrancriic tsKueninx dochter nam
Te wive, tsinte Remeis misse over wair,
Doe men screef XIII^c ende XXXII iair.

Na eene recapitulatie over de ‘Kairlinge’ en het geslacht van ‘Godevaert van Bulyoen’ volgt eene geslachtslijst der Trojanen,

[p. 119]

wederom eene der Karolingen, en daarna eene der koningen uit het huis van Capet. De kroniek der Hollandsche graven, hierop volgende, komt overeen met die, welke op blz. 21 in het Wapenboeck is afgedrukt; zij loopt echter verder, want ook Willem en Ruwaerd Albrecht staan nog beschreven. Het laatste jaar dat hierin genoemd wordt is: doe men screef dusent CCCC ende vier. De volgende stukken over de graven van Vlaanderen loopen tot het einde der 13^e eeuw; evenmin als de kroniek van Holland geven zij veel nieuws, daar zij dikwijls overeenkomen met de Brabantsche Yeesten en de kroniek over Holland gedeeltelijk met Melis Stoke. Na een Latijnsch opstel over de Trojanen, Brutus en Ulysses in Brittannia en een commentaar op het Paternoster, volgt van dezelfde hand, die het voorgaande schreef, een fragment Dits 't parlement van Troyen. Hoewel het in hoofdzaken overeenkomt met de lezing der fragmenten, door Blommaert (Oud-Vl. Gedichten I, 11) en Verdam (Maerlant's Historie van Troyen) medegedeeld, biedt het op sommige plaatsen zeer merkwaardige afwijkingen, terwijl het slot, of eigenlijk de laatste verzen van dit Hs. (want waarschijnlijk ontbreken hier die vellen, waarop het slot te lezen stond), bij geen van beiden worden aangetroffen. Wellicht hebben wij hier te doen met ingeschoven verzen van een bewerker, die ook de voorgaande kronieken vervaardigde.

Voor de critiek van den tekst is dit fragment echter niet zonder belang. De hier geboden lezing toch stemt meermalen met Verdam overeen, waar hij eene andere lezing dan die van het Wissensche handschrift heeft voorgeslagen. Dit blijkt o.a. bij de versregels 3826, 3834, 3838 en de noot op vs. 3900; het woord ontterfenisse in dezen tekst toch bevestigt de meening van Verdam, dat op die plaats in het Wissensche handschrift ontderfenesse de voorkeur verdient boven In strijden enz.

Wat de inlassching na vs. 3927 betreft, komt dit hs. met dat van Blommaert overeen; niet echter bij vs. 3898, waar het overeenstemt met het hs. van Wissen; beide hebben hier Nu lies, waar Verdam met Blommaert Du lies voor in plaats stelt.

[p. 120]

Ook in de volgorde der regels van vs. 3879 e.v. stemmen zij overeen. De rangschikking der versregels 3943, 44 wordt hier gevonden, zooals Verdam ze heeft voorgeslagen, terwijl het wederom niet heeft de bij vs. 3789 door Verdam voorgestelde omzetting, die wel in het hs. van Blommaert wordt aangetroffen. Hier en daar heeft de afschrijver niet juist gelezen, b.v. in vs. 4004, waar hij van ‘wine selen se an horen danc’ maakt ‘wi sullen se winnen a.h.d.’, en vs. 4009, waarin ‘tot onsen vromen’ voor ‘tonser onvromen’ staat. De zin van vs. 4002 is hier even onduidelijk als in het hs. van Wissen en zeker bedorven. In grammatische vormen en spelling wijkt dit hs. nog al eens af van de beide andere. Niet al deze kleine afwijkingen zijn in de varianten opgeteekend.

¹⁾Pryams zoon, Hector die goede,
Reed buten Trogen sonder hoede,
Ende methem menich ridder koene³⁶⁹⁷
Die harten hadden als lyoene,
Die dapper waren ende groot;³⁶⁹⁹
Die dilste waren kueninx genoot;³⁷⁰⁰
Elck was ghereden als een kueninc
Op een ros dat wael ghinc,³⁷⁰²
Sine grote spronge springende.³⁷⁰³
Dair reedter veel al zingende³⁷⁰⁴
Harde wel na hoirre wise.³⁷⁰⁵
Hector reed een ros van prise,³⁷⁰⁶
Dat hi in herde menich lant³⁷⁰⁷
Proefde ende ghedurich vant³⁷⁰⁸
Hien const nyet gemaken moede.
Diere cleder ende goede

1) De cijfers zijn die van de uitgave van Verdam.
Varianten in de uitgaven van Verdam en Blommaert.

3697 vele riddren koene.

3699 Sy w.d.e.g.

3700 Die mynste was, Bl. (932) dulste.

3702 Elc reet een ors d.w.g.

3703 Grote spronghen al s.

3704 Daer reden veel ridders a.s.

3705 in hare w.

3706 H. sat op een ors v.p.

3707 Dat hy hadde i. m l.

3708 gheproeft.

[p. 121]

 

Had hi an; rock ende surkoot

3712

Van eenre diere samite root,³⁷¹²

3721

Ende een mantel also mede.

 

Het soud u duncken onwairhede³⁷²²

 

Woud ik u algader visieren³⁷²³

 

Van hoe menigher manieren

3725

Si waren, en hoe wel si hem zaten.

 

Hi hadde een scoon hooft utermaten,

 

Blont enten hals wit dair onder;

 

Een hooftbant opt hooft, die een wonder

 

Koste, eer hi gemaect was.

3730

Dair na hadden Eneas,³⁷³⁰

 

Ende gaffen Dydo siere amyen,³⁷³¹

 

Die hi hadde bi goeder vryen.³⁷³²

 

Hector reed op Galenteyen,

 

Een ros, dat hem wel conste meyen

3735

In groten persen van oirlogen.

 

Hi entie sine reden in hogen

 

Jeghen die Griecken te perlemente.

 

Optie riviere van Clarente

 

Bleven si houden all stille;

3740

Dair zeide elck andren sinen wille.

 

Ic wilre een deel nomen bi namen³⁷⁴¹

 

Der Griecken, die van buten quamen,³⁷⁴²

 

Dat ghi hen entie van binnen³⁷⁴³

 

Te bat zelt moghen onderkinnen:³⁷⁴⁴

3745

Aetchilles ende Agamemnoen,

 

Ayax ende Thelamoen,

 

Thoas ende Menelaus,³⁷⁴⁷

 

Nestor en de Anthilogus,

 

Calcas ende Pallamedes,

3750

Ulixes ende Dyomedes.³⁷⁵⁰

 

Dese ende die si hebben wilden,

 

Dares zeecht dat sie dair hilden³⁷⁵²

3712 Van eenen diere s.r. Hier tusschen zijn in het Hs. te Wissen 8 regels, welke hier niet voorkomen.

3722 H. s. schinen o.

3723 Wildie u al te male v.

3730 Synt haddene E.

3731 Ydomen.

3732 D.h. creech b. rechter v.

3741 Nu willicker u een d.n.b.n.

3742 Der gere.

3743 D. men hem.

3744 T.b. sal.

3747 Tonas.

3750 B. Velyx.

3752 Seghet ons Darys, dat d.h.

[p. 122]

 

Die heren een parlemente³⁷⁵³

 

Optie riviere van Clarente.³⁷⁵⁴

3755

Dair zaghen si herde menigen Trogien.³⁷⁵⁵

 

Aetchilles voer Hector besien³⁷⁵⁶

 

Op een Spayns ros van prise.

 

Hector die huessche entie wise³⁷⁵⁸

 

Reed jeghen hem ghesinnichlike,

3760

Ende siin heren hueschelike.³⁷⁶⁰

 

Aldair si te gader quamen.³⁷⁶¹

 

Sien dursten hem niet scamen

 

Van den ghelate, dat si toochden,

 

Want si onderlinghe doochden³⁷⁶⁴

3765

Groten haet ende groten nyt,

 

Sulck als oirloghe ende stryt.³⁷⁶⁶

 

Manlick so was hair ghelaet,³⁷⁶⁷

 

Sonder groeten, dairt so staet,

 

Dat deen den andren niet en mint.³⁷⁶⁹

3770

Hi wair dommer dan een kint

 

Groet hine; het wair recht ende zede³⁷⁷¹

3772

Dat elck siin groeten meinde mede.³⁷⁷²

3775

Sulck groet den andren, hi en an hem niet

 

Die oghen, dair hi mede ziet.³⁷⁷⁶

 

Hi zweghe hondert warven bet.

 

Hierom priis ic hoir wet,³⁷⁷⁸

 

Der Griecken enter Trogiene

3780

Die hem met sconen ondersiene³⁷⁸⁰

 

Bekondichden al sonder groeten.^3781.

 

Soude elck nu siin misdaet boeten,³⁷⁸²

 

Die werelt had te veel te doene.

 

Dares seit dat menich Griec koene³⁷⁸⁴

3753 Hs. ten. V.B. Om te ridene ten perlemente.

3754 By Blommaert volgen nog twee regels.

3755 Saghen sy honden m. T.; B. Daer s.

3756 Myn her A.

3758 hoefsche.

3760 E. sine gesellen hoefschelike.

3761 Tot sy d'een by d'andren q. B. Onthier ende d'een.

3764 sunderlinghe; Bl. Nadien dat si gedoegden 9765 In haer hertte g.n. Bl. (999). Onderlinge en hadden n.

3766 S. a. die roof e.s.; Bl. S. a. roof e.s.

3767 Maect. Goet s.w.h.g. Bl. (1001) maect, soe was manlick. h.g.

3769 Bl. Daer.

3771 h.w. goet sede.; B. recht ende s.

3772 Hs. minde; regel 3773 en 74 ontbreken hier en bij Bl. 3775 Selc.

3776 Der oghen.

3778 Bl. Daer p.i. hare w. V. hoire.

3780 B. Dat is hem m.s.o.

3781. Versamenden. B. Becondegen.

3782 B. Sonde une die m.b.

3784 B. en V. Dat seet Darys. M G.c.

[p. 123]

3785

Quam om Hector te besiene,

 

Ende siin ghesellen, die Trogiene,

 

Die Hectoren zaghen, hem dochte³⁷⁸⁷

3788

Dat hi wel keyser wesen mochte.³⁷⁸⁸

3801

Dair ware veel, had 't paerlement³⁸⁰¹

 

Gheduert een maent of al omtrent,

 

Si haddent ghelooft wel, indien

3804

Dat si Hector hadden moghen zien.³⁸⁰⁴

3789

Dair en was geen ridder, die hem geleec,³⁷⁸⁹

3790

Sien waren algader bleec.³⁷⁹⁰

 

Bi sinre scoonre ghedane.³⁷⁹¹

 

Hi hadde ooc zulcke cleder ane,

 

Diene versierde(n) utermaten.³⁷⁹³

 

Die hoogste, die voir Trogen zaten,

3795

Spraken dicke stillekine,³⁷⁹⁵

 

Si hadden liever Hector te sine,

 

Dan van al der werelt here,³⁷⁹⁷

 

Ende dair toe te leven ymmermere.³⁷⁹⁸

 

Hi was des daechs dicke ghepriist³⁷⁹⁹

3800

Ende met vingheren gewiist.³⁸⁰⁰

3805

So manlic was hi ende so goet,³⁸⁰⁵

 

In siin ghelaet hem niet mestoet³⁸⁰⁶

 

Dat men hem mispreken mochte.³⁸⁰⁷

 

'T gheselscap dat hi met hem brochte

 

Mocht men wel mit eren toghen.³⁸⁰⁹

3810

Dair en was Griec die siin oghen

 

Van Hector konde ghebringen.³⁸¹¹

 

Aetchilles conde hem niet bedwingen³⁸¹²

 

Hi en sprack tot Hector fellike.³⁸¹³

 

Hector was siins zins rike,³⁸¹⁴

3815

Antwoirde hem met sconen woorden,³⁸¹⁵

3787 B. en V.D.H. sach.

3788 Deze volgorde heeft ook het Hs. te Wissen; bij Verdam omgezet zooals de cijfers aanwijzen.

3801 D. waster.

3804 H. mochten s.; B. besien.

3789 D. e.w. ridder, d.h.g.

3790 Sy waren.

3791 Teghen s.

3793 Sierden nyttermaten.

3795 Seiden.

3797 B. e V. al de w.

3798 Ende te levene emmermere.

3799 Dies daghes w.h. sere g.

3800 E. dicke metten vinger g.

3805 So scoene w.h.e.z. Bl. s. minlec.

3806 hem en m.; B. Ende s. gh. dat hem wel stoet.

3807 Niet d.m. ghemercken m.

3809 Mochty.

3811 conste.

3812 B.e. V. Myn her conste niet.

3813 te Hectore wert.

3814 Ende Hector, die des sinnes was rycke.

3815 met scoender antwoerden.

[p. 124]

 

Dairt beide vrunt ende viant hoorden.³⁸¹⁶

 

Tot Hectoren sprack Aetchilles:³⁸¹⁷

 

Mi es lief dat hier toe comen es,

 

Dat ic u onghewapent sie:

3820

Ic en zach u metten oghen nie³⁸²⁰

 

Ghi en had helm in 't hooft gebonden:³⁸²¹

 

Tot miwairt heb ic u fel gevonden³⁸²²

 

Ende wreet in allen bataelgen,³⁸²³

 

Ghi hebt mi wel viifhondert maelgen³⁸²⁴

3825

Duerhouwen van minen halsberge³⁸²⁵

 

Ende zere ghewont, wie ict verberge,³⁸²⁶

 

Ic hebs toren in minen zinne.

 

Ghi toocht mi herde felle minne,³⁸²⁸

 

Mindi mi yet, dat is van verren;³⁸²⁹

3830

Goede vrunschap sal lange merren³⁸³⁰

 

Tusschen mi ende u, ic waen,³⁸³¹

 

Also help mi God, dair leecht aen³⁸³²

 

Int ende miin doot of die uwe,³⁸³³

 

Miin toren es ymmer even nuwe³⁸³⁴

3835

Tuwairt; ghi hebt duerhouwen³⁸³⁵

 

Helm ende scilt; in dar hem betrouwen³⁸³⁶

 

Dat ic se in stride bringhe mee.³⁸³⁷

 

Heer Hector! ic bem al te ghevee³⁸³⁸

 

Jeghen u, dats goet te siene.

3840

Zeven warf, ja meer dan tiene,³⁸⁴⁰

 

Hebdi mi bestaen op 't velt,

 

Dat ic nye had die ghewelt,³⁸⁴²

 

U te doene een pennincwairt scaden.

 

Mer mi hebdi dicke verladen³⁸⁴⁴

3845

Met groten slagen ende met zuren;

 

Ic en conste nye voir u gheduren,

3816 B.e. V. vrienden ende viande.

3817 Myn her Hector sprac Achilles.

3820 In sach u met oghen.

3821 op 't hoeft ghebonden. B Ghine h.h. in 't h.

3822 Te mywert h.i.u.f. vonden.

3823 vreet i.a. bataillen.

3824 maillen.

3825 Doerhouwen.

3826 Ende gewont hoe.

3828 toget.

3829 dats.

3830 Die goede vrienscap.

3831 ic wane.

3832 A. hulp m. G. der leget ane.

3833 B. In 't inde myne doot of d'uwe.

3834 B. es mi even nuwe.

3835 T'uwert g.h. mi doerhouwen.

3836 in der.

3837 te stryde.

3838 Hs. v. Wissen: altoes ghedwee.

3840 zeven werven.

3842 noyt en gheereech.

3844 B. Mer dicke hebdy my verlaten.

[p. 125]

 

Ja ic en sciet nye ongewont van u.³⁸⁴⁷

 

Ic zegt hier voir u allen nu.³⁸⁴⁸

 

U herte is tot mi wairt fel,³⁸⁴⁹

3850

Dair om zo en haet ghi niement el³⁸⁵⁰

 

So zere van uwen dootslagen vianden,³⁸⁵¹

 

Sonder mi, dat mach mi anden;

 

So doet ooc dach ende nacht,

 

Ten si dat zake, dat ic die cracht³⁸⁵⁴

3855

Van uwen armen mach ontstaen.

 

Ic ben des zeker, sonder waen,³⁸⁵⁶

 

Dat ic moet haesteliken sterven;³⁸⁵⁷

 

Die rouwe die doet mi bederven³⁸⁵⁸

 

Van Pertocluse minen gheselle;³⁸⁵⁹

3860

Als ic pense ende vertelle³⁸⁶⁰

 

Hoe hi mi minde ende ic hem,

 

Die droef heit, dair ic dan in bem,³⁸⁶²

 

Die es onmateliken groot.

 

Heer Hector! dien sloochdi te doot!

3865

'T goede gheselscap van ons beiden³⁸⁶⁵

 

Hebdi yammerliken ghesceiden.³⁸⁶⁶

 

Dat sal u te spade rouwen,³⁸⁶⁷

 

Bi gode ende bi miinre trouwen!

 

Ic en beghere el ghene zake³⁸⁶⁹

3870

So herde als van hem die wrake.³⁸⁷⁰

 

Ic seg u een dinc over wair:³⁸⁷¹

 

Mach ic leven noch een jair,³⁸⁷²

 

Ende vind ic u in bataelgen,³⁸⁷³

 

Ic sal u spelen doen ter faelgen³⁸⁷⁴

3875

So duer een spel, dat costen zal³⁸⁷⁵

 

Den toeverlaet van Troyen al:

 

Dat es u liif, dair al an staet³⁸⁷⁷

 

Van Troyen al den craft ende raet.³⁸⁷⁸

3847 in sciet. B. i.s. gewont.

3848 voir ons.

3849 B. U h. dunct in sinde f.

3850 Bedy ghy en haet niemen el.

3851 B. v.u. dootslagene vianden; V. v.u. geslagen v.

3854 Hen sy die.

3856 dies.

3857 Soe moet ic haestelicke.

3858 Want die.

3859 Patrocluse.

3860 om hem peise.

3862 ben dies.

3865 Dat goet.

3866 verscheiden.

3867 berouwen.

3869 In beghere neghene sake.

3870 Alsoe sere. De volgorde van B. wijkt hier af.

3871 ene dinc voer w.

3872 Mochtic.

3873 battaillen.

3874 faillen.

3875 diere. B.s.d. dat spel c.s.

3877 daer alle die raet. B. daer 't al ane staet.

3878 Ende van Troyen die cracht ane staet. B.E. v. T. d.c. ane gaet.

[p. 126]

 

Mocht ic u enichsins ghevaen,

3880

Nemmermeer en had(di) hope noch waen,³⁸⁸⁰

 

Dat ic u levende weder ghave,

 

Om al die scat, om al die have,³⁸⁸²

 

Dair hair die werelt mede genairt;³⁸⁸³

 

Dat heeft ghedaen u goede zwairt,³⁸⁸⁴

3885

Ende 't scarp yser van uwen spere,³⁸⁸⁵

 

Dat zeer tonsien es in onsen here.³⁸⁸⁶

 

Ic zegt u wel hier te voren,³⁸⁸⁷

 

Ic wil ooc dat siit alle horen,³⁸⁸⁸

 

Die met mi quamen ende met u:

3890

Miin hande, die ghi siet hier nu,

 

Si draghen, ziit wel zeker dies,

 

U doot enter stat verlies,³⁸⁹²

 

Ende dat sal cortelike wesen.

 

Hector andwoirde met desen,

3895

Al lachende met zoeten sinne:³⁸⁹⁵

 

Heer Aetchilles! en ghene minne³⁸⁹⁶

 

En maect oirloghen, dat weet ghi wel;

 

Nu lyes selve: al bin ic fel³⁸⁹⁸

 

Tot uwaert, wat mach ic dies?³⁸⁹⁹

3900

Onterffenisse es groot verlies;³⁹⁰⁰

 

Dies piindi u dach ende nacht

 

Hoe ghi mi moocht met uwer cracht

 

Ontterven ende slants verdriven;

 

Mach ict verweren, het sal bliven,

3905

Want het es mi utermaten leet,³⁹⁰⁵

 

Dat ic u ende die ander weet

 

Ghelogeert in miin rike,³⁹⁰⁷

 

Die hem pinen craftelike³⁹⁰⁸

 

Mi tontervene van minen goede.

3910

Ic en zals niet wesen sonder hoede.³⁹¹⁰

3880 Hs. W. en B. En hadt dies nemmer hope no waen.

3882 den scat.

3883 B. genert. Hs. W. by verveert.

3884 u scarpe swert.

3885 dat scarpe yser. B. doert diser.

3886 ontsien es in ons here.

3887 Ene dinc seggie u. B. Ic segghe u ene dinc voer waer.

3888 Ic wille dat.

3892 uwe doet ende der stadt.

3895 Lachende met eenen s.s.

3896 Myn h. A. ghene. 3896 wetic.

3898 B. Du lies; Hs. W. Nu lies.

3899 jeghen u.

3900 In strijden Hs. W.; doch Blomm. ontderfenesse.

3905 Hets mi.

3907 bynnen minen rycke.

3908 Die my alle pynt crachtelike.

3910 In.

[p. 127]

 

Mach ic een jair goorden 'tzwairt,³⁹¹¹

 

Hier en es zo stout noch so wairt,³⁹¹²

 

Hem en zaelt leet siin, dat hi er comen es,

 

Ende u te voren, miin heer Aetchilles!³⁹¹⁴

3915

Edoch zo heb ic te seer misseit,³⁹¹⁵

 

Beroemen es grote dorperheit:³⁹¹⁶

 

Nyement en sal te veel spreken³⁹¹⁷

 

Noch beroemen; die wil wreken³⁹¹⁸

 

Sinen lachter, hem behoeft gestade³⁹¹⁹

3920

Te sine van talen ende van rade,

 

Ende altoos stout ende onvervairt³⁹²¹

 

Op sinen viant als een liebairt.

 

Duer God, miin heer Aetchilles!

 

Of u die doot so leet es³⁹²⁴

3925

Van Pertocluse dair men of seide

3926

Sulcke felle dorperheide,

 

⁺Als van der scoonre Dyomeda,

 

⁺Des kueninx dochter van Libia,

 

⁺Die ghi dair toe dwonget mede

 

⁺Dat si uwer beider wille dede.

3927

Dit zeit men dat u es ghesciet;³⁹²⁷

 

Ic en wouds van uwent halven niet³⁹²⁸

 

Om dusent marck, also help mi God.

3930

Nochtan hout ict over spod.

 

Die toorne van hem ende dat oirloge

 

Heeft becoft menich hertoge,

 

Menich kueninc, also waert,³⁹³³

 

Ende menich ridder onvervaert.³⁹³⁴

3935

[Van den scade ende van den toren³⁹³⁵

 

Die wi leden hebben te voren]

 

Mer het mach so lange duren,

 

Het sal harde zere suren,³⁹³⁸

3911 mochtic e.j.g. myn swert.

3912 nes soe behaghel. B. s. hoverdech.

3914 Hs. W. te vorsten.

3915 Mer.

3916 B. Roemen.

3917 en soude.

3918 no hem b.d. wille.

3919 Hs. hien.

3921 Mer in die daet syn.

3924 Oft. a-d niet in het Hs. W. a. scoender Ydodonien. b. Albonien.

+ a

+ b

+ c

+ d

3927 Die u beiden ware ghesciet; B. wijkt geheel af.

3928 Ic en wilt van mynen weghen niet.

3933 herde weert. B. van vromer acrt.

3934 B. van onvervaert.

3935 Bij Verdam en Bl. staan hier twee andere regels, terwijl deze twee waarschijnlijk ingevoegd zijn.

3938 II. s.s. tusschen ons s.

[p. 128]

 

Wi sitten te winnen herde vaste,³⁹³⁹

3940

Ende ghi siit herde wrede gaste³⁹⁴⁰

 

Te verdrivene aen uwen danc;³⁹⁴¹

 

Aldus macht wel duren lanc.³⁹⁴²

 

Docht u goet wi soudent sceiden³⁹⁴³

 

Ende becortent tusschen ons beiden³⁹⁴⁴

3945

[Ghewapent als een ridder es

 

Sculdich te sine, heer Aetchilles]¹⁾.

 

Es dat zake dat ghi mi.

 

Verwint, hebt quite ende vri

 

Trogen, ende al dat hoirt ter stat.

 

Ende mach ic u ghemaken mat,

 

So wil ic dat dit here kere,

3950

Ende laet mi ende minen here

 

Ende onse vrunden met rusten leven.³⁹⁵¹

 

Dies wil ic dat wi ghisel geven

 

An beide ziden, ic ende ghi,³⁹⁵³

 

Heer Aetchilles! dus muechdi

3955

Veel bet comen ter wrake

 

Van uwen gheselle, dan mit sprake

 

Of mit dreighen; dus sal elc man

 

Sinen vrunt wreken, so hi best can,³⁹⁵⁸

 

Ende sinen viant zeer scaden.

3960

Heer Hector! ic bins wel beraden,

 

Sprack Aetchilles, bi miinre wet,

 

Ghi hebt wair geseit, ende nyet bet

 

En moghen wi corten dese pine,

 

Dair ons langhe in staet te sine,

3965

Ten si dat wiit becorten aldus.³⁹⁶⁵

 

Siet hier den hantscoe. Antilogus³⁹⁶⁶

 

Grepen biden thome doe.³⁹⁶⁷

 

Dair quam er zelcke zeven toe,³⁹⁶⁸

3939 Want wi sitten te winnen vaste.

3940 al te stercke gaste.

3941 B.a.u.d. V.a. onsen d.

3942 Bedy.

3943 wy soudent corten ende scheiden.

3944 Waert u lief, tusschen ons beiden.

1) Deze twee regels komen bij Verdam en Blommaert niet voor.

3951 vriende met Gode.

3953 In. 3955 Vele bat.

3958 Den ghenen wreken, dien hys an.

3965 Hen sy dat.

3966 hier myne wedde.

3967 Grepene mitten breidele doe. B. Begrepene.

3968 quamen sulcke sevene.

[p. 129]

 

Elck was wairt kueninc ende riic,

3970

Diene alle hilden crachteliic.³⁹⁷⁰

 

Here, sprack die kueninc Agamemnoen,³⁹⁷¹

 

Here, ghi wilt bestaen ende doen.³⁹⁷²

 

Sulcke zake, die bliven moet;³⁹⁷³

 

God weet, ten ware niet goet³⁹⁷⁴

3975

Dat ghi bestont zulcke daet³⁹⁷⁵

 

Sonder der hoger lude raet,³⁹⁷⁶

 

Die hier comen siin van verren,

 

Ende met ons willen lange merren,³⁹⁷⁸

 

Om te wrekene onsen lachter.

3980

Doen wi so dat men hier achter³⁹⁸⁰

 

Nyement en segge, dat wi scade³⁹⁸¹

 

Voir Trogen hadden bi onrade.³⁹⁸²

 

Wat men met onrade doet,³⁹⁸³

 

Vergatet wel so hetet goet,

3985

Ende verghaet anders sonder wale³⁹⁸⁵

 

So est ymmer der lude tale:³⁹⁸⁶

 

Met recht so heeft die ghene scade

 

Die domheit doet bi onrade.³⁹⁸⁸

 

Die hem met vrunden ende mit magen

3990

Beraet, si helpent hem dragen,³⁹⁹⁰

 

Ghesciet hem evel ofte goet

 

Van dien, dat men mit rade doet.

 

Bi gode, miin heer Aetchilles!

 

Ic weet wel dat u leet es,³⁹⁹⁴

3995

Dat dees dinc nyet en volcoomt,³⁹⁹⁵

 

Mer ic weet wel dat ons vroomt,³⁹⁹⁶

 

Dat si bliift tot desen stonden.

 

Al hebwi die ut Trogen vonden³⁹⁹⁸

 

Overmoedich ende fel,

4000

Wi sullen se noch ghematten wel⁴⁰⁰⁰

 

Willen wi bi rade varen;

3970 Ende hieldenne alle crachtelicke.

3971 V.e.B. Agamoen.

3972 Ghy wilt.

3973 sulcke dinc.

3974 hen ware ons.

3975 bestoet.

3976 liede.

3978 gherne willen merren.

3980 Varen wy.

3981 Niet ne.

3982 mit onrade.

3983 Want dat m.

3985 oec anders dan w.

3986 eest emmer die yerste.

3988 Die enich dinc doet met. B.D. dompheit d.m.o.

3990 hulpen. B.h.h. allegader.

3994 Wi weten.

3995 deze sake n.e. volcomet.

3996 m.i. wane.

3998 hebben wy.

4000 selen s.n. ghematen.

[p. 130]

 

Sien sceiden aldus niet en twaren⁴⁰⁰²

 

Jeghen ons, ist cort, ist lanc,⁴⁰⁰³

 

Wi sullense winnen an horen danc,⁴⁰⁰⁴

4005

Matten ende hem tonder doen.⁴⁰⁰⁵

 

Mer wil van ons hier elck baroen

 

Doen dat hem voecht, sonder raet,⁴⁰⁰⁷

 

So hebben wi bestaen hoge daet

 

Ende grotelic tot onsen vromen;⁴⁰⁰⁹

4010

Ende sullen wi des te boven comen,⁴⁰¹⁰

 

Wi moeten sin van enen rade,

 

Ende nadien rade gewillich der dade.⁴⁰¹²

 

Na dese tale siin si ghesceiden,⁴⁰¹³

 

Ende die camp tusschen hen beiden⁴⁰¹⁴

4015

Bleef aldus, si keerden weder.⁴⁰¹⁵

 

Van den tween en was so wreder⁴⁰¹⁶

 

Hi en sciet van manlic andren gram⁴⁰¹⁷

 

Ende elck keerde daen hi quam⁴⁰¹⁸

 

Met herde groten overmoede,⁴⁰¹⁹

4020

Ende elck bleef voirt op siin hoede¹⁾.

 

 

 

Dares schreef hier na, ic waen,

 

Die heren van buten ende van binnen

 

Hoe si waren van ghedaen;

 

Met den scoonsten, zeldi bekinnen,

4025

Dat was die vroom Hectoor.

 

Siin duecht siin manheit waren so groot,

 

Na siin doot, noch nye te voor,

 

En quam op aerde nye siins genoot.

 

Die scoonste van buten, dit scriift Dares,

4030

Dat was Ulixes die felle,

 

Dair na miinher Aetchilles,

 

Ende Pertocluse, siin gheselle.

 

Hier na hoird Aetchilles clage,

4002 Sy en connen hem niet ghenaren. B. bewaren.

4003 eest.

4004 wy en selen se a. haren d. B. Wine s.s.a.h.d.

4005 m.e.t.d.

4007 D.d.h. ghenoecht. B. voeget.

4009 Grotelic t' onser onvromen.

4010 Selen.

4012 willich ter.

4013 gesceden.

4014 E. d. strijt van h. beden.

4015 s.k. weer.

4016 Van desen doen en was niet meer. B.V. hen tween ne w. no weder.

4017 Elc sciet van den a.g.

4018 E. voer weder d.h.q.

4019 Met groten avermoede. B. overm.

1) Deze en de volgende regels worden noch in Verdam's uitgave noch in die van Blommaert gevonden; zij zijn waarschijnlijk later toegevoegd.

[p. 131]

 

Die hi om Pertoclusen dreef.

4035

O wi, sprac hi, dat ic tien dage

 

Niet en was, ende ic dair bleef

 

Al stille leggende in miin tent,

 

Ende ghi te stride voert buten mi.

 

Hi salre noch om siin ghescent,

4040

Ist dat ic hem come bi.

 

Aetchilles was scoon ende wel gedaen,

 

Noch noit, na dien dat wiit verstaen,

 

So en was beter ridder gheen.

 

Fier ende stout hi in die ogen sceen,

4045

Siin hair was kersp ende geel,

 

Hien plach nyet te pensen veel,

 

Blide int aensicht, dat wel steet,

 

Ende ieghen sinen viand wreet,

 

Milde was hi, ende van groter tere,

4050

Ende zeer gemint van al den here,

 

Ten wapene had hi groten lof,

 

Men vantter siins geliic niet of,

 

Sonder enen ende nyement el,

 

Dien sal ic hier na nomen wel;

4055

In conde getellen in geenre manieren

 

Siin huesscher, siin goedertieren;

 

Stout vant men alle weghe,

 

Ende zere begheerde hi den zeghe.

 

Hector, wien mach des vernoyen,

4060

Was die scoonste van al Troyen;

 

Van Trogen, ja van der werelt al,

 

Van al dat es ende wesen sal,

 

Ende van allen die ooc nu leven.

 

Nature hadde hem gegheven

4065

Aldat si al der werelt onste,

 

An hem leid si hoir conste.

 

Scoonre mocht sine hebben gemaect,

 

Mer beter nyet, noch bet gheraect.

 

Wast ook dat hem yet missat,

4070

Siin edel duecht decte dat.

 

Weet dat priis van vromicheden

 

Belet dat woirt van ledicheden.

[p. 132]

 

Hoirt hier van Hector die summe:

 

Al socht men al die werelt omme,

4075

Hien mochten nyet verbetert siin,

 

Mer hi lispte een luttelkiin,

 

En weynich so was hi ooc scele,

 

Dat missat hem nyet vele.

j.h. gallée.