Tijdschrift voor Boek- en Bibliotheekwezen. Jaargang 1

Nieuwe uitgaven

Bibliotheca Belgica. Bibliographie générale des Pays-Bas, publiée par Ferd. vander Haeghen et R. vanden Berghe, avec la collaboration de Victor vander Haeghen et Alph. Roersch. clx^e, clxi^e et clxii^e livraisons (août 1903).

Wederom drie afleveringen van deze prachtige uitgave. Doe stille voort! schijnt de leus te zijn in de Gentsche Universiteitsbibliotheek. Worden behandeld: twee uitgaven van Apianus' Cosmographie (beide te Antwerpen, 1545 en 1574) en de uitgebreide bibliographie van Erasmus' Colloquiorum Formulae. De eerste redactie, buiten weten van den schrijver uitgegeven, 1518-1520, vooreerst; daarna de eerste redactie, door den schrijver herzien, maar door hem niet erkend, 1519-1522; een omgewerkte redactie, eveneens niet erkend, 1519-1522; eindelijk de herwerkte, herziene, vermeerderde, erkende uitgave: 1522-1526. De Colloquia worden behandeld van 1526 af; het laatste n^r E 556 is uit 1626.

Het is bijna om te duizelen, als men bedenkt wat een arbeid achter deze bescheidene bandjes losse kaarten zich schuil houdt. Zoowat alle bibliotheken van Europa schijnen bijgedragen te hebben om het werk der geleerde bewerkers zoo volledig mogelijk te maken. Zooals men bij ervaring weet, hebben de opstelers de bibliographie op zijn breedst opgevat, zoodat men zich meer dan eens afvraagt of zij niet te ver gaan, wanneer zij b.v. een schat literarische en historische belangrijke mededeelingen voegen bij de droge boekbeschrijving. Maar wie zou durven niet dankbaar zijn voor zulk degelijk werk, dat meer houdt dan het belooft?

E. d. B.

Franz Schulze. Balthasar Springers Indienfahrt. 1505/06. Strassburg, J.H. Ed. Heitz (Heitz & Mündel) 1902. 8^o.

Dit boekje vormt dl. VIII van de reeks Drucke und Holzschnitte des XV. und XVI. Jahrhunderts in getreuer Nachbildung. Blz. 20 wordt een Nederlandsche uitgave door Jan van Doesborch te Antwerpen in 1508 vermeld, die volgens den schrijver ‘nur eine stümperhaft zusammengestoppelte Uebersetzung von Springers Bericht ist’, dat men voor een werk van Vespucci wilde doen doorgaan om aftrek te hebben. De Nederlandsche uitgave bevindt zich sedert 1855 in het British Museum.

E. d. B.

Als tweede publicatie van de Gutenberg-Gesellschaft is aan de leden verzonden een verhandeling van Dr. P. Schwenke over Die Donat- und Kalendertype. Zeven lichtdrukken naar donaat-fragmenten en

[p. 252]

van den Cisianus zijn er aan toegevoegd. Schrijver die reeds in 1900 zijn bevoegdheid in deze materie getoond heeft door zijn Untersuchungen sur Geschichte des ersten Buchdrucks, vult daarmede de eerste publicatie van het genootschap door Dr. Zedler over Die älteste Gutenbergtype aan, zoodat thans de bekende overblijfselen met de donaat- en kalendertype gedrukt den ‘letter’ kundigen critici toegankelijk zijn. Schwenke's methode is de historisch-philologische, die het eerst door Dziatzko sedert 1889 in practijk gebracht is bij het onderzoek naar de uivinding der boekdrukkunst. Hij geeft de resultaten van het systematisch onderzoek naar de letterbeelden, het gebruik van abbreviaties, de orthographie, de interpunctie, de witverdeeling en dergelijke zonder daaruit bepaalde gevolgtrekkingen af te leiden. Alleen in zake het zoo zonderlinge Missale speciale polemiseert hij tegen Otto Hupp, die reeds twee malen over de techniek van dezen druk gepubliceerd heeft.

De volledige tekst van den Donaat, met zijn varianten in 19 verschillende drukken is in een bijlage gegeven, om daarmede een bijdrage te leveren, welke het classificeeren naar jaar en plaats dezer ongedateerde drukken vergemakkelijken zal. Dr. Knuttel te 's-Gravenhage belastte zich met de collationeeren van den completen Donaat in het Museum Meermanno-Westreenianum aldaar.

Te gelijk ontvingen de leden het tweede jaarverslag uitgebracht in Juni 1903. Daaruit blijkt dat de Gesellschaft 672 leden telt.

J.W. Enschedé.

M. Rudelsheim. Repertorium van de artikels betrekking hebbende op de Germaansche philologie in de Belgische tijdschriften verschenen tot 31 December 1900. Liège, Faust-Truyen, 1903. 8^o, 13 blz.

In een vlugschriftje, dat bovenstaanden titel draagt, deelt de hr. R. een lijstje mede van al de tijdschriften die door hem onderzocht werden. Het doel van deze aankondiging is de geleerden en bibliothecarissen op te wekken hem de titels te willen opgeven van de tijdschriften welke hij niet heeft kunnen onder de hand krijgen, alsmede de plaats waar die bewaard worden. Met het oog op het welgelukken van dit onbetwistbaar nuttig werk is zorgvuldige beantwoording van deze oproeping zeer gewenscht.

E. d. B.