Tijdschrift voor Boek- en Bibliotheekwezen. Jaargang 1

[p. 249]

Mededeelingen over bibliotheken

Universiteits-bibliotheek te Amsterdam. -

In het verslag der gemeente Amsterdam over 1902 wordt omtrent den staat van de Bibliotheek der Universiteit het volgende gemeld:

Het voorstel tot vergrooting van het Bibliotheeksgebouw, in 1901 bij den gemeenteraad ingediend, kwam gedurende het jaar 1902 nog niet in behandeling. Naar aanleiding van een wensch van eenige raadsleden werd een nieuw voorstel, tot oprichting van eene Stedelijke Volksleeszaal met boekerij, er aan toegevoegd.

In het begin van het jaar werd door het gemeentebestuur een contract gesloten met de nieuw opgerichte vereeniging ‘Vondelmuseum’, waarbij de verzameling Vondeliana, door den heer Hartkamp bijeengebracht en eigendom van de vereeniging geworden, aan de stad in bruikleen werd gegeven, met de bepaling, dat zij in een lokaal geplaatst en tweemaal in de week voor het publiek toegankelijk gesteld zou worden. Hiervoor werd de pas vrij gekomen woonkamer aangewezen, die een toegang van uit de vestibule heeft, en met geringe kosten voor de opstelling van de verzameling in orde kon worden gebracht.

Eene hoogst belangrijke aanwinst verkreeg de Bibliotheek in den loop van het jaar door schenking: de boekerij van wijlen den hoogleeraar J.C.G. Boot, die reeds vóór jaren eene verzameling Grieksche schrijvers aan de Universiteitsbibliotheek had afgestaan, werd nu in haar geheel ten geschenke gegeven, met het verzoek de boeken bijeen te plaatsen.

In de ruimte die overbleef, werd voorloopig de koloniale boekerij van wijlen jhr. J.K.W. Quarles van Ufford te 's-Gravenhage, opgesteld. Deze verzameling is door de familie geschonken aan het Aardrijkskundig Genootschap, en is eveneens bestemd om bijeen te blijven. Een mede geschonken kastje bevat de handschriften van den heer Quarles van Ufford.

Nog verkreeg de bibliotheek o.a. een legaat van den heer J.B. van IJsseldijk, bestaande in een deel van zijne boeken met ‘de groote en kleine kast, waarin zij bewaard worden’. Daar echter de geldigheid van de uiterste wilsbeschikking door de belanghebbenden betwist wordt, is het zeer onzeker, of hieruit eenige aanwinst voor de bibliotheek zal voorkomen. Toch kunnen we niet anders dan waardeering hebben voor de bedoeling van den overledene, die lange jaren een onzer trouwste bezoekers was.

Van grooteren omvang dan de meeste reeds vermelde aanwinsten is eene verzameling couranten en tijdschriften, door het Leesmuseum afgestaan op grond van de juiste overweging, dat deze oudere, slechts zelden geraadpleegde reeksen het best in eene openbare bibliotheek bewaard worden. Zij konden deels in de courantenkamer, deels in eene van de nieuw betimmerde bovenkamers worden opgesteld.

Daarentegen vond eene andere verzameling buiten de bibliotheek eene doelmatigere plaatsing; de collectie specimina van dagbladen, oorspronkelijk door den heer Hasselenberg bijeengebracht, en gaandeweg sterk vermeerderd, maar waaraan hier toch nooit de noodige zorg kon worden gewijd, is namelijk in bruikleen afgestaan aan den directeur van Het Nieuwsblad voor Nederland, die in het ruime bovenlokaal van het gebouw ‘Concordia’ een Nederlandsch pers-museum heeft georganiseerd.

Met den nooit verminderenden stroom van aanwinsten door bruikleen, schenking en legaat houdt de aanschaffing van boeken geen gelijken tred, hetgeen ten zeerste te betreuren is.

Verscheidene hoogst noodige aankoopen moesten worden uitgesteld, en dit zal zeker in 1903 weder het geval zijn. Het is

[p. 250]

dus zeer te hopen, dat op de begrooting voor 1904 ten minste voldoende bedragen voor de toenemende kosten van bindwerk, drukwerk en administratieve uitgaven, zoo mogelijk ook een eenigszins hooger bedrag voor aankoop van boeken, zullen beschikbaar gesteld worden.

Het bezoek van de bibliotheek nam in 1902 buitengewoon sterk toe. Een dergelijk verschijnsel deed zich vroeger reeds tweemaal voor, na de nieuwe organisatie der bibliotheek in 1880, en in de jaren 1891 en 1902. Beide malen hadden deels voorstellen en besluiten betreffende de bibliotheek, deels dagbladartikelen de aandacht van velen op de instelling gevestigd; het is wel niet te betwijfelen, dat ook ditmaal dezelfde feiten voor een goed deel de toeneming hebben veroorzaakt. Zeer vermeerderde ook de uitleening van boeken buiten de stad, vooral ten gevolge van de sterkere uitbreiding der paedagogische bibliotheek van het Nederl. Onderwijzersgenootschap en de grootere bekendheid daaraan door haren ijverigen bibliothecaris gegeven.

In verband met de toenemende belangstelling is in den zomer van 1902 besloten, de uren van openstelling ruimer te regelen. Met afschaffing van de beperking voor de wintermaanden en voor de vacantiën is nu de openstelling voor alle werkdagen gelijkelijk geregeld, van half tien 's morgens tot vijf uur 's namiddags en van zeven tot tien uur 's avonds. De eenige beperking, die gebleven is, is de sluiting des avonds van midden Juli tot einde Augustus. Deze ruimere openstelling heeft zeker het bezoek ook weer sterker doen toenemen, hetgeen speciaal voor de avonden te constateeren is: van September tot December bezochten 's avonds 1441 personen de bibliotheek, tegen 397 in dezelfde maanden van het vorige jaar. Dit wijst niet alleen eene vermeerdering van ruim 1000 bezoekers aan, maar ook toeneming met het gemiddelde aantal bezoekers per avond.

In de inrichting der lokalen, die in menig opzicht voor het toenemende bezoek onvoldoende is, en waarin eerst na den voorgestelden aanbouw belangrijke verbeteringen kunnen gebracht worden, kwamen eenige wijzigingen.

De pamfletten-verzameling, waarvan de catalogiseering geregeld wordt voortgezet en waarin nu ook de belangrijke collecties Dedel en Brugmans zijn ingevoegd, is uit de benedenvoorkamer naar eene der nieuwe bovenkamers overgebracht.

Het drukken der catalogussen ging het grootste deel van het jaar geregeld voort; twee belangrijke werken kwamen gereed en konden reeds aan tal van binnen- en buitenlandsche bikliotheken gezonden worden. Vooreerst werd de druk voltooid van deel II van den handschriften-catalogus, door den conservator dr. M.B. Mendes da Costa, bewerkt. Met de handschriften der Stedelijke Bibliotheek (ongeveer 200 nummers) en van de verzameling Moll (92 nummers) zijn daarin al de sedert 1876 eigendom van de stad geworden handschrifren - behalve de brieven - beschreven. De catalogus telt 1627 nummers. Sedert het afdrukken zijn er alweer eenige aanwinsten bijgekomen: een dictaat van wijlen prof. Moll, geschenk van den heer L. Acquoy, en nog verscheidene handschriften uit de nalatenschap van mr. P. Brugmans, door den heer mr M.J. Pijnappel toegezonden.

Onmiddellijk na het afdrukken van het tweede is het derde deel van den handschriften-catalogus (schenking Diederichs, Fransche afdeeling), door den conservator J. Hellendoorn bewerkt, ter perse gelegd. Het zou nu reeds voltooid zijn, wanneer niet het gebrek aan werkkrachten de correctie der laatste vellen belangrijk vertraagd had. De beide conservatoren gaan inmiddels voort met de catalogiseering van de andere handschriften-verzamelingen.

Voorts kwam - einde 1902 - gereed een catalogus van de boekerij van wijlen mr. J.C. de Koning met andere aanwinsten op het gebied der Staats- en Rechtswetenschappen en der nieuwe letteren, een boek van 241 bladzijden, waarin een schat van aanwinsten op rechtsgeleerd zoowel als op letterkundig gebied is vervat. Begonnen werd met den druk van de aanwinsten der afdeeling oude letteren, door de schenking Boot bijzonder belangrijk.

Samenvattend kunnen we zeggen, dat het toenemende bezoek en de uitbreiding van den dienst zonder evenredige vermeedering van hulpmiddelen, ruimte, gelden

[p. 251]

en personeel, het evenwicht verstoord hebben, en dat geleidelijke, maar toch krachtige uitbreiding van de organisatie in haar geheelen omvang dringend noodig is, wanneer niet de gestadige vooruitgang van de laatste 25 jaren in blijvenden achteruitgang zal omslaan.

(Nieuwsbl. v.d. Ned. Boekh., 23 Juli 1903.)

Antwerpen, Stadsbibliotheek. -

Belangrijke verbeteringen en nieuwe maatregels, die de aandacht van het publiek wederom op de Stadsbibliotheek zullen vestigen, werden in den jongsten tijd ontworpen. Het vroegere verblijf van den bibliothecaris wordt eerlang omgebouwd en voor bibliotheekgebruik doelmatig ingericht. Met de eischen des tijds zal daarbij rekening gehouden worden, voor zooveel het lokaal zulks zal toelaten. Men berekent dat, dank zij de geschiktmaking der zolderverdieping en het gebruik van dubbele beweegbare boekenrekken, verscheidene duizende boekdeelen plaats zullen vinden in de nieuwe zaaltjes. De Bibliotheeks-commissie zal eerstdaags ook andere maatregels onderzoeken en aan het Stadsbestuur voorstellen, als daar zijn: tijdschriften- en voordrachtzaal, enz.; ook zou de leeszaal in het winterseizoen des Zondags morgens opengesteld worden.