Tijdschrift voor Boek- en Bibliotheekwezen. Jaargang 1

[p. 241]

Sanderus' ‘Bibliotheca Belgica Manuscripta’

In de huidige Bibliotheca Belgica (1^e R.) vinden wij (S. 196) dat de bewerkers van deze uitgave voor de beschrijving van Antonius Sanderus' Bibliotheca Belgica Manuscripta exemplaren hebben geraadpleegd die berusten in de bibliotheken te Brussel, Leuven, Amsterdam, Luik, Gent en Leiden. Zonder het exemplaar van Gent te rekenen, dat, volgens de schrijvers van de Bibliotheca Belgica, aan Sanderus zelf toebehoord heeft en waarin dan ook een aantal handschriftelijke nota's voorkomen die men, zooals van zelf spreekt, in geen ander vindt, zijn al de bovengenoemde exemplaren aan elkaar gelijk, behalve dat van Leiden, dat eenigszins van de andere afwijkt, daar de titel van het tweede deel luidt:

Bibliothecae Belgicae Manvscriptae Pars I & Secvnda. Collegit Et Vsvi Pvblico Donavit Antonivs Sandervs Iprensis Ecclesiae Canonicus & Scholasticus. Jnsvlis, Apud Tovssanvm le Clercq sub signo S. Jgnatij M.DC.XLIII, en een titelheruitgave is van de uitgave van 1641-1643, waarvan het tweede deel den volgenden titel draagt:

Bibliothecae Belgicoe Manvscriptae Pars Secvnda. Collegit Et Vsvi Pvblico Donavit Antonivs Sandervs Iprensis Ecclesiae Canonicus & Scolasticus. Insvlis, Apud Tovssanvm le Clercq sub signo S. Jgnatii. M.DC.XLIII.

Zooals men merkt is de drukfout in Scolasticus in den titelherdruk verdwenen. Andere verschillen worden door de Bibliotheca Belgica niet aangeduid; het onderscheid tusschen de twee teksten zal men zelf door vergelijking opmaken, en ook op de andere begin-I letten waarmee het woord insulis is gedrukt.

Het exemplaar nu dat ter Antwerpsche Stadsbibliotheek berust (N^r 397) wijkt nog eenigszins af van de bovengenoemde. De titel van Deel II luidt er aldus:

Bibliothecae Belgicae Manvscriptae Pars Secvnda. Collegit et Vsvi Pvblico Donavit Antonivs Sandervs Iprensis Ecclesiae Canonicus & Scholasticus. Jnsvlis, Apud Tovssanvm le Clercq sub signo S. Jgnatij. M.DC.XLIII.

Men ziet dus dat ook hier de drukfout is verdwenen en dat het jaartal overeenstemt met dat van het Leidsche exemplaar, dat één enkel titelblad, dienende voor de twee deelen, schijnt te bevatten. Het verschil bestaat dus daarin, dat hier alleen een titelherdruk van het tweede deel heeft plaats gehad.

Een ander verschil tusschen het Antwerpsch exemplaar en de overige,

[p. 242]

altijd volgens de Bibliotheca Belgica, is dat de drie bladzijden liminaria, zijnde de opdracht aan D. Joanni Foucard, die zich overal in het tweede deel bevinden, hier in het eerste deel staan, onmiddellijk achter de opdracht aan D. Nicolao du Bois. Dit heeft natuurlijk geen belang voor de typografie van het werk, daar het hoogst waarschijnlijk het gevolg is van het inbinden. Deze beide opdrachten waren afzonderlijk gedrukt; hun signaturen maken geen deel uit van die welke in het werk gebruikt worden, en de signaturen van de twee opdrachten verschillen onder elkaar.

Overigens heeft de vergelijking van het Antwerpsch exemplaar met de beschrijving door de Bibliotheca Belgica gegeven, mij geen andere afwijkingen aangetoond, tenzij op blz. 288 van deel I, waar de catalogus wordt gegeven van de bibliotheek van den heer de Cardevacke (met een k), terwijl de Bibliotheca Belgica den naam met een q spelt, Cardevacque dus. Of is hier een drukfout in het spel?

Bij de opgave van de bibliotheek van Claudius Doresmieulx geeft de Bibliotheca Belgica als datum waarop de inventaris zou gemaakt zijn, het jaar 1640 op, met bijvoeging dat een supplement in 1641 zou vervaardigd zijn. Ik heb in het Antwerpsch exemplaar daarvan echter geen aanduiding gevonden. En de Bibliotheca Belgica, die anders zoo nauwkeurig de data opgeeft, vermeldt hierbij niet dat aan het slot staat: ‘Finis Tertii & ultimi Voluminis impositus Anno 1638. 23. Martij.’ (Deze catalogus bestaat uit drie deelen). Is dit een gewilde weglating of een afwijking? De foutieve paginaties door de Bibliotheca Belgica aangehaald, vinden wij ook in het exemplaar dat wij raadpleegden, terug.

Dit zijn de enkele verschillen die wij tusschen het Antwerpsch exemplaar en de andere hebben kunnen ontdekken en die wij even onder de aandacht van de bibliografen wilden brengen.

Marten Rudelsheim.