■ Paul van Keymeulen
Reynaerts dood, branche XVIII, verzen 642-785
Toen de eindpsalm gezongen was
en de vigilie een einde nam
verlieten ze het koor op een rij
om hun liturgische kledij
af te leggen, en allemaal
keerden ze terug naar de zaal.
En toen ze waren omgekleed
en naar de zaal teruggekeerd,
zijn ze gaan zitten rond de baar
als één grote vriendenschaar.
Talrijke schitterende lampen,
zo leek me, hingen aan de wanden
en verlichtten 't hele paleis
op een overvloedige wijs.
De hele nacht werd feest gevierd
met veel gezang en veel plezier.
Tot bij het eerste morgenlicht
speelde men voetje-stamp-uit-evenwicht.
De eerste die voor niemand beducht
zijn voet omhoog stak in de lucht,
was de wolf, baron Ysegrijn.
Kater Tybaert sloeg hem onverwijld
heel kalmpjes en heel zachtjes aan
en deed hem achterover slaan.
Daarmee was 't voor de wolf gedaan.
Dan stak Primaat zijn voet vooruit.
Brichemer deinsde niet achteruit
maar hij gaf de wolf zo'n stoot
dat door zijn been een rilling schoot
en dat het overmoedig dier
als een blok log achterover viel.
't Hert ging zitten, stak zijn voet op.
't Is nu de beurt aan Bruyant om
toe te brengen zijn stoot en slag
en dat deed hij zo onzacht
en met zo'n verbazende kracht,
dat Brichemer geterrifieerd
van kleur verandert en verbleekt,
maar de harde en vele slagen
bleef hij onverstoord verdragen,
maar vergaf het hem zeker niet.
Heer Frobert, die de slagen ziet,
stort zich dan vol razernij
op die wilde tegenpartij,
die toch volgens de spelregels
voor hem zijn voet had opgeheven.
Heer Frobert geeft hem zo'n slag
dat zijn voet haast open lag,
zodat Bruyant verdoofd en verstijfd
en zwijmelend achteruit wijkt.
Brichemer was zeer verheugd
en steekt zijn voet uit op zijn beurt.
Meteen, in volle allure, rent
op hem af 't everzwijn Beaucent
en geeft de krekel zo'n klap
dat hij op zijn knieën valt.
Maar Frobert kruipt meteen weer recht
en tot het everzwijn dan zegt:
- Heer Beaucent, een mooie slag
hebt ge mij daar toegebracht.
Bij mijn geloof in broeder Bert,
waardeer en eer ik u, Frobert,
omdat een ridder, zo gewaardeerd
mij in de zavel bijten deed.
Daar ben ik blij om en content.
- Baron Frobert, antwoordt Beaucent,
bij mijn geloof in Sint-Laurent,
ik heb het maar als spel gedaan.
Hij gaat zitten en strekt zijn voet.
Traagzaamaan zich meteen ontdoet
van zijn kapmantel en valt aan
en slaat Beaucent met zo'n geweld
dat hij languit ligt neergeveld
en van kleur verandert zijn gelaat.
Zodra hij ertoe is in staat
keert hij zich moeizaam op zijn zij
en zijn pijn verbijtend, vol razernij,
richt hij zich tot Traagzaamaan,
maar die spreekt hem sussend aan:
- Heer Beaucent, laat het blauwblauw.
Op dat ogenblik komt de pauw
Trippelpas daar aangetreden,
die zeer kwaad is en ontevreden,
maar hij doet de slak niet schrikken,
[pagina 211]
[p. 211]
die heel rustig neer ging zitten.
De pauw verzamelde al zijn krachten
en brengt hem toe een slag, zeer machtig,
waarvoor Langzaamaan niet bewoog,
al werd zijn gezicht toch hoogrood.
De pauw zag dat hij hem had gewond
en excuseerde zich terstond.
- Baron, maak u op mij niet kwaad,
maar drink wat en 't zal overgaan.
De nacht is nog lang niet gedaan,
laten we met feesten verdergaan.
Heer, geef bevelen in die zin.
Heer slak ging op die suggestie in.
Men bracht wijn voor ieder dier
en er was ook voor iedereen bier.
Zij dronken en maakten veel plezier.
Toen men verzadigd was van drank,
ging de pauw zitten op de bank.
Langzaam naderde toen de rat
en gaf heer Trippelpas een slag.
Hij had zijn voet niet uitgestoken
en toch had hij zijn stok gebroken,
want hij had gebruikt zoveel kracht
dat de stok in twee stukken brak.
Die slag had Ysegrijn gezien
en hij was daarom vol verdriet.
Hij is op heer Kaalkop toegegaan
en liet hem duidelijk verstaan
dat het Nobel niet was ontgaan.
- Heer Kaalkop, ge hebt een fout begaan
door zo hardhandig toe te slaan.
De woede steeg mij naar het hoofd
en zo heb ik het God beloofd
dat ik u te allen prijze
op mijn beurt terecht zou wijzen.
Baron Kaalkop tot hem sprak:
- Ysegrijn weet dat ik niet had
de bedoeling hem te verwonden,
dat zweer ik hier onomwonden,
al schoot ik er mijn vel bij in
of verloor ik erbij een pink.
- Goed, laten we het hierbij laten,
maar gij moet toch het spel verlaten.
- Wat!, roept Kleinprofijt en springt vooruit
en hij schreeuwde het zeer luid,
- Wat!, daar is geen sprake van.
Wij spelen door tot de nieuwe dag,
maar wel lief en zoetjes aan
zoals het onder vrienden betaamt.
Kaalkop, ga zitten en speel voort.
De rat strekte uit zijn poot.
Zie daar kwam nu aangerend,
heer Profijt, die met groot geweld
zo'n slag toebracht aan Kaalkop de rat,
dat die meteen buiten westen lag.
Wat wilt ge dat ik nog vertel
over dit ruwemannenspel?
Ze speelden nog zo lang en hard
tot aanbrak de nieuwe dag
en hielden het pas voor bekeken
toen de nachthemel ging verbleken.
Verantwoording
In de hertaling van La mort de Renart (branche XVIII; zie Tiecelijn, 13 (2000), p. 173-197) heeft Paul van Keymeulen de passage over ‘le jeu des plantées’ (hier en daar nog steeds een populair kinderspel), zijns inziens een nogal saai en ruw spel, vervangen door het Liedje van de vink. Zo bleven 143 verzen onvertaald. Hierbij wordt die lacune weggewerkt (zie het interview).
Auteursrechtelijk beschermd