Tiecelijn. Jaargang 17

[p. 236]

naschrift

Naschrift

In enkele punten sommen wij de belangrijkste bouwstenen (criteria) van deze bibliografie op.

1.	Opgenomen werden alle Nederlandstalige vertalingen en hertalingen, bewerkingen, navertellingen van Reynaertverhalen die verschenen zijn na 1800. Uitgaven met alleen maar Middelnederlandse teksten (al dan niet met woordverklaringen) werden niet opgenomen. Dit betekent dat zuivere tekstedities (wetenschappelijke en semi-wetenschappelijke) en schoolhandboekjes of studie-uitgaven niet in de lijst verschijnen.
2.	Volksboeken die verschenen na 1800 komen wel in aanmerking, dit in tegenstelling tot Goossens (1988), die echter wel een aantal volksboekjes vermeldt (p. 132) of latere epigonen in zijn eigenlijke lijst toch opneemt (bijvoorbeeld: nr. 80: De Seyn 1). Facsimile's of afdrukken van oudere teksten (bijvoorbeeld van Plantijn 1566 of van volksboekjes vóór 1800) werden niet opgenomen (bijvoorbeeld de Antwerpse Plantijnherdruk uit 1924 en de uitgave bij Editions Libro-Sciences, Brussel 1989 of de herdruk van het Amsterdamse Reynaertvolksboekje ‘Erve de Wed. Jacobus van Egmont’ van circa 1780 bij Antiquariaat Merlijn in Hulst in 1975). Anonieme volksboekjes werden vooraan in de lijst opgenomen.
3.	Niet alle volksboekjes werden ingezien. Voor de beschrijving dienden wij ons deels te baseren op de uitstekende naslagwerken van Verzandvoort & Wackers en Menke. Hier is nieuw onderzoek nodig. Zo is bijvoorbeeld de drukgeschiedenis van de Reynaertuitgaven van Snoeck-Ducaju & Zoon tot voor deze publicatie uiterst summier in beeld gebracht.
4.	Met ‘Nederlandstalig’ bedoelen we ook de streektalen (Drents, Limburgs, Zeeuws ...) of stadstalen (Gents, Leuvens) en het Fries. Dialectversies werden dus wel opgenomen, Afrikaanse vertalingen (bijvoorbeeld Burm & Van der Merwe 1973 en De Jong 1983) niet.
5.	De vertalingen van de Middelnederlandse Reynaertteksten in het Frans (Wouters 1974), Duits (Berteloot 1982 & 1987 en Kloos 1992 en binnenkort Pooth) en Engels (Barnouw 1967) en van andere Reynaertteksten vóór 1800 (bijv. van de Plantijnuitgave 1566 of de volksboekjes in het Frans; zie o.a. Menke 1992, p. 85-89) werden niet opgenomen. Vertalingen van bewerkingen nà 1800 werden (occasioneel) alleen verkort opgenomen in de rubriek e (bijvoorbeeld de vertalingen van de tekst van J.F. Willems in het Frans uit 1949 en van Stijn Streuvels in het Maleis uit 1925).
6.	De vertalingen in het Nederlands van oorspronkelijk anderstalig Reynaertwerk, bijvoorbeeld de Roman de Renart, J.E. Hartmann, J.W. von Goethe en anderen worden in navolging van Goossens wel opgenomen.

[p. 237]

7.	Anonieme werken, waaronder de meeste volksboekjes, worden aan het begin van de lijst opgenomen (dus vóór Algera). De volksboekjes worden chronologisch vermeld.
8.	Als criteria voor de opname van randgevallen werden verscheidene parameters gebruikt, zoals de aanwezigheid van het volledige verhaal (zelfs in enkele zinnen) of relevante tekstfragmenten, van een voldoende lange samenvatting, van illustraties, of van voldoende (zelfs vage) reminiscenties aan (één van) de Reynaertverhalen. Deze criteria zijn voor discussie vatbaar en vaak subjectief. In een aantal gevallen werd besloten de publicaties in een aparte lijst op te nemen. Het geheel van de criteria werd steeds door een groep van redacteuren afgewogen. Opname in de bibliografie van Goossens was eveneens een criterium dat opname bepleitte. Een zeldzame fout in Goossens werd in een aparte lijst opgenomen. In diezelfde lijst staan nog enkele uitgaven die aan de Reynaertverhalen kunnen worden gelinkt.
9.	Criteria als ‘gedrukt’ of ‘gekopieerd’, een minimumoplage en/of de aanwezigheid van een formele uitgever waren niet altijd beslissend voor opname. Ook hier werd door het college van redacteuren voor soepelheid boven rigiditeit gekozen. Er werd een aparte lijst voorzien voor gekopieerde werken waarvan een bescheiden oplage werd vermoed. Kopieën die alleen door spelers of medewerkers van theaterversies, musicals, muziekopvoeringen of radioluisterspelen werden gebruikt, werden als variant of curiosum binnen bestaande lemmata opgenomen. Auteursversies werden niet in alle gevallen vermeld (zie bijvoorbeeld de muziekpartituren in de catalogus van A. Stoop uit 1971).
10.	De optie van Goossens om publicaties van eenzelfde auteur een apart nummer te geven, werd behouden en verfijnd. Criteria waren onder andere: 1. een nieuwe tekstversie (bijvoorbeeld Streuvels); 2. een nieuwe illustrator (bijvoorbeeld Hans); 3. een combinatie van een nieuwe uitgever, een nieuw formaat (Vermaere) en/of een andere inleiding, enzovoort en de combinatie van een aantal van deze elementen (bijvoorbeeld de splitsing van de schoolbewerking van J.F. Willems 1939). Deze criteria kunnen tot interpretatieverschillen leiden.
11.	De lemma's werden opgenomen onder de naam van de Nederlandstalige moderne bewerker of vertaler. Was deze niet bekend, dan werd eerst gekeken of er een anderstalige bewerker bekend was en werd het werk niet als anoniem opgenomen (bijvoorbeeld Barack). Het aantal ‘anonieme’ versies werd zo beperkt mogelijk gehouden en was alleen relevant bij de volksboekjes, waar chronologisch werd gewerkt. Bij stripverhalen kreeg de auteur de voorkeur op de illustrator.
12.	Varianten werden niet als afzonderlijk item opgenomen, maar ondergebracht in rubriek d. Het gaat hier om verschillende kleuren banden (bijvoorbeeld bij Streuvels), stofomslagen, bindwijzen, afwijkingen in de prijsvermelding enzovoort. Soepelheid was hier nodig, eenvormigheid een optie. Drukkerijen werden in tegenstelling tot uitgeverijen niet stelselmatig vermeld. Prijzen en opla-

[p. 238]

	gen werden occasioneel vermeld. Uit het colofon werd de interessante en relevante informatie opgenomen. Soms werd het volledige colofon geciteerd.
13.	Bij de titelbeschrijving werd uitgegaan van de titelpagina. Gebruikelijke gegevens als uitgever, plaats en jaar van uitgave die niet op de titelpagina staan, maar elders in het boekje voorkomen of uit het boekje kunnen worden afgeleid, staan tussen ronde haken. Vierkante haken of teksthaken bevatten uit andere bronnen geputte gegevens of geschatte of afgeleide gegevens, vaak in verband met de data van uitgave, bijvoorbeeld [ca. 1949] of [1945-1950]. Indien geen datum bekend is, volgt de vermelding z.j. (zonder jaartal). De pagina's werden geteld van schutblad tot schutblad. Niet-genummerde pagina's staan tussen haken, bijvoorbeeld: (IV)-168-(2) p. De vermelding van de reeks en het nummer (Nr., nr., N^o...) zijn opgenomen zoals vermeld in de publicatie.
14.	Voorpublicaties worden - indien de gegevens konden opgespoord worden - beschreven van de datum van de eerste tot de datum van de laatste bijdrage; dus niet alle individuele verschijningsdata, tenzij voor kleinere reeksen of waar dit belang heeft.
15.	Recensies van de boeken werden niet opgenomen; enkel uitgebreidere monografieën met een duidelijke meerwaarde voor de doelstellingen van het boek werden verwerkt in de f-rubriek (meestal) en opgenomen in de lectuurlijst.
16.	Na de eigenlijke bibliografie van Reynaertbewerkingen volgen enkele lijsten met interessante randgevallen die wij de gebruiker niet wilden onthouden, maar waarover wij twijfels hadden bij onze criteriabepaling. B-lijst: gestencilde Reynaertpublicaties met onzekere oplagen en verspreiding (en waar de vraag bij bestond of ze ooit werden gecommercialiseerd). C-lijst: uitgaven die te weinig aan de criteria voldeden, maar waarvan de opname toch nuttig is voor lezers, leraren en studenten, voor verzamelaars en andere gebruikers. Ook één werkje uit Goossens dat niet aan onze criteria voldeed, werd volledigheidshalve mee opgenomen.
17.	Kalenders en centsprenten werden wel opgenomen indien ze illustraties en tekst combineren. Zuivere illustratiereeksen en individuele prenten werden niet opgenomen (om deze reden werden prenten van Frank-Ivo van Damme en Antoon Vermeylen en de fantastische reeks van Gerard Gaudaen niet, maar series van Wim de Cock, Theo van de Goor en Oscar Bonnevalle wel opgenomen).
18.	De vele tientallen kinderboekjes met Reintje in de hoofdrol, die echter niets met het Reynaertverhaal te maken hebben, werden niet opgenomen. Deze lijst bezorgen wij graag aan toekomstige vossenbibliografen.
19.	De literatuurlijst geldt als uitbreiding van (vooral) de f-rubriek (waarin alleen de naam van de auteur en de pagina worden vermeld); indien er van een auteur meer publicaties zijn, wordt ook het jaartal vermeld, bijvoorbeeld Van Daele 2001, p. 56. De literatuurlijst bevat verder nog enkele bestaande

[p. 239]

	Reynaertcatalogi en de belangrijkste studies die dienstig waren bij het opsporen van de bibliografische gegevens.
20.	Er werd een register van illustratoren opgenomen, omdat de auteurs steeds voorrang kregen op de illustratoren. Via het register zijn de illustratoren echter gemakkelijk te vinden en kunnen bepaalde verbanden worden blootgelegd.

Aanvullingen bij deze lijst kunnen doorgemaild worden naar: [e-mail] of [e-mail].

[p. 240]

inhoud

De bibliografie van de Nederlandstalige Reynaertbewerkingen van 1800 tot heden

Rik van Daele

Peter Everaers

Willy Devreese

Erwin Verzandvoort

[3]	Inleiding
[5]	Bibliografie
[88]	B-lijst
[90]	C-lijst
[94]	Register van illustratoren
[97]	Lijst van illustraties
[99]	Beknopte bibliografie
[102]	Naschrift

Medewerkers aan dit nummer

Rik van Daele, Nijverheidsstraat 32, B-9100 Sint-Niklaas; [e-mail];

Peter Everaers, Notendijk 7, NL- 4583 SV Ter Hole; [e-mail];

Willy Devreese, P. Soquetstraat 1, B-8510 Marke; [e-mail];

Erwin Verzandvoort, Vendelierstraat 13, NL-5241 TT Rosmalen; [e-mail];

Wim Gielen, Grote Markt 11, NL 4561 EA Hulst; [e-mail];

Willy Feliers, Marcel Ryssen, Paul Wackers, Hilde Reyniers en Els Wauters.