Tiecelijn. Jaargang 16

[p. 265]

in memoriam

■ Frank-Ivo van Damme
In memoriam Gerard Gaudaen (1927-2003)

Slechts enkele maanden was Gerard ziek. In maart had ik nog een hoopvol gesprek met hem tijdens de ruildagen van Graphia te Sint-Niklaas. Op 22 juni 2003 kwam het bericht van zijn heengaan toch nog onverwacht voor zijn vele vrienden. In de vele kringen die beroep deden op zijn medewerking, Internationaal Exlibriscentrum, Graphia, Tiecelijn e.a. zal zijn dood als een groot gemis gevoeld worden.

Bijna 50 jaar kenden we elkaar. Onze vriendschap ontstond in de graveerklas van het Koninklijk Hoger Instituut voor Schone Kunsten te Antwerpen, waar wij ons bekwaamden in de graveerkunst onder leiding van professor Mark Severin. Gerard ontwikkelde zich tot een meester in de hoogdruktechnieken: linosnede en houtgravure, en werd zo de waardige voortzetter van de vernieuwing in de graveerkunst die ingezet werd in het begin van de twintigste eeuw met de ‘Grote Vijf’: Frans Masereel, Joris en Frans Cantré, Joris Minne en Henri van Straten.

Ontelbaar zijn de bladen die Gerard Gaudaen graveerde. Een groot deel van dit oeuvre bestaat uit gebruiksgrafiek: exlibris, nieuwjaarskaarten, boekillustraties, geboorteaankondigingen, vignetten en gelegenheidsprenten. In zijn grotere, vrije prenten spelen schepen en de haven een belangrijke rol. Stevige, wulpse vrouwenfiguren bevolken deze bladen. Alle facetten van het leven, dat hij zo lief had,

[p. 266]

Exlibriscongres in Praag met collega's. V.l.n.r Martin Baeyens, Wim Zwiers en Frank-Ivo van Damme. Gerard Gaudaen: uiterst rechts. (foto: Joke van den Brandt).

komen aan bod: de mens in alle levensstadia, kinderen, pubers, geliefden, de natuur (bloemen, planten, insecten). Ook de literatuur was vaak zijn inspiratiebron en figuren als Tijl Uilenspiegel en Reynaert de Vos doken geregeld in zijn oeuvre op.

Wat mij opvalt bij het doorbladeren van mijn verzameling van zijn grafiek is het veelvuldig voorkomen van ‘handen’ in zijn werken. Ongewild heeft Gerard hier de kern van zijn leven aangeduid: handen die het zinnebeeld zijn van een werkzaam leven, handen die met liefde het kleine kind dragen, handen die gereikt werden aan zovele vrienden over heel de wereld, handen die steeds bereid waren om iets moois te maken voor al wie er om vroeg. Die handen zijn ook het symbool van onze vriendschap. We hadden geen grote woorden of diepzinnige gesprekken nodig om elkaar te waarderen en te begrijpen. Zijn trouwe vriendschap stond boven elk menselijk verschil. Zijn minzaam en geduldig karakter kende geen jaloersheid of naijver. Ik heb integendeel meermaals ervaren dat Gerard zijn collega's opdrachten doorspeelde of zijn waardering over vakgenoten liet blijken bij opdrachtgevers en verzamelaars. Gerard was dan ook zeer geliefd zowel bij zijn talrijke vrienden als bij grafiek minnaars in binnen- en buitenland. Velen zullen zijn heengaan als een groot gemis ervaren.